گرچه سهم زنان از سینمای دفاع مقدس هم طراز با نقش واقعی آنان در جنگ هشت ساله نیست اما بازی‌های درخشان همین معدود آثار را نمی‌توان نادیده گرفت.
به رغم این حضور، اما شاید یکی از قسمت‌های کمتر پرداخت شده در سینمای دفاع مقدس زنان و نقش ایشان در جریان جنگ هشت ساله باشد؛ زنانی که همه جا حضور داشتند: از خط مقدم تا پشت جبهه، در شهر‌های مرکزی و مشغول حمایت از رزمندگان تا شهر‌های مرزی و حضور مستقیم در نبردها.
زنانی که همراه با مردان هشت سال خستگی ناپذیر کوشیدند تا تمامیت ارزی کشور خدشه دار نشود. زنانی که همانند مردان با همت و غیرت و تلاش کشورشان را پس گرفتند.
بخشی از این زنان در ۴۰ سال گذشته دستمایه حضور در نقش‌هایی در آثار دفاع مقدسی بوده اند و جسته و گریخته تصویر و پرتره‌ای از آنان در شخصیت‌ها و جایگاه‌های مختلف ترسیم شده است.
عاطفه رضوی شاخص‌ترین پرستار ژانر دفاع مقدس کشور است. او در فیلم نجات یافتگان (رسول ملاقلی‌پور ۱۳۷۴)، در قامت پرستاری ظاهر می‌شود که در راه انجام رسالتش، باید رزمنده قطع نخاع شده را به دنبال خود بکشاند. در این سیر و سلوک، او باید در عین تعجیل در کارش، بر ترس تنهایی و حضور در منطقه جنگی مین گذاری شده غلبه کرده تا در شمایل یکی از نخستین زنان قهرمان در آثار دفاع مقدس کشور مطرح شود.
بهترین نقش آفرینی آزیتا حاجیان در روبان قرمز (ابراهیم حاتمی‌کیا ۱۳۷۷) رقم خورده است. او در این فیلم، نقش دختر جنگ زده‌ای را دارد که خانواده‌اش را از دست داده و به خانه مخروبه پدرش برمی‌گردد. تعارض او میان قدرت ذاتی و استیصال لحظه‌ای‌اش برای بقا و فرار از شرایط کنونی، سیمای یک زن قدرتمند در سینمای دفاع مقدس را خلق کرده است.
هنگامه قاضیانی در فیلم روز‌های زندگی (پرویز شیخ طادی ۱۳۹۰) نقش پرستاری را بازی می‌کند که به همراه همسرش در بیمارستانی صحرایی مشغول به فعالیت است و این خدمت رسانی را تا سال پایانی جنگ ادامه می‌دهد. اما بعد از قطعنامه، بیمارستان صحرایی، مورد حمله ناگهانی قرار گرفته و اوضاع دشواری را برای این زوج رقم می‌زند. در لحظاتی از فیلم، همسر زن (حمید فرخ نژاد) از نعمت بینایی محروم شده و کنش مندی قاضیانی به عنوان قهرمان داستان، بیشتر می‌شود.
نیکی کریمی در جدیدترین ساخته منیر قیدی (دسته دختران ۱۴۰۰)، در نقشی متفاوت، در شمایل قهرمان این فیلم ظاهر می‌شود. خانم معلم مدرسه در روز‌های سقوط خرمشهر، از خانواده اش می‌گذرد و پس از مخالفت نیرو‌های محلی برای حضور در خط مقدم، تصمیم می‌گیرد با همراهی چند خانم دیگر، با تامین ادوات نظامی، به مقابله با نیرو‌های بعثی بپردازد.
کریمی در این فیلم، با قرار گرفتن در موقعیت‌های خطرناک و اصرار در اجرایی کردن تصمیم‌های آرمان گرایانه خود، بی پروا به دل خطر زده و در مسیر روحیه کمال خواهانه خود گام بر می‌دارد. این نقش آفرینی، جدیدترین حضور زنان قدرتمند در ساحت دفاع مقدس است که به متفاوت‌ترین نقش کریمی در کارنامه شلوغش تبدیل شده است.