سودجویان همچون موریانه‌ها، قلب جنگل‌های هیرکانی را نشانه گرفته اند تا تیشه به ریشه این طبیعت۴۰ میلیون ساله بزنند.
به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مازندران، جنگل‌های هیرکانی میراث۴۰ میلیون سالهای است که از عصر یخبندان و از هزاران مشکل دیگر سربلند بیرون آورده تا به‌نسل ما امانت سپرده شود. ما ثابت کرده‌ایم که امانت‌داران خوبی نبوده‌ایم. براساس آمار، سالانه ۵۰ هزار هکتار از رویشگاه‌های جنگلی کشور در حال نابودی است و از حدود پنج و نیم میلیون هکتار جنگل‌های هیرکانی در شمال ایران در نیم قرن گذشته ۱.۹ میلیون هکتار باقی مانده است.
بخت سیاه هیرکانی با آمدن موریانه‌های پنهان سیاه‌تر می‌شود
به اصطلاح همیشه پای یک انسان در میان است، بله، سودجویان همچون موریانه‌ها همه چیز خوارند و برای بدست آورن چندر غاز اسکناس سبز، از نوار سبز شمالی آنچنان ماهرانه تغذیه می‌کنند.
بخش‌هایی از جنگل‌های سرسبز شمال توسط سوداگران ساخت و ساز تغییرکاربری داده می‌شود و پس از آن تبدیل به ویلا می‌شوند. ویلا‌هایی که به‌بهای نابودی قدیمی‌ترین رویشگاه کره زمین ساخته می‌شوند.
یکی دیگر از مشکلات هیرکانی مافیای قاچاق چوب جنگل است مافیایی که بی‌رحمانه بر پیکر هیرکانی می‌تازند و جان آن را به لب رسانده‌اند.
این همه ماجرای هیرکانی نیست، هیرکان گاهی در آتش سرخ، سرخ می‌شود، گاهی در میان انبوهی از زباله‌ها خفه می‌شود و گاهی به بهای آبادی و آبادانی زیر چرخ‌های خودخواهی‌های بشر تبدیل به جاده، معدن و سد می‌شود.
گاهی هم بلایای طبیعی، همچون سیلاب فصلی، خشکسالی، آفت و بیماری‌ها پا روی خرخره اش می‌گذارند.
جنگل‌های ایران آب می‌روند و باغ، ویلا، مزارع و بیابان به‌جای آن‌ها می‌روید و از همه مهمتر آب از آب تکان نمی‌خورد.
اما این بار سودجویان- این موریانه‌های پنهان- از راه دیگر راه نفس کشیدنش را برای همیشه سد کرده اند با فروش خاک؛ خاکی که کیمیا هست و آن را کشور‌هایی که این نعمت خدادادی را ندارند، می‌دانند.
غارت جنگل‌های هیرکانی با برداشت خاک
مدتی است تصاویری با عنوان فروش خاک جنگلی در قلب هیرکانی منتشر و ادعا شده است جمعی از افراد سودجو با مجوز اداره صنعت، معدن و تجارت و اداره آبیاری شهرستان ساری، به بهانه لایروبی، به خاکبرداری برکه اِروِت در قلب جنگل چهاردانگه مازندران برای صدور به خارج از ایران اقدام کرده‌اند و این عملیات موجب تخریب خاک، قطع تعدادی از درختان جنگلی، آسیب به درختان کهنسال و از بین رفتن صد‌ها نهال زیر چرخ‌های بیل مکانیکی و کامیون شده است.
اسماعیلی یکی از اهالی روستای اِروِت ساری می‌گوید: حدود ۲۰۰ تن از این خاک سیاه برکه را برداشت کرده اند و بفروش رسانده اند.
دیگر دوستدار محیط زیست می‌گوید: حدود سه هکتار از خاک جنگل‌های هیرکانی که در تالاب طبیعی این روستا قرار دارد توسط برخی سودجویان از طریق قانونی با مشارکت دهیار و شورای محل برداشت می‌شود.
این روستایی دوستدار محیط زیست با بیان اینکه حدود ۲۰ کامیون خاک تاکنون از این منطقه خارج شده، بخشی از برکه طبیعی اروت تخریب و صد‌ها نهال زیر چرخ‌های بیل مکانیکی و کامیون در جنگل از بین رفته است خاطرنشان کرد: با مداخله منابع طبیعی و محیط زیست برداشت خاک در این منطقه متوقف شده است، اما ماشین آلات همچنان مستقر است.
دهیار روستای اروت نیزمی گوید: لایروبی آب بندان اروت با توجه به بحران آب به درخواست شورا، دهیاری و اهالی روستا صورت گرفته تا منبع ذخیره آب برای کشاورزی روستا تامین شود.
سید رضا حمیدی اروتی گفت: آب منطقه‌ای مازندران متولی آب بندان‌ها در سامانه تدارکات دولت به مزایده اقدام کرده و اداره صنعت و معدن هم مجوز لایروبی آب بندان را صادر کرده است.
به گفته حمیدی؛ هیچ درخت یا نهالی در جریان این لایروبی قطع نشده است، زیرا آب بندان به جاده دسترسی دارد و به همین دلیل هیچ کامیونی وارد عرصه جنگل نمی‌شود.
دهیار روستای اروت همچنین خاطرنشان کرد: با تأیید کارشناسان هیچ گونه زیست گاه حیات وحشی اینجا وجود ندارد که نا امن شود.
سودجویان در هیرکانی دنبال طلای نابتری هستند
تالاب جنگلی روستای مولا در منطقه دودانگه ساری نیز از نگاه سودجویان در امان نمانده است و مدتی است زمزمه لایروبی در گوش و کنار روستا می‌پیچید. لایروبی این تالاب هم به مزایده گذاشته شده است.
خاکی که محلی‌ها «سیاه» می‌نامندش و امید هر گیاه خشکیده‌ای است برای شکوفه زدن. خاکی به‌جا مانده از انباشت چندصدساله برگ درخت‌ها که حالا به کود طبیعی بدل شده‌اند.
دیگر چشم و گوش روستاییان بسته نیست. به مدد اینترنت و فضای مجازی مردم هوشیار شده اند و با دست داشتن بنر و تابلو‌های تبلیغاتی خواستار جلوگیری از برداشت خاک در این تالاب هستند.
یکی از محلی‌ها می‌گوید: لایروبی تالاب برای ما عجیب بود، چون آب این تالاب نه برای مصرف آشامیدن و نه برای کشاورزی استفاده می‌شود و صرفاً محل زندگی حیوانات وحشی و اهلی است.
اهالی آگاه روستای مولا در منطقه دودانگه ساری می‌گویند؛ مجلس دهم شورای اسلامی براساس ماده ۲۷ لایحه حفاظت از خاک؛ مصوبه ۳۱ تیر ۹۷، انتقال و فروش خاک را ممنوع اعلام کرده است.
به توبره کشیدن خاک هیرکان
یکی از دلالان خرید و فروش خاک و برگ جنگلی می‌گوید: خاک وارداتی گران شده است و دیگر تولید گل و گیاهان آپارتمانی با این وضعیت به صرفه نیست ناچار برای اقتصادی شدن، تعدادی گلخانه داران دست به دامن طبیعت هیرکانی شدند.
او می‌گوید: این خاک در میدان ونک کیلویی۵ هزار تومان برای گلدان و باغچه به فروش می‌رود و همین خاک با قیمتی دو برابر به ماکو و جنوب کشور فروخته می‌شود.
خاک سیاه مولا به خاک سیاه می‌نشیند/ عرصه و اعیان ناحیه خزری بر باد می‌رود؟
دکتر سید محمد حجتی، خاک شناس جنگل نیز می‌گوید: سه عامل خاک، آب و هوا در حیات زمین نقش مهمی دارد و هر گونه آلودگی، تخریب، اختلاط و اغتشاش در هر یک از این موارد سبب انتشار گاز‌ها می‌شود و حیات انسان به خطر می‌افتد.
به گفته دکتر حجتی؛ منطقه هیرکانی یک نوار باریکه در شمال ایران است و برای تولید یک سانتی‌متر مربع از این خاک خاصلخیز با فراهم بودن همه بستر‌ها بیش از ۴۰۰ سال زمان نیاز است و این ضایعه برای ما اصولاً قابل جبران نیست.
او می‌گوید: ثمربخش بودن خاک جنگل‌های شمال به دلیل مجموعه‌ای از عوامل مانند رطوبت هوا، بارندگی و مواد آلی و معدنی است که در این خاک وجود دارد و به محض جدا شدن از محیط، خاصیت خود را از دست خواهد داد و اثربخشی که در جنگل‌های شمال داشته را نخواهد داشت.
رخ دادن فاجعه تدریجی در نوار شمالی خزر / اصرار سودجویان به دور زدن قانون
دکتر حجتی می‌گوید: با توجه به تورم بالا و گران شدن خاک‌های گلخانه‌ای وارداتی دست درازی به طبیعت هیرکانی و برداشت لاشه برگ از بستر جنگل افزایش پیدا کرده است و اولین عکس العمل طبیعت به این کار غیر حرفه‌ای افراد، شامل برداشت چوب درختان، معدن کاری، دامداری سنتی، گردشگری غیر مسئولانه و طبیعت گردی همچون آفرود سواری و از همه مهمتر دفن زباله در ۴۵ منطقه جنگلی و ورود شیرابه به بستر زمین است که از لحاظ کمی و کیفی خاک خزری را دچار مشکل می‌کند.
وی با بیان اینکه اولین نشانه خشم طبیعت ایجاد فرسایش و رانش زمین است، به طوریکه نرخ فرسایش خاک در منطقه ۸ تا ۱۰ برابر بیشتر از فرسایش طبیعی است، تاکید کرد: در سالهای آینده عرصه و اعیان جنگل‌های شمالی با برداشت‌های غیر اصولی در همه بخش‌ها از دست خواهد رفت.
دکتر حجتی می‌گوید: متاسفانه منابع طبیعی و آبخیزداری و محیط زیست از لحاظ قانونی قدرت و توان مقابله با قوانین و اسناد بالادستی را به شدت اقتصادی نگر است، ندارد.
او ادامه داد: قوانین بالادستی باید بازنگری و تغییر یابد تا شاهد یک تصمیم گیرنده در عرصه‌های جنگلی باشیم و هر لحظه با صدور مجوز بدون کارشناسی شده دستگاه‌های دولتی همچون آب منطقه‌ای، جهاد کشاورزی، میراث فرهنگی و ... از سوی سودجویان مورد هجوم و آزار قرار نگیرند.
پیگیری‌های محیط زیست مخالفت کرده است
مدیر کل محیط زیست مازندران گفت: این اداره کل پس از بررسی همه جانبه موضوع، با برداشت خاک از این آب بندان مخالفت کرده و نامه رسمی مخالفت نیز، به مراجع قانونی ارسال شده است.
کاویان در خصوص این ادعا که این منطقه زیستگاه جانوری نیست و برداشت‌ها به حیات جانوری منطقه نیز لطمه نمی‌زند، گفت: همه عرصه‌های جنگلی در مازندران زیستگاه طبیعی جانوران است و این فضا نیز از نظر محیط زیستیک، زیستگاه آبی محسوب می‌شود که هرگونه تغییر در آن می‌تواند سبب بروز خسارت شود.
جواد طوسی مدیر بهره‌برداری و نگهداری از تاسیسات آبی و برق‌آبی شرکت آب منطقه‌ای مازندران هم می‌گوید: لایروبی خواسته خود کشاورزان منطقه بود و تهاتر و فروش خاک برای جبران هزینه‌های لایروبی و نگهداری ماشین آلات کاملا قانونی است و صدور مجوز هم با استعلام از اداره منابع طبیعی استان صورت گرفته است.
موسی مقیمی معاون حفاظت و امور اراضی اداره منابع طبیعی مازندران هم می‌گوید: درست است که ما موافقت کردیم، اما نگفتیم ماشین سنگین بیاید و خاک را ببرد، طبق توافق مشروط؛ قرار بود بدون قطع درخت و ورود ماشین سنگین به تالاب و بردن خاک، لایروبی انجام شود.
توقف برداشت خاک از منطقه روستای اِروِت
معاون امور جنگل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران _ ساری نیز با تایید برداشت خاک از منطقه جنگلی اِروِت بخش چهاردانگه کیاسر گفت: سودجویان به بهانه لایروبی آببندان یا برکه طبیعی این روستا اقدام به دریافت مجوز از اداره کل صمت و آب منطقه‌ای شهرستان ساری کرده اند.
فتح اله غفاری چراتی با بیان اینکه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران منطقه ساری مکاتباتی با محیط زیست استان انجام داده افزود: هم اکنون درخواست اعتراض این دو دستگاه متولی درباره جلوگیری از برداشت خاک به دادستان مرکز استان ارسال شده است.
او گفت: فعلا برداشت خاک در این منطقه تا حکم نهایی دادستان مرکز استان متوقف شده است.
غفاری چراتی تاکید کرد: بر اساس قوانین منابع طبیعی، بردن ماشین آلات و هر گونه دستکاری جنگل‌ها و برکه‌های اراضی ملی ممنوع است و جرم به حساب می‌آید.
او با بیان اینکه تجمع پوشش گیاهی منطقه از نوع درختان بید است گفت: این منطقه سرشار از خاک پیت یا تورب است که از تجزیه خزه‌ها و گیاهان باتلاقی و درشرایط صنعتی از تجزیه بقایای گیاهان بدست آمده است و بهترین ماده کاملا ارگانیک برای جوانه زنی، کشت و نگهداری گیاه به خصوص گیاهان آپارتمانی است.
جنگل‌های ایران همچنان آب می‌روند و باغ، ویلا، مزارع و بیابان به‌جای آن‌ها می‌روید، اما از همه مهمتر آب از آب تکان نمی‌خورد.
نمی‌دانم، این پهنه سبز هیرکانی می‌تواند دوباره پوست اندازی کند یا نه؟!
جنگل‌های هیرکانی با ۱.۹ میلیون هکتار وسعت، از آستارا در شمال استان گیلان تا گُلی‌داغ در شرق استان گلستان، در گستره‌ای به طول تقریبی۸۰۰ کیلومتر و عرض ۲۰ تا ۷۰ کیلومتر پراکنش دارد.
خبرنگار سرویس اقتصادی خبرگزاری صداوسیما مازندران