آغاز بهار ماه های قمری؛
ربیع الاول ؛ ماه سرور اهل بیت
ربیع الاول سومین ماه قمری و آثار رحمت خداوند در این ماه هویدا است.
از ربیع الاول به عنوان ماه سرور اهل بیت یاد می‌کنند.
در این ماه مناسبت‌هایی وجود دارد که از دلائل فضایل این ماه عنوان شده است.مناسبت‌های ماه ربیع الاول:شب اول ربیع الاول؛این شب به نام «لیله المبیت» مزین است، در این شب یک حادثه مهم تاریخی واقع شده است.
در سال سیزدهم بعثت، رسول خدا (ص) از مکه به قصد هجرت به سوی مدینه، از شهر خارج و در «غار ثور» پنهان شد و امیرمؤمنان حضرت علی (ع) برای اغفال دشمنان، فداکارانه در بستر آن حضرت خوابید و مشرکان قریش که خانه رسول خدا (ص) را محاصره کرده بودند، به گمان آن که ایشان در بستر آرمیده است، تا صبح منتظر ماندند و، چون صبحگاهان با شمشیر‌های برهنه به منزل آن حضرت هجوم بردند تا رسول اللّه (ص) را بکشند، حضرت علی (ع) را دیدند که از آن بستر برخاست.
بنابراین آیه شریفه «وَ مِنَ النّاسِ مَنْ یشْرِی نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللّهِ وَ اللّهُ رَئُوفٌ بِالْعِبادِ; (سوره بقره، آیه ۲۰۷) بعضی از مردمِ (با ایمان و فداکار) جان خود را در برابر خشنودی خدا می‌فروشند؛ و خداوند نسبت به بندگان مهربان است» در حق امیرالمومنین (ع) نازل شد.
روز هشتم ربیع الاول؛در روز هشتم این ماه در سال ۲۰۶ هجری قمری، شهادت امام حسن عسکری (ع) طبق روایتی واقع شده است و از همان روز، امامت حضرت صاحب الزمان، حجه بن الحسن ـ عجل الله تعالی فرجه الشریف ـ آغاز شد.
روز دهم ربیع الاول: روز ازدواج رسول خدا (ص) با حضرت خدیجه کبری (ع) است به همین مناسبت روزه این روز به عنوان شکرگزاری مستحب شمرده شده است.روز دوازدهم ربیع الاول:این روز مطابق نظر مرحوم شیخ کلینی و مسعودی و همچنین مشهور میان اهل سنت، روز ولادت با سعادت نبی مکرم اسلام حضرت محمد (ص) است.
همچنین در این روز، رسول خدا (ص) بعد از ۱۲ روز که مسیر راه میان مکه و مدینه را پیمودند وارد مدینه شدند و نیز روز انقراض دولت بنی مروان در سال ۱۳۲ هجری قمری است.روز چهاردهم ربیع الاول:در سال ۶۴ هجری قمری در چنین روزی، یزید بن معاویه به هلاکت رسید.
وی پس از سه سال و نه ماه خلافت که همراه با جنایات عظیمی بود - که مهمترین آن واقعه کربلا و شهادت حضرت ابی عبداللّه الحسین (ع) و یارانشان است - در سن سی و هفت سالگی در منطقه «حوران» زندگیش به پایان رسید؛ جنازه اش را در دمشق دفن کردند، ولی اکنون اثری از آن نیست.شب هفدهم ربیع الاول:طبق روایات مشهور شیعه، شب ولادت حضرت خاتم الانبیاء رسول معظم اسلام (ص) است و شب بسیار مبارکی است. همچنین یکسال قبل از هجرت رسول خدا (ص)، در چنین شبی معراج آن حضرت صورت گرفت.
روز هفدهم ربیع الاول: همان گونه که گفتیم مشهور میان علمای امامیه آن است که روز هفدهم ربیع الاول، روز ولادت با سعادت رسول خدا حضرت محمد بن عبداللّه (ص) است و معروف آن است که ولادتشان در مکه معظمه، واقع شده است و زمان ولادت آن حضرت هنگام طلوع فجر، روز جمعه، سال عام الفیل بوده است.
همچنین در چنین روزی در سال ۸۳ هجری قمری، ولادت امام صادق (ع) واقع شده است و از این جهت نیز بر اهمیت این روز افزوده شده است.اعمال ماه ربیع الاول:
روز اول ربیع؛
علما گفته اند مستحب است، به شکرانه هجرت موفقیت آمیز رسول خدا (ص) این روز را روزه بگیرند و صدقه و انفاق و احسان کنند و همچنین زیارت آن بزرگوار، در این روز مناسب است.
دوازدهم ربیع الاول؛
در این روز خواندن دو رکعت نماز مستحب است که در رکعت اول بعد از خواندن سوره حمد، سه مرتبه سوره «قل یا ای‌ها الکافرون» (سوره کافرون) و در رکعت دوم بعد از حمد، سه مرتبه سوره «قل هو الله احد» (سوره توحید) خوانده می‌شود.
هفدهم ربیع الاول؛
این روز مطابق نظر مشهور علمای امامیه، روز ولادت رسول خدا (ص) و همچنین میلاد امام صادق (ع) است.
این روز بسیار مبارک و دارای اعمالی است که در مفاتیح الجنان آمده.
برکات و اعمال ماه ربیع الاول
دعای هنگام رؤیت هلال، خواندن سوره حمد، نماز اول ماه و روزه گرفتن، اعمال مشترک اول هر ماه قمری هستند.
اعمال و وقایع رخ داده در ماه ربیع‌الاول به عنوان سومین ماه قمری.
ماهی که در آن حوادث تاریخی مهمی اتفاق افتاده که از آن جمله، حادثه مهم و تاریخی لیله المبیت، هجرت حضرت محمد (ص) از مکه به مدینه، ولادت پیامبر (ص) و امام جعفر صادق (ع)، ازدواج حضرت محمد (ص) با حضرت خدیجه (س)، آغاز امامت امام مهدی (عج) و هلاکت یزید بن معاویه از جمله حوادث فرخنده این ماه است.
همچنین غزوه بنی نضیر در سال چهارم هجری، صلح امام حسن مجتبی (ع) با معاویه در سال ۴۱ قمری، شهادت حضرت امام حسن عسگری (ع) در سال ۲۶۰ قمری، واقعه احراق مکه در هنگام جنگ یزید با عبدالله بن زبیر در سال ۶۴ قمری، حادثه صاحب زنج و قتل ۳۰۰ هزار نفر از مردم بصره به دست موفق عباسی در سال ۲۵۸ از دیگر حوادث مهم ماه ربیع الاول است.