رئیس جمهور در صدر هیئتی وارد ازبکستان شد. قرار است در این سفر سند‌های همکاری امضا شوند و عضویت دائمی ایران در سازمان همکاری شانگهای مورد بررسی قرار گیرد.
آقایان حریری، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین، میرکریمی، نائب رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه، محسن رضایی پور، معاون دفتر شرق آسیا و اقیانوسیه سازمان توسعه تجارت میهمانان برنامه میز اقتصاد امروز چهارشنبه ۲۳ شهریور ۱۴۰۱ بودند.
آنچه در خطوط پایین مطالعه خواهید کرد مهمترین بخش‌های این برنامه است:
مجری: آقای حریری، مشخصا سازمان (همکاری شانگهای) چه فرصت‌هایی را در اختیار کشور ما قرار خواهد داد و چه مزیت‌های اقتصادی برای ما در آینده خواهد داشت؟
آقای حریری: جمعیت اعضای این کنفرانس الان بالای ۴۰ درصد از جمعیت دنیا است و حدود ۴۹.۲ دهم درصد است. مهمترین نکته این است که وسعت سرزمینی این سازمان حدود ۳۶ کیلومتر مربع از وسعت دنیاست و سهمشان درجی دی پی دنیا به بالای ۲۷ درصد رسیده است و این‌ها همه نشان دهنده یک شرایط خوب است. این سازمان هنوز شکل یک پیمان اقتصادی کامل را ندارد، چون بر اساس یک پیمان نظامی امنیتی شکل گرفته است منتها به مرور زمان شکلش اقتصادی‌تر میشود. طبق آمار‌های ارائه شده حدود ۸۰ درصد از ارتباطات ما با چین است. این آمار‌ها حاکی از این است که ما عمدتا چین را به عنوان هدف می‌شناسیم و پیوستن به این سازمان هم فرصت‌های همکاری ما با چین را بیشتر میکند. اگر ما پازل‌های منطقه‌ای مانند اوراسیا، بحث ابتکار کمربند جاده چین و بانک توسعه زیرساخت آسیا و ... را کنار هم بچینیم میبینیم که ما الان به نوعی وارد همه آن‌ها شده ایم و به عنوان عضو فعال اقدام میکنیم. امیدوار هستیم بعد از این سفر، در آخرین مرحله مورد در مجلس شورای اسلامی تصویب شود و عضویت ما کامل شود. یک نکته وجود دارد. کشور‌هایی که الان چه به صورت عضو دائم و چه به صورت ناظر در سازمان کنفرانس همکاری‌های شانگهای با هم کار میکند عموماً در شرق و جنوب آسیا قرار دارند و با پذیرفتن ایران عملا ما می‌شویم دروازه غربی چنین همکاری‌هایی. اگر با دید اقتصادی به آن نگاه کنیم و نکته دیگر این است که دو تا از بزرگترین تولید کنندگان انرژی دنیا و دارندگان ذخایر انرژی دنیا یعنی ایران و روسیه در این پیمان قرار دارند و از آن سمت دو کشوری که بیشترین انرژی و مواد خام را در دنیا مصرف میکنند یعنی چین و هند در آن هستند و خودش به طور طبیعی یک سری همکاری‌ها را شکل میدهد. تفاوت ما با سایر دارندگان ذخایر انرژی این است که از راه زمینی میتوانیم به هند و چین انرژی ارسال کنیم. یعنی در صورت درگیری در آینده دنیا، منطقه آسیا پسفیک است و در این هنگام راه زمینی یک مزیت است. باید دقت کنیم و به ظرفیت‌های امروز نگاه نکنیم. دو اقتصاد بزرگ و برتر دنیا در دهه آینده که چین و هند هستند الان در این سازمان وجود دارند و با احتساب کشور‌هایی که الان طرف گفتگو هستند مانند اندونزی، عربستان و مصر که از سال ۲۰۲۱ به عنوان طرف گفتگو دعوت شدند پیش بینی من این است که آینده این همکاری بسیار از نظر اندازه و هم از نظر تأثیر اقتصادی در دنیا بیشتر از چیزی است که امروز میبینیم.
مجری: آقای میرکریمی، شما فکر می‌کنید که چه فرصت‌های اقتصادی پیش روی ما است با توجه به توضیحات آقای حریری؟
آقای میرکریمی: این سازمان عمدتا ریشه اش همکاری امنیتی بوده. چون واقعا توسعه اقتصادی همه چیز فرع بر امنیت است. وقتی صحبت از امنیت میکنیم باد در نظر بگیریم که ما در منطقه‌ای هستیم که ایران برای تبدیل شدن به یک عضو در این سازمان با چالش زیادی مواجه است. از سمت غرب تحلیل‌های مختلفی می‌کردند که ایران دارد به آن سمت می‌رود و مخالفانی داشت. ولی در بعد اقتصادی باید ببینیم در زیرساخت‌ها دارد چه حرکتی میشود. اگر بخواهیم مهمترین حرکت که زیرساخت انجام میشود صحبت از جاده معروفی که قبلا اسمش یک جاده کمربند بود که چین طراح و پیشتاز ان بود به آن سمت می‌رود و یکسری پروژه‌ها است که معمولا در غیاب زیرساخت‌ها خیلی زمان بر خواهد بود. ما الان در منطقه‌ای هستیم که یک اگر در این کشور‌ها رصد کنیم که چه کسانی عضو این پیمان هستند: روسیه، قزاقستان، قرقیزستان خودشان عضو پیمان اتحادیه اقتصادی اوراسیا هستند. اتحادیه اقتصادی اوراسیا خیلی جلوتر از اتحادیه شانگهای رفته. در حوزه اقتصادی و یعنی گمرکات آن‌ها یکسان است و نه تنها مقررات گمرکی برای یکدیگر یکسان است بلکه برای کشور‌های ثالث هم یکسان است و سیاست اقتصادیشان یکسان است. ایران با چنین اتحادیه‌ای موافقتنامه تجارت آزاد امضا کرد و یک زیرساخت خیلی جدی ایجاد شد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا که چین در آن نیست و روسیه وقزاقستان و قرقیزستان هستند؛ و ما یک جهش را میبینیم. یعنی اولین سالی که اجرا شد. موافقتنامه تجارت آزاد ۶۱ درصد صادرات ما جهش کرد در سال ۹۸ و حتی در شرایط کرونا ادامه داشت. صادراتش و امسال هم مطمئن هستم که رکورد ۶۰۰ میلیون دلار را با روسیه خواهد شکست، چون یک زیرساخت جدی آماده شد و اجرا شد. در مورد شانگهای، پیشنهاد چین یک پیشنهاد جالب است برای بازار تجارت، ولی بسیار پر چالش است و بعید می‌دانم روسیه قبول کند که این منطقه، منطقه آزاد تجاری شود. تنوع اقتصادی خیلی فراوان است، موفقیت در این حوزه را خیلی ضعیف می‌دانم کما اینکه در اکو هم ما موافقتنامه اکو را داشتیم. وقتی می‌گوییم همکاری اقتصادی باید برویم زیرساخت اقتصادی، چون پیمان شانگهای پیمان بین دولت‌ها است. بخش خصوصی اگر بخواهد توسعه کند سازمان باید دنبال زیرساخت باشد. یعنی انتظار صاحبان کسب و کار در دنیا این است که دولت‌ها به دنبال توسعه زیرساخت‌ها بروند.
زیرساخت نرم افزاری و سخت افزاری است و سخت افزاری همان جاده که میگویند می‌خواهند بکشند. جاده ترانزیت کریدور بین المللی مانند کریدور شمال - جنوب ایران و روسیه؛ و هند و چین مایل هستند از آن بهره برداری کنند. جاده شرق به غرب یا همان جاده ابریشم قدیم که کشور‌های بالا دست دوست دارند ایران را خارج کنند و گرجستان و آذربایجان جای ایران را بگیرد. سرمایه گذاری میکنند و سرمایه‌گذاری کلانی کردند. زیرساخت‌های نرم‌افزاری که مهمترین آن موافقت نامه تجارت آزاد و حذف روادید است. یعنی وقتی روادید تجاری حذف شود و تجارت آزاد می‌آید و تجارت ترجیحی اعمال میشود این‌ها باعث جهش میشود. چیزی که دسترسی بازار را به کشورمقابل تسهیل کند. چون ما بحث تسهیل بازار را داریم. دغدغه بزرگ الان صنعت ما دسترسی بازار است. الان عمده صنعت ما زیر ۵۰ درصد تولید میکنند، چون برای داخل تولید شده اند و میگویند مازاد را صادر کنیم. پس هدفشان سرمایه‌گذاری برای برآوردن نیاز داخلی بوده و در آن مانده اند؛ و نیاز داخل مگر چقدر کشش دارد؛ بنابراین صادرات محور نبودند. بزرگترین دغدغه کشور این است که ما سراغ مقرراتی برویم که ما را میتواند صادرات محور کند و دسترسی بازار را برای ما تسهیل کند. موافقتنامه تجارت آزاد با منطقه آزاد اوراسیا بسیار حرکت خوب و جدی بود. این کار بخواهد این سمت انجام شود یک مقدار پیچیدگی دارد، چون اقتصاد‌های ناهمگون متعدد در آنجا هستند. میتوانیم بگوییم تاثیر اقتصادی شگفتی خواهد داشت، ولی فعلاً یک بحث زیرساخت امنیتی است که هم البته بسیار مهم است.
مجری: آقای رضایی پور، فرآیند عضویت دائمی ما در سازمان همکاری‌های شانگهای به چه صورت است و باید چه اقداماتی شود تا به عضویت دائم برسیم؟
آقای رضایی پور: با توجه به اینکه عضویت ایران در این سازمان مهم سال گذشته با سفر رئیس جمهور پذیرفته شد، به سرعت استفاده از ظرفیت‌های تجاری این سازمان در دستور کار سازمان توسعه تجارت قرار گرفت و با توجه به اینکه ظرفیت تجاری بسیار مناسبی را میتواند برای کشور ما همانطور که آقای حریری فرمودند وآقای میرکریمی تاکید کردند میتواند موقعیت را برای ما ایجاد کند و فرآیند را ما به سرعت پیش می‌بریم و این میتواند در تکمیل موافقتنامه تجارت ترجیحی که ما به اوراسیا داریم و در آستانه ترتیبات جاری آزاد هستیم با آن‌ها این را کامل کند و این فرایند عضویت و تکمیل این پروسه در دستور کار سازمان توسعه تجارت است و میتواند کمک کند. همانطور که آقای حریری فرمودند مراودات ما را با شرق و جنوب شرق آسیا تسهیل بخشد و این کاری است که ماموریت‌های سازمان توسعه تجارت است، در یافتن ظرفیت‌های تجاری منطقه‌ای که در حال حاضر در دستور کار است و علاوه بر اوراسیا، دی ۸ است و استفاده از ظرفیت‌های آ سه آن است که ما آن‌ها را به مرور جلو می‌بریم تا انشاالله بتوانیم بستر سازی خوبی برای طبقه تجاری کشور و بخش تجاری کشور انجام دهیم.
در مورد اوراسیا که ما از مرحله ترتیبات ترجیحی در حال وارد شدن به ترتیب با تجاری آزاد هستیم که این فرآیند در آبان‌ماه انشاالله تکمیل خواهد شد. در مورد کشور‌های عضو شانگهای یک پتانسیل بسیار قوی تجاری است همانطور که شاخص‌های مهمی را مهمانان عزیز فرمودند ما هم میتوانیم استفاده کنیم از این ظرفیت‌ها به ویژه جمعیت زیاد، وسعت و گستردگی جغرافیایی و کار‌های هم مطالعاتی و کار‌های اجرایی آن به موازات هم در حال پیشرفت است. امیدواریم به سرعت بتوانیم از ترتیبات تجاری داخل این اتحادیه و امتیازات گمرکی و معافیت‌هایی که دارند استفاده کنیم. جهش قابل توجهی به صادرات محصولات ایرانی به ویژه محصولات دانش بنیان و خدمات فنی و مهندسی ما که خیلی خوب پیشرفت کردند و امکانات صادراتی فراوانی برایشان مهیا شده است را ایجاد کنیم.
به صورت طبیعی الحاق به این موافقتنامه‌های منطقه‌ای طبیعتاً تا حدودی زمان‌بر است. با توجه به برنامه ریزی‌های صورت گرفته انتظار می‌رود تا سال آینده انشاالله به مراحل خوب و نهایی برسد. تا آخر سال ۱۴۰۲ با توجه به روند کاری که دارد صورت می‌گیرد و فرآیند‌هایی که در دستور کار است انشالله انتظار ما این است که به مراحل نهایی برسد.
از موارد بسیار مهمی که به عنوان عوامل زیر ساخت تجاری محسوب میشود به ویژه برای کشور ما که در حال حاضر توسط کشور‌های غربی تحت تحریم‌های ظالمانه قرار گرفته بحث حمل و نقل است و هم بحث موضوعات بانکی است. در چند روز اخیر شنیدیم بین چین و روسیه ترتیبات خاص بانکی دارد شکل می‌گیرد که آن ابزار ظالمانه سوئیفت را خارج میکند از دست کشور‌های غربی و این چیزی است که به عنوان زیرساخت میتوانیم استفاده کنیم و بحث حمل و نقل است که در تکمیل پروژه و ابتکار پروژه کمربند راه میتواند به ما خیلی کمک کند و این چیز‌هایی است که جزو پیامد‌های مثبت الحاق به این سازمان مهم و استراتژیک است.
مجری: آقای حریری فکر می‌کنید در این پیمان‌ها و همکاری‌های اقتصادی که به نوعی بین المللی‌تر است داریم ورود میکنیم در فرآیند‌ها و سیستم اقتصادی و تجاری باید چه کار‌هایی انجام دهیم که پیش از این انجام نمی‌دادیم؟ یا چه کار‌هایی باید انجام ندهیم که پیش از این انجام میدادیم؟
آقای حریری: یک نکته مهم وجود دارد و آن اینکه ما عضو پیمان چندجانبه، دوجانبه یا جهانی و بین‌المللی بشویم هم حرکات ما را خود به خود تسهیل میکند. یعنی ما وارد یک جاده که می‌شویم یاد میگیریم در این جاده چگونه باید حرکت کنیم. تا وقتی در این جاده‌ها نرفتیم همیشه با ذهنیت زندگی میکنیم و وقتی وارد عینیت می‌شویم و میبینیم فرصت‌های زیادی است که ما باید مقداری گارد خودمان را در مقابل فرصت‌ها را بشکنیم. وقتی ما میخواهیم پیمان مثلاً منع مالیات‌های مضاعف را با کشوری ببندیم یا پیمان‌های تسهیلات گمرکی یا تعرفه‌های ترجیحی یا تجارت آزاد قطعاً این است که در داخل کشور ما خیلی متضرر می‌شوند از این قضیه. الان اگر فرض کنید با چین قرارداد تجارت آزاد بنویسیم نمی‌توانیم بگوییم این را می‌گذاریم بیاید و آن را نمیگذاریم بیاید و نمی‌توانیم بگوییم روی این تعرفه میبندیم. تجارت جاده دو طرفه است. تمام سعی ما رو میکنیم که به wto بپیوندیم تمرین حضور در wto حضور در پیمان‌های دو جانبه، چند جانبه، منطقه‌ای و سایر پیمان‌های اینچنینی است و این‌ها خودش به ما یاد میدهد و من خیلی فکر این نیستم که چه میشود. حضور ما یک امتیاز است. در حوزه بحث سازمان همکاری‌های شانگهای یک مطلب مهم وجود دارد این است که تمام کسانی که در دنیا اهل مطالعه در اقتصاد هستند معتقدند که جغرافیای اقتصادی دنیا در حال تغییر است و ظرف یک دهه آینده اقتصاد دنیا کوچ میکند به شرق جغرافیایی دنیا. یعنی کشور‌های مانند چین، ژاپن، کره جنوبی و هند و اندونزی می‌شوند کشور‌هایی که در ده اقتصاد برتر دنیا نقش موثرتری می‌گیرند و رتبه هایشان تغییر میکند. حضور ما در این فضا به ما یاد میدهد که جهانی اندیشیدن راجع به اقتصاد و غیربومی اندیشیدن راجع به اقتصاد چیزی است که مجبور هستیم در آینده و باید از جا‌های کوچک‌تر تمرین کنیم و یاد بگیریم. ما از سال ۲۰۱۷ در اجلاس شورای همکاری بازرگانی یعنی شورای اتاق‌های بازرگانی سازمان همکاری‌های شانگهای حضور فعال داشتیم. به عنوان اتاق بازرگانی صنایع ایران و چین و تا قبل از کرونا که سالیانه نمایشگاهی در چین با مدیریت سازمان کنفرانس شانگهای برگزار می‌شد حضور داشتیم و کالای ایرانی را به نمایش می‌گذاشتیم و مراوداتمان را شروع کردیم و امیدواریم با رفع موانع کرونایی ظرف ماه‌های آینده که بتوانیم، چون دبیرخانه سازمان همکاری‌های شانگهای در پکن است و ما با آن‌ها در ارتباط هستیم. در این چهار پنج سال اخیر به ویژه جدی‌تر با آن‌ها کار میکنیم و امیدواریم به عنوان بخش خصوصی بتوانیم برویم جا‌هایی که شاید موانع دولتی برای دولتی‌ها سخت‌تر باشد، چون فرایند مصوبات دولتی خیلی سخت‌تر از این است که بخش خصوصی بخواهد حرکت‌کند. انشاالله ظرف ماه‌های آینده در کشور چین نمایشگاه دائمی کالا‌های ایرانی را و مرکز تجاری ایران را اولین آن را در شهر شانگهای افتتاح میکنیم که این پروژه چهار مرکز تجاری طراحی شده که پشت سر هم در فاصله‌های چند ماه که این مراکز تجاری هم کار نمایشگاه دائمی را انجام می‌دهند و هم گروه‌های بازاریاب حرفه‌ای را استخدام میکنند برای اینکه کالا را ببریم در سراسر بازار چین و الان با بازار‌هایی که در این پیمان میتوانیم با آن‌ها کار کنیم با همکاری سایر همکاران در اتاق‌های مشترک دیگر که در این حوزه هستند؛ و هم اینکه آن مرکز مرکزی میشود برای مبادلات مالی صادرکنندگان و واردکنندگان. کار‌های ثبتی الان در چین تمام شده است. مجددا باید بر اساس مقررات، من در شهرداری شانگهای شخصی حضور داشته باشم و با وکالت قبول نمیکنند و سفر به چین مقداری به خاطر قرنطینه سخت است. ولی آنطور که شواهد نشان میدهد آبان ماه میتوانیم رفت و آمد شروع کنیم و کار از نظر یعنی ما محل را صحبت کردیم و شرکای چینی را برای سرمایه‌گذاری برای اینکه این مرکز توسعه صادرات ایران بتواند آنجا رشد کند پیدا کردیم و مذاکره کردیم و تفاهم‌نامه‌های اولیه را نوشتیم. فقط بحث‌های بروکراتیک دارد که فکر می‌کنم تا پایان سال حتماً اولین مرکز را در چین افتتاح میکنیم و در سال آینده اگر انشالله همه چیز مرتب پیش برود و اتفاق خاصی نیفتد آن را به چهار تا در کشور چین می‌رسانیم. با توجه به اینکه در روسیه یک مرکز تجاری داریم، در قزاقستان دارد تشکیل میشود و آن‌ها را باید بنشینیم در اتاق بازرگانی این زنجیره‌ها را به هم وصل کنیم تا بتوانیم بهترین نتیجه را بگیریم.
مجری: آقای میرکریمی برای نکاتی که آقای حریری اشاره کردند چقدر کمک میکند پیوستن به اتحادیه‌ها و همکاری‌های بین المللی به اقتصاد و تولید کشور خودمان؟ آقای حریری هم اشاره کردند که این تجارت یک جاده دو طرفه است. هر چقدر بتوانیم از آن طرف کالا وارد کنیم صادر هم میتوانیم بکنیم و همانطور که دیدیم ترازمان در ۵ ماهه امسال به این کشور‌ها فعلاً مثبت است.
آقای میرکریمی: این شرط لازم است ما الان در آستانه تدوین برنامه هفتم توسعه هستیم و از آن سمت یک طرح دو فوریتی در مجلس است برای الزام دولت به توسعه دیپلماسی اقتصادی این‌ها باید باهم همگون باشد این گونه نیست که ما بگوییم، چون شنیده شده در برنامه هفتم به سمتی حرکت کند که ۹۰ درصد تولیدات نیاز کشور از طریق تولیدات داخلی تامین شود برای کالا‌های اساسی، با این هم ما نمی‌توانیم وقتی ما وارد موافقتنامه‌ها می‌شویم یعنی به قول آقای حریری جاده دو طرفه است اگر میخواهیم دسترسی به بازار داشته باشیم باید بخشی از بازار را باز بگذاریم ما نمی‌توانیم هم مرز را ببندیم و اقتصاد مقاومتی انجام دهیم و برویم به سمت سیاست منسوخ جایگزینی واردات، اما اسناد بالادستی ما توسعه صادرات باشد تمام موافقتنامه تجارت منطقه‌ای که می‌گوییم هدفش توسعه صادرات است یعنی درد همه دنیا دسترسی بازار است و دسترسی بازار که باشد شغل ایجاد میشود و سرمایه گذاری ایجاد میشود ما الان در حوزه مثلا ثباتی که لازم دارد برای فعالیت اقتصادی با این موافقتنامه ایجاد میشود وقتی موافقتنامه تجارت آزاد را امضا میکنیم با منطقه اوراسیا پس یک شبه نمی‌توانیم بخشنامه صادر کنیم اگر بخواهیم واردات کالایی را محدود کنیم آن‌ها هم می‌توانند اقدامات تنبیهی کنند و اقدامات جبرانی کنند و همه این‌ها نشان میدهد اگر ما تا الان هر شب اقتصاد ما درگیر بخشنامه یک شبه بود به خاطر عدم وجود این موافقتنامه‌ها بوده است. ما اگر در ترتیبات تجاری بین المللی ورود کنیم همه جای دنیا کرده‌اند یعنی ایران قبل از اینکه موافقتنامه تجاری اش را با اوراسیا امضا کند میگفت منزوی‌ترین کشور جهان است در موافقتنامه ترتیبات تجارت منطقه‌ای که الان از این حالت خارج شده به حرکت بزرگ و جدی و بسیار قرارداد‌های خوبی نوشته شده، چون موافقت نامه تجاری ایران بسیار حرفه‌ای تنظیم شده با حداقل چالش و با حداقل انتقاد‌ها و من فکر می‌کنم پایگاه خیلی خوبی است که با مناطق پیچیده‌تر برویم یعنی شانگهای به مراتب پیچیده‌تر از اوراسیا است با این شروع کنیم و با آن را ادامه دهیم.
مجری: آقای رضایی پور جمع بندی شما را هم داشته باشیم آقای میرکریمی اشاره کردند به بخشنامه‌های یک شبه که از این به بعد دیگر نمی‌شود به راحتی در ممنوعیت‌های صادرات، در تعرفه‌گذاری و تغییراتی که داشتیم خلق الساعه اتفاق می‌افتاد این را اگر شما جمع بندی کنید که در پیوستن به این اتحادیه‌ها و سازمان‌های همکاری چه اتفاقی در این حوزه می‌افتد؟
آقای رضایی پور: در تکمیل فرمایش آقای میرکریمی عرض کنم پیش نیاز ورود به بازار‌های بین المللی و ورود به ترتیبات تجاری منطقه‌ای و بین‌المللی، به هر ترتیب داشتن یک نظام قوی تولیدی و صنعتی است، چون بازاریابی و کسب بازار‌های جدید مستلزم پروسه‌های طولانی و سخت و هزینه آور است و نمی‌شود بازار‌ها را به سرعت از دست داد به دلیل ترتیبات جدیدی که در قوانین شکل می‌گیرد و این فرمایش کاملاً درستی است که ایشان فرمودند بنابراین پیش نیاز ما برای ورود به بازار‌های بین‌المللی به ویژه منطقه‌ای داشتن نظام قوی تولیدی، صنعتی و یک نظام تجاری مدون و یکپارچه است؛ بنابراین ما این را باید سرلوحه کار قرار دهیم و به هر ترتیب همانطور که آقای حریری فرمودند برای ورود به موافقتنامه‌های تجارت ترجیحی ما باید این تمرین‌ها را انجام دهیم و بدانیم برای ورود به موافقتنامه‌های تجارت ترجیحی منطقه‌ای و بین‌المللی ما حتماً باید آموزش‌های لازم را دیده باشیم که بدانیم تجارت جاده‌ای دو طرفه است و حتماً باید در کنار امتیازاتی که میگیریم، امتیازاتی هم بدهیم تا نتایجی به دست بیاید و فرآیند برد-برد شکل بگیرد و بتواند اهداف تجاری کشور ما را محقق کند.
آقای رضایی پور: به هر ترتیب ببینید شرایط اقتصادی کشور ما الان به هر حال خیلی ساماندهی شده‌تر از قبل است به مقدار زیادی تثبیت شده است و کمتر شاهد این قوانین و مقررات خلق الساعه هستیم، ولی باید بدانیم ما در شرایط تحریم بین المللی و سخت‌ترین شرایط تحریمی هستیم که بعضا به دلیل برخی از مسائل سیاسی که پیش می‌آید بعضی از تغییرات ناگزیر و به شکل اجتناب‌ناپذیر است، ولی بخش‌های زیادی هم است که میشود با تدبیر و پیش بینی و برنامه ریزی پیش نگرانه از آن‌ها پرهیز کرد که این کار در حال حاضر در حال انجام است.