در برخی از نقاط جهان، در روزهای گرم تابستان، خواب نیمروز و تعطیلی مشاغل در گرمترین ساعات روز یک هنجار فرهنگی بهشمار میرود. یافتههای پژوهشگران حاکی از این است که به جز فرهنگ، زیستشناسی نیز در این موضوع نقش دارد.
به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، دما بر رفتارهای انسان، از غذاخوردن و سطح فعالیتها گرفته تا چرخه خواب و بیداری، تأثیر میگذارد. ممکن است در تابستان سختتر به خواب برویم و در صبحهای سرد، دیرتر از خواب بیدار شویم اما ارتباط بین نورونهای حسی و نورونهایی که این چرخه را کنترل میکنند، به طور کامل درک نشده است.
به نقل از پایگاه خبری سایِنس دِیلی (Science Daily)، عصبزیستشناسان دانشگاه نورثوسترن در ایالات متحده آمریکا، مقالهای در مجله زیستشناسی کنونی (Current Biology) منتشر کردهاند که حاکی از این است که تغییرات دما، تأثیر شدیدی بر رفتار انسانها و حیوانات دارد و به حیوانات نشانهای میدهد مبنیبر اینکه زمان سازگاری با فصول در حال تغییر است. تأثیر دما بر خواب ممکن است بسیار شدید باشد؛ به طوری که برخی از حیوانات تصمیم میگیرند یک فصل کامل بخوابند مانند خواب زمستانی خرسها. اما مدارهای مغزی خاصی که واسطه تعامل میان دما و مراکز خواب هستند، ناشناخته اند.
پژوهشگران معتقدند: مگسهای میوه الگوی ویژهای برای مطالعه درباره برخی از سؤالات مهم مطرح کردهاند از جمله اینکه «چرا میخوابیم؟» و «خواب برای مغز چه میکند؟»؛ زیرا آنها برخلاف انسانها سعی نمیکنند با شببیداری غریزه را مختل کنند. آنها به پژوهشگران اجازه میدهند تا تأثیر نشانههای خارجی مانند نور و دما را بر مسیرهای سلولی مطالعه کنند.
این مقاله گیرندههای «حرارت مطلق» را در سر مگسمیوه شناسایی میکند که به دمای بالاتر از حدود ۷۷ درجه فارنهایت (دمای مورد علاقه مگس) پاسخ میدهند. مگسهای میوه آزمایشگاهی معمولی (دروسوفیلا) با ایجاد ارتباط نزدیک با انسان، تقریباً کل زمین را مستعمره خود کردهاند و تعجبی ندارد که دمای مورد علاقه آنها نیز با بسیاری از انسانها مطابقت داشته باشد.
پژوهشگران دریافتند که نورونهای مغزی که درباره گرما اطلاعات دریافت میکنند، بخشی از سیستم وسیعتری هستند که خواب را تنظیم میکنند. هنگامی که مدار گرم، به موازات مدار سرد اجرا میشود، فعال باشد، سلولهای هدف که خواب ظهر را تقویت میکنند، مدت بیشتری روشن میمانند. این باعث افزایش خواب در هنگام ظهر میشود که مگسها را از گرمترین قسمت روز دور نگه میدارد.
به گفته پژوهشگران، دمای سرد و گرم تأثیرات کاملاً متفاوتی بر فیزیولوژی و رفتار دارند. این تفاوت ممکن است منعکسکننده فرایندهای تکاملی بر اساس چرخههای گرما و سرمای زمین باشد؛ مثلاً، این امکان وجود دارد که مراکز مغز برای خواب، به طور مستقیم توسط یک مدار حسی خاص در انسان هدف قرار گیرند.
پژوهشگران معتقدند: ممکن است مردم چرت بعدازظهر را در یک روز گرم انتخاب کنند ضمن اینکه در برخی از نقاط جهان، این یک هنجار فرهنگی است اما میان اینکه ما چه چیزی را انتخاب میکنیم و چه چیزی برایمان برنامهریزی شده است، تفاوت وجود دارد و شایان توجه است که مگسهای میوه از مسائل فرهنگی پیروی نمیکنند!
آنها احتمال میدهند یک مکانیسم زیستی بسیار قوی وجود داشته باشد که در انسان نادیده گرفته میشود.