رئیس حوضه آبریز مرزی غرب کشور گفت: کاهش ۴۰ درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی، راهکار علمی و کارشناسی برای احیای دریاچه ارومیه است.
آقای شاهین رجایی شاهپور رجایی در گفتگوی با رسانه ملی افزود: متاسفانه دریاچه ارومیه در شرایط فعلی بدترین شرایط را در دهه‌های اخیر تجربه می‌کند، تقریبا وضعیت مشابهی را در سال ۹۴ داشتیم، در بقیه سنوات دریاچه معمولا وضعیت بهتری داشته است.
وی ادامه داد: وضعیت دریاچه ارومیه برای دولت و نظام موقعیت استثنایی و از بُعد بین المللی، ملی و حتی اکولوژیکی که می‌تواند فراسرزمینی تاثیراتی را داشته باشد.
رئیس حوضه آبریز مرزی غرب کشور گفت: دریاچه ارومیه مانند پیکره‌های آبی دیگر یک بیلان یعنی یک ورودی و خروجی دارد، در ورودی‌های دریاچه ارومیه طی سنوات اخیر به چند دلیل کاهش داشتیم اولین دلیل تغییرات اقلیمی است که باعث شده، ما حداقل ۲۰ درصد کاهش بارندگی در دهه‌های اخیر شاهد باشیم که عددی معادل یک و نیم میلیارد متر مکعب تولید آب در این دریاچه کاهش پیداکرده است.
وی افزود: نکته بعدی که حائز اهمیت است افزایش دماست، وقتی که شاهد افزایش دما، گرم شدن کره زمین و گرم شدن کشور هستیم به ویژه وقتی سطح آب دریاچه کم می‌شود، این افزایش درجه حرارت هم تبخیر از سطح دریاچه را کم می‌کند و هم محیط پیرامونی که غالباً بخش کشاورزی است تبخیر می‌شود.
رئیس حوضه آبریز مرزی غرب کشور ادامه داد: یکی از راهکار‌های کاهش مصرف بخش کشاورزی کاهش سطح تبخیر است و زمانی اتفاق می‌افتد که الگوی کشت متناسب با منطقه انتخاب شود، در دو دهه اخیر حدود ۵۰ درصد افزایش سطح زیر کشت آبی در دریاچه ارومیه شاهد بودیم و یک درصد بالای ۲۰۰ درصدی افزایش باغات، افزایش باغ یعنی افزایش تبخیر، در زمانی باغ نیاز به آب دارد در زمانی سبز است که بالاترین سطح تبخیر را داریم.
آقای رجایی اضافه کرد: الگوی کشتی که در دریاچه ارومیه وجود دارد الگوی کشت متناسب با منطقه نیست، قطعا اگر قرار باشد ۴۰ درصد کاهشی که برای کاهش مصرف آب کشاورزی پیش بینی کردیم تحقق پیدا کند الزاما نه تنها باید سطح زیر کشت را مدیریت کنیم بلکه باید الگو کشت و نوع کشت را عوض کنیم.
رئیس حوضه آبریز مرزی غرب کشور گفت: آبی که یکبار برای مصرف به محیط شهری و در محیط‌های صنعتی می‌رسد به پسابی تبدیل می‌شود که این پساب تصفیه بهداشتی شود و مجددا به دریاچه برگردد که عددی بالغ بر ۲۰۰ میلیون متر مکعب پیش بینی شده است منتهی هنوز تصفیه خانه کامل به مرحله بهره برداری نرسیده است، بنابراین بازچرخانی آب، افزایش تلفات و افزایش مصرف عواملی است که باعث شده همه آن اهداف اتفاق نیفتاده است.
وی ادامه داد: هدف اصلی ستاد احیا که کاهش مصرف آب بخش کشاورزی بود، جز آن بخش‌هایی که اصلاح شیوه‌های آبیاری نوین در کاهش مصرف منجر به افزایش سطح زیر کشت شده و عملاً حجم آبی که باید کمتر برداشت و بیشتر به دریاچه وارد میشد اتفاق نیقتاده است.
آقای رجایی با بیان اینکه ۴۰ درصد آبی که بخش کشاورزی باید کاهش پیدا می‌کرد ادامه داد: عددی نزدیک به بین ۱ و نیم تا ۱/۷ دهم میلیارد متر مکعب است یعنی چندین برابر آبی که قرار است از طریق انتقال آب از حوضه‌های مجاور به دریاچه ارومیه وارد شود یعنی ما تنها راهکاری که داریم یک مصارف درون حوضه را کم کنیم وقتی ۹۰ درصد مصرف در بخش کشاورزی اتفاق می‌افتد، باید درصد سرانه‌ها کم شود و هم بازچرخانی آب اتفاق بیفتد.
در ادامه مدیر عامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران در گفتگو با رسانه ملی در خصوص اینکه آیا الگو‌های کشت مشخصی تعریف شده بود که رعایت نشده است گفت: الگو‌های کشت به طور مکرر در مناطق مختلف تعریف می‌شود منتهی اینکه در آن مناطق چقدر پایبندی به این بحث‌ها باشد و در قالب الگو‌ها مجموعه کشاورزی را تنظیم کرد در آن منطقه اتفاق نیفتاده است.
آقای کریم شیبانی یکتا افزود: یکی از راهکار‌های ۱۹ گانه ابلاغی ستاد احیای دریاچه ارومیه تونلی به طول ۶۰ کیلومتر است که قطعه اصلی این تونل به طول ۳۶ کیلومتر بوده که در سال‌های گذشته حفاری آن در دو قطعه شروع و در تابستان سال گذشته عملیات حفاری تمام شد و دو کیلومتر از این تونل یک زون آبرفتی داشتیم که دچار تخریب تونل شویم.
وی گفت: قسمتی از حفاری که در اواخر دولت قبل شروع شده بود به دلیل اینکه زودتر تمام شود، در قسمت آخر دقت‌های لازم نشد، متاسفانه بعد از اتمام حفاری ما شاهد حدود ۷۰۰ متر از دو کیلومتر انتهایی، یکسری شکستگی‌ها و ترک‌های قابل توجهی شدیم.
وی افزود: این پروژه از جمله پروژه‌هایی بوده که دولت تلاش کرده به سرعت تمام شود و وضعیت دریاچه را حداقل با نیم میلیارد متر مکعب آب در سال از این وضعیت نجات دهد، هم در مطالعات آن اطلاعات لازم جمع آوری نشده بود و هم در مراحل اجرایی، باید در این گونه از پروژه‌هایی وقت زیادی بگذاریم که مشکلات به حداقل برسد.
مدیر عامل شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران گفت: ما برای ترمیم ۷۰۰ متر از تونل که شکستگی و ترک‌های قابل توجهی داشت در قالب استاندارد‌های مهندسی، فنی، اجرایی، استاندارد‌های ایمنی حرکت می‌کنیم در واقع راهکاری نهایی این است که حدود ۴۰ سانت پوشش بتنی جدیدی به این تونل در محدوده ۷۰۰ متر اضافه کنیم.
آقای شیبانی یکتا در پاسخ به این پرسش که از چه زمانی کار مطالعات و پژوهش و طرح احداث این تونل اتفاق افتاد؟ ادامه داد: اوایل سال ۹۰ کار مطالعات، پژوهشی این طرح آغاز شد، اما شرایط تونل شرایطی بود که باید دستگاه حفار به سرعت عبور می‌کرد البته در کنار آن باید تمهیداتی دیده میشد که به موازات حرکت از شستگی‌ها در قسمت‌هایی از تونل که قالب گذاری شده بود جلوگیری شود.
در ادامه مدیرعامل هولدینگ نیروی قرارگاه خاتم الانبیاء در گفتگو تلفنی با رسانه ملی گفت: طراحی این تونل از ده سال قبل شروع و طراحی مفصلی هم بر روی آن صورت گرفت، که از محدوده آبرفتی عبور کند، ما تونل را از مسیری عبور دادیم که کمترین طول از آبرفت را در بر بگیرد از ابتدا هم مطالعاتی صورت گرفت که پیچیدگی این بخش آبرفتی مشخص شد، اما یکی از راهکار‌های احیای دریاچه ارومیه احداث این تونل بود این تونل باید حفاری میشد و در آبان ۹۹ حفاری بخش آبرفت را شروع کردیم که ریسک‌هایی وجود داشت و برای آن برنامه‌هایی دیدیم بر اساس آن برنامه‌ها و جلسات تخصصی، پنل‌های تخصصی، استفاده از تمام ظرفیت‌های دانشی و تکنیکی توانستیم این بخش آبرفتی را عبور کنیم بعضی از افراد صاحب نظر در بخش تونل به این اعتقاد داشتند که بخش آبرفت نباید حفاری شود.
آقای محمد رستمی افزود: این تونل هنوز تمام نشده که بخواهیم ِآب اندازی کنیم، این آب را پیش بینی می‌کردیم ما از طریق چاهک‌های تخلیه آب و پمپاژ آب توانستیم فشار زمین را کاهش دهیم که تونل را حفاری کنیم.
وی اضافه کرد: این تونل مشکل دریاچه ارومیه را حل نمی‌کند بخشی از پازل است. بخش آبرفت چیزی نبود که تاریخ دقیقی برای افتتاح بگذاریم ما سال ۱۴۰۱ را هم پیش بینی می‌کردیم.
مدیرعامل هولدینگ نیروی قرارگاه خاتم الانبیاءگفت: اتفاقاتی که در تونل‌ها می‌افتد طبیعی است، اما به هر حال باید رفع این آسیب‌ها قطعا انجام شود که زمان بر است.
آقای رستمی گفت: با توجه به شرایطی که در حال حاضر در تونل وجود دارد و بررسی‌هایی که انجام دادیم برنامه زمان بندی مان را تا پایان سال بسته ایم.