محققان دانشگاه تربیت مدرس بر اساس داده‌های ماهواره‌ای، اقدام به بررسی برخی از حوزه‌های آبخیز کشور کردند.
بر اساس این گزارش، امروزه با افزایش روزافزون جمعیت کره زمین و محدودیت منابع موجود جهت تامین نیاز‌های گوناگون آنها، کاربرد داده‌ها و اطلاعات به دست آمده از طریق ماهواره‌ها مانند تصاویر ماهواره‌ای و پردازش آنها با استفاده از نرم افزار‌ها و سیستم‌های پردازش اطلاعات، نقش مهمی در مدیریت بهینه و پایدار منابع محدود سرزمین دارد.
دستگاه های سنجش از دور ماهواره‌ای با توجه به ویژگی‌های منحصر بفردی، چون تامین دید وسیع و یکپارچه از منطقه، استفاده از گستره طیف الکترومغناطیسی جهت ثبت خصوصیت پدیده‌ها، در سطح جهان کاربرد‌های زیادی پیدا کرده است، به گونه‌ای که ماهواره‌ها امروزه تبدیل به ابزاری مناسب برای ارزیابی و پایش، کنترل و مدیریت پایدار محیط زیست و منابع سرزمینی، چون آب و خاک، هوا، جنگل، محصولات کشاورزی و مراتع شده‌اند.
محققان کشور نیز با استفاده از سیستم‌های دورسنجی و ماهواره‌ها اقدام به مطالعات حوزه‌های آبخیز کشور کردند که نتایج به دست آمده نشان داد که دخالت انسان قبل از هر عامل دیگر موجب شده تا حوضه‌های آبریز کشور در وضعیت مطلوبی نباشند.
استاد دانشگاه تربیت، زمینه تخصصی و تحقیقاتی خود را در منابعی طبیعی، آبخیزداری عنوان کرد و افزود: ما در این مطالعات با توجه به مشکلات حاکم بر حوزه آبخیز کشور، این حوزه‌ها را از لحاظ تخریب‌هایی که در محیط زیست کشور رخ می‌دهد، احصا کردیم و متناسب با این چالش‌ها، دانش فنی را توسعه دادیم تا بتواند در بخش اجرا کاربردی شود.
صادقی، نمونه این مطالعات را تهیه اطلس سلامت حوزه‌های آبخیز کشور عنوان کرد و ادامه داد: در این پروژه، وضعیت کنونی حوزه‌های آبخیز برخی از استان‌های کشور را مورد مطالعه قرار دادیم و در این اطلس اعلام کردیم در چه وضعیتی قرار دارند.
وی، توزیع زمانی و مکانی حوضه‌های آبریز، علت‌های تعیین کننده وضعیت سلامت حوزه‌های آبخیز و ارائه راه حل‌های بهبود وضعیت حوزه‌های آبخیز این استانها را از دیگر موضوعات مورد مطالعه در این پروژه نام برد و خاطر نشان کرد: این مطالعه کل حوزه‌های آبخیزداری کشور را شامل نمی‌شود و این یکی از خلا‌های این مطالعات به شمار می‌رود.
عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس افزود: علی‌رغم آنکه این طرح یک نقشه بنیادین و اساسی برای مدیریت جامع آبخیزداری کشور به شمار می‌رود، هنوز اطلس ملی سلامت آبخیز کشور تهیه نشده، در حالی که این اطلس می‌تواند به عنوان یک ابزار جامع برای مدیریت منابع آبخیز کشور مورد استفاده قرار گیرد.
وی اضافه کرد: برای استان‌هایی که این مطالعات انجام شده است، دامنه سلامت آنها از شرایط بد تا سلامت خوب بوده است. هر جایی که از وضعیت سلامت بدتری برخوردار هستند، شرایط نامساعدی را نشان می‌دهد.
صادقی خاطر نشان کرد: بخش عمده‌ای از دلایل عدم سلامت حوزه‌های آبخیز کشور عوامل انسانی بوده است و اگر قادر باشیم عامل مداخلات انسانی را تحت مدیریت قرار دهیم، می‌توانیم سلامت حوزه‌های آبخیز کشور را ارتقا دهیم.
به گفته وی در صورت ارتقای سلامت حوزه آبخیز، کشور قادر خواهد بود که خدمات بهتری را از این حوزه‌ها دریافت کند و این امر به معنای سلامت بالاتر جامعه انسانی و در نهایت امنیت ملی و کشور خواهد بود.
این استاد دانشگاه تربیت مدرس با بیان اینکه در این پروژه حوزه آبخیز استان‌های یزد و مازندران مورد مطالعه قرار گرفته است، توضیح داد: حوضه آبریزداری به معنای محدودیت فیزیکی است که یک رود می‌تواند آب را دریافت کند و از نقطه خروجی، آب دریافت شده را خارج کند.
وی اضافه کرد: در این پروژه مطالعاتی در حوزه آبخیز پیشکوه انجام شده که شامل ۱۰۰ هزار هکتار می‌شود و در چندین حوزه آبخیزداری استان مازندران مطالعات متنوعی را اجرایی کردیم که نتایج آن قابل کاربرد در حوزه‌های اجرایی است.
صادقی در خصوص منابع داده‌های این مطالعات، گفت: منابع داده‌های ما از بخش‌های مختلف کسب شده که بخشی از آنها از سیستم دورسنجی و ماهواره و بخش دیگر آن از مطالعات و بازدید‌های صحرایی بوده است.
وی مصاحبه‌های رو در رو با افراد مرتبط با حوضه آبریز را از دیگر منابع مورد استفاده در این تحقیقات دانست.
وی در پاسخ به این سوال که در تخریب حوضه‌های آبریز بیشتر عوامل انسانی موثر بوده یا تغییر اقلیم، گفت: تغییر اقلیم یک عامل به اصطلاح "ماشه‌ای" است؛ به این معنا که وقتی مجموعه‌ای حساس و آماده تخریب می‌شود، طبیعی است که تغییر اقلیم و یا هر پیامد دیگری می‌تواند به سرعت شرایط را برای تخریب جدی‌تر فراهم کند و شرایط حاکم بر حوزه‌های آبخیز کشور در این وضعیت قرار دارد.
بنا بر اعلام ایسنا، صادقی اضافه کرد: این حوضه‌ها در یک شرایط متزلزل قرار دارند و وجود هر گونه عامل ماشه‌ای همانند تغییر اقلیم می‌تواند آنها را در شرایط نامناسب و تخریبی قرار دهد.