گزارش تفریغ بودجه به عنوان اصلی‌ترین و مهم‌ترین سند مالی کشور در ر رابطه با اجرا و عملکرد بودجه اهمیت قابل توجهی دارد.
در این برنامه بیت عفری، معاون فنی و حسابرسی و امور اقتصادی و زیربنایی دیوان محاسبات مجلس شورای اسلامی در این برنامه اعلام کرد: گزارش تفریغ بودجه همون طور که شما در گزارش اشاره کردین به هر حال در اجرای اصل قانون ۵۵ قانون اساسی دیوان محاسبات کشور مکلف که گزارش تفریغ بودجه هر سال رو به مجلس شورای اسلامی بدهد. پس طبیعتاً سالی یک بار برای قانون بودجه سال مربوطه باید گزارش رو ارائه دهد.
معاون فنی و حسابرسی و امور اقتصادی در این باره افزود: این گزارش تفریغ بودجه در واقع اصلی‌ترین و مهم‌ترین سند مالی کشور هست در رابطه با اجرای بودجه و عملکرد بودجه است و این که ما حالا در رابطه با دو ماهه‌ها در راستای به هنگام سازی و اینکه نظارت حین رو داشته باشیم در سال مربوطه هم گزارش‌های دو ماهه رو که مبنای گزارش تفریغ بودجه نهایی ما در سال مذکور که مثلا سال ۱۴۰۱ است رو انجام می‌دیم پس گزارش تفریغ بودجه سال ۱۴۰۰ رو هم الان دادیم ضمن این که دو ماهه‌ها رو هم در زمان خودش یک ماه بعد د رمقطع ارائه می‌دهیم.
خدابخشی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی در خصوص مزیت دریافت گزارش تفریغ بودجه به بودجه ریزی سال آینده اعلام کرد:گزارش تفریغ بودجه چه اطلاعاتی می‌تونه به ما بدهد در مجلس برمبنای شاخص‌هایی گزارش‌های تفریغ بودجه تدوین میشود که این گزارش فرانشیز که من لازم می‌دانم دیوان محاسبات تلاش کردند و زودتر ا ز موعد گزارش رو به مجلس ارائه بدند من تقدیر و تشکر می‌کنم. اقدام بسیار خوبی است از رویکردی که در دیوان محاسبات است، اما اطلاعاتی که دیوان به ما میدهد چند تا شاخص است که این‌ها برای ما مهم است یعنی این گزارش مجلس و بودجه کمک می‌کنه به این که ما در مجلس در زمان بررسی و تصویب بودجه سال بعد ببینیم که احکامی که ما در قانون بودجه سال قبل داشتیم اون‌هایی که فاقد عملکرد بودند بررسی بکنیم با نظراتی که دیوان میده ببینیم که علت فاقد عملکرد بودن آن‌ها به چه صورت ا ست اگر که نتونیم موانع اجرای اون احکام رو برای سال بعد برطرف بکنیم.
خدابخشی افزود: گزارش تفریغ بودجه چه اطلاعاتی به ما می‌تونه بده در مجلس بر مبنای شاخص‌هایی گزارش تفریغ بودجه تکه من لازم می‌دونم از اینکه دیوان محاسبات تلاش کردند و زودتر از موعد گزارش دو به مجلس ااارئه کنندمن تقدیر و تشکر می‌کنم اقدام خوبی است ما هم حمایت می‌کنیم در دوره جدید مجلس، اما این اطلاعاتی که گزارش دیوان به ما میده چند تا شاخص است که برای ما مهم است یعنی این گزارش که دیوان میده این گزارش که ما هم تقدیر می‌کنیم از دیوان محسابت موقعی می‌تونه مفید باشه می‌تونه مفید‌تر باشه که این گزارش‌ها به چند هزار صفحه‌ای یک اطلاعاتی رو به صورت مختصر و مفید به همکاران ما بده در مجلس من دیشب ساعت ۳/۵ از حوزه انتخابیه ام رسیدم تهران حجم کار نماینده خیلی زیاده یعنی گزارشی که دیوان محاسبات میده به نمایندگان باید یه گزارشی باشه که قابل استفاده باشد.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه گفت: می‌خوام اشاره بکنم به این شاخص‌ها نه تو سال‌های مختلف یعنی تا الان اون اطلاعاتی که ما دنبالش هستیم که این اطلاعات رودریافت بکنیم اون اطلاعات رو من خودم رو به عنوان نماینده‌ای که خیلی علاقه‌مند هستم این اطلاعات رو تا حالا دریافت نکردیم این اطلاعات چیه اطلاعاتی که باید استخراج بشه که بایستی استخراج بشه از این گزارش و گزارش چند هزار صفحه‌ای که در اختیار نمایندگان قرار می‌گیره که یک حسی پیدا بکنه از عملکرد دستگاه‌های اجرایی و وزارت خانه‌ها برای اینکه ببینه در ا جرای قانون بودجه چه اتفاقاتی می‌افته من اشاره می‌کنم به چند تا از این شاخص‌ها درصد تعداد موارد واخواهی شده دستگاه به کل موارد واخواهی‌های شده تمام دستگاه‌های اجرایی مثلا وزارت نیرو چند درصد از این مربوط به این وزارت خونه است.
خدابخشی افزود: از بین تمام این موارد که احصا شده درصد تعداد تبصره‌ها و بند‌های هر دستگاه که به طول کامل رعایت شده اند نسبت به تمام بند‌ها و تبصره‌ها که در بودجه‌ها که کل این شاخص‌ها این ارقام و اطلاعات رو به ما میده و با ما حرف می‌زنه شاخص دیگری درصد تعداد تبصره‌ها و بند‌های هر دستگاه که تمام یا بخشی از اون‌ها رعایت نشده به تعداد کل بند‌ها و تبصره‌های همه دستگاه‌ها، درصد تعداد تبصره‌ها و بند‌های هر دستگاه که به صورت تکلیفی بودند و این‌ها فاقد عملکرد هستند نسبت به تمام بند‌ها و تبصره‌هایی که تکلیفی بودند نسبت به کل تمام وزارت خونه‌ها و دستگاه‌های اجرایی و نهایتا درصد تعداد تبصره‌ها و بند‌هایی که اهداف قانون گزار در اون‌ها محقق نشده و در کل احکامی که محقق نشدند مربوط به تمام دستگاه‌ها این مقایسه تطبیقی تمام وزارت خانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی و تعیین جایگاه اون‌ها نسبت به هم این اطلاعات مفیدی که من نماینده می‌تونم ازش استفاده کنم.
بیت عفری در ادامه گفت: حق آقای خدابخشی و سایر نمایندگان است که این گزارش را به هر شکلی که بخواهند در اختیار ان‌ها بگذاریم منتهی نکته‌ای را در رابطه با گزارش تفریغ بودجه همانطور که اشاره شد طبق قانون اساسی باید ارائه شود، طبق قانون آیین نامه داخلی مجلس پایان دی ماه بود در دوسه سال گذشته ما رویکردمان را در رابطه با زمان و تحولات رویکرد تحولی ترسیم کردیم در نقشه راهی که در سند راهبردی خودمان تعریف کرده ایم.
معاون فنی و حسابرسی و امور اقتصادی و زیربنایی دیوان محاسبات مجلس افزود: در این سند راهبردی که با راهبری آقای بذرپاش ریاست کل بوده برنامه را پیاده کردیم، اولین کار این بود که زمان را کوتاه کردیم در بحث زمان دو کار را انجام دادیم یکی بستر سامانه نظارت الکترونیکی ما بوده با هماهنگی دستگاه‌های اجرایی که به ویژه در دو سه سال اخیر در مجلس احکامی را درج کردیم که به بحث آماده سازی و ارائه و تهیه گزارش تفریغ بودجه کمک کند.
بیت عفری تاکید کرد: یکی از نکاتی که وجود دارد این است که ممکن است سوال باشد که باید حساب سال ۱۴۰۰ بسته می‌شد و نهایتا با توجه به قانونی که چند روز قبل مجلس تیرماه را برای مصرف وجوه نشده هایسال ۱۴۰۰ به شهریور منتقل کرده بود.
وی همچنین افزود: با دو سه سالی که مجلس در دوره یازدهم احکامی را در تبصره ۱۹ آوردند که گفتند حساب‌ها بسته میشود در تاریخ ۱۲/۲۹ مانده منتقل میشود ومانده حساب و کتابش در سال ۱۴۰۱ اعمال میشود، بند دیگری باز هم در ادامه تبصره ۱۹ بود که دستگاه‌های اجرایی هم مکلف هستند که تا پایان اردیبهشت و شرکت‌های دولتی تا پایان خرداد گزارش‌ها حساب‌های خودشان را به خزانه و دیوان محاسبات بدهند.
بیت عفری گفت: لذا ما از بابت بستن حساب و اینکه سال مالی ۱۴۰۰ را ببندیم هیچ مشکلین داشتیم این موضوع کمک می‌کرد به اینکه ما زودتر بتوانیم ارائه دهیم، در سال گذشته تفریغ ۹۸ را یک ماه زودتر از موعد قانونی در سال گذشته تفریغ ۹۹ را چهار ماه زودتر و امسال با همت همه همکاران و خانواده بزرگ دیوان محاسبات توانستیم این گزارش را ۶ ماه زودتر ارائه دهیم.
بیت عفری یادآور شد :گزارش تفریغ بودجه به مجلس ارسال شده است و به تاریخ سی و یکم تنظیم شده و امروز هم در اختیار مجلس شورای اسلامی قرار گرفته است. طبق قانون منابع و مصارف بودجه سال ۱۴۰۰ طبق قانون بسته شده و تا اردیبهشت و خرداد حساب دولت در اختیار دیوان محاسبات قرار گرفته است، حساب عملکرد دولت در اجرای ماده ۱۰۳ قانون محاسبات عمومی هم به ما ارسال شده است و لذا گزارش تفریغ بودجه ما و تفریغ ماده واحده و تبصره‌های بودجه کاملا قانونی ارائه شده است.
معاون فنی و حسابرسی و امور اقتصادی و زیربنایی دیوان محاسبات گفت: مانده وجوه مصرف نشده که قانونی داشتیم که می‌گفت مانده وجوه مصرف نشده را تا پایان تیرماه برای تملک و تا پایان فروردین برای هزینه‌ای که برای تملک چند روز قبل ۲۲ تیر ماه مجلس شورای اسلامی تا پایان شهریور ماه تمدید کرد که هیچ اثری بر روی گزارش تفریغ بودجه نمی‌گذارد، چون حساب هایش در ۱۴۰۱ اعمال میشود و نظارت دیوان محاسبات هم در تفریغ‌های دو ماهه صورت می‌گرد و نهایتا در گزارش تفریغ بودجه سال ۱۴۰۱ درج خواهد شد.
بیت عفری گفت: دو رویکرد داشتیم یکی بحث زمان و رویکرد تحولی که متفاوت با سایر گزارش‌های تفریغ بودجه ما در طول دو سه سال یکسری یافته‌های مهم و یکسری گزارش‌های حسابرسی عملکرد را ارائه دادیم امسال به ویژه بخشی را تحت عنوان گزارش‌های موضوعی و تحلیلی که اصطلاحاً گزارش‌های ۲۰ گانه بود و پیوست این گزارش تفریغ بودجه سال ۱۴۰۰ بوده را هم در زمینه‌های اقتصادی زیربنایی، امور عمومی و اجتماعی، ارز ترجیحی، تسهیلات تکلیفی، حوزه مسکن، آب، برق ارائه دادیم.
وی افزود: نکته‌ای که از مهم‌ترین آثار زودهنگام گزارش تفریغ بودجه هم است این است که آن زمان در گزارشی که رئیس مجلس در دی و بهمن ماه اشاره می‌کردند این را عنوان می‌کردند که زودتر به تحویل دهید، الان این گزارش‌ها را به جایی رساندیم که قبل از بخشنامه لایحه بودجه دولت که می‌خواهد لایحه را تنظیم کند رفتیم به آن سمت و سو که می‌تواند مبنایی باشد برای اینکه اصلاح ساختاری که مد نظر مقام معظم رهبری بوده را عملیاتی کنیم.
بیت عفری: گزارش‌های حسابرسی عملکرد را در ادبیات تفریغ بودجه اوردیم که اولین گام تحولی ما بود که قبلا هم انجام می‌دادیم، اما به صورت ویژه‌تر در سال گذشته بود که مجموعه یافته‌ها را خود گزارش تفریغ بودجه‌ای که در صحن قرائت شده بود اورده بودیم، امسال گزارش‌ها را به صورت پیوست ویژه یعنی اصطلاحاً گزارش‌های ۲۰ گانه که در گزارش‌های حقوق و دستمزد، اعتبارات حوادث غیر مترقبه، تولید و اشتغال، هدفمند سازی یارانه‌ها و سایر گزارش‌های دیگر به ویژه دو گزارش مهم هم داشتیم یکی بررسی قیمت تمام شده عملکرد دستگاه‌های اجرایی در تولید کالا و خدمات که خیلی موضوع مهمی است، و یکی اصلاح ساختار بودجه که به صورت ویژه در این گزارش آمده است.
حسینی، کارشناس اقتصادی در ارتباط تصویری در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه با توجه به بررسی‌های شما چقدر می‌تواند اثر گذار باشد در بودجه ریزی سال آینده گفت: در رابطه با موضوعی که اعلام کردید گزارش تفریغ بودجه یعنی گزارشی که از عملکرد بودجه سال گذشته بر اساس اصل ۵۵ دیوان محاسبات مکلف است آن را تهیه و ارسال کند، کاری که از سالیان گذشته در حال انجام بوده، اما با اقداماتی که در دو سه سال اخیر اتفاق افتاده و یکی از خواسته‌های مجلس هم این بود که این گزارش بتواند تاثیری گذاری خود را در زمان تهیه لایحه بودجه و همچنین در زمانی که در دخال مجلس مراحل تصویب را می‌گذراند در دسترس نمایندگان باشد.
کارشناس اقتصادی گفت: در سنوات گذشته زمانی گزارش می‌آمد که هر دو اتفاق افتاده بود و نمایندگان از یکسری مواردی باخبر می‌شدند که شرایط برای اصلاح وجود ندارد، در حال حاضر با کار خوبی که دیوان محاسبات انجام داده با توجه به شرایط کرونایی و شرایطی که از لحاظ حساب‌ها این کا را توانستند تا پایان تیر ماه که طبق قانون تا پایان دی ماه وقت داشته، در حال حاضر با این گزارش هم دولت می‌داند که در سال ۱۴۰۰ چه انحرافات و اتفاقاتی صورت گرفته و هم مجلس در زمان کسری بودجه می‌تواند به این گزارش رجوع کند و این را به عنوان یک مرجع برای تصویب اعداد، ارقام و اعتبارات و همچنین احکام و تبصره ها، دیوان در گزارش تفریغ بودجه خود به صراحت انحرافات و یا فاقد عملکرد بودن بعضی از احکام و تبصره‌ها را ذکر می‌کند لذا کمیسیون برنامه و بودجه، کمیسیون تلفیق و صحن علنی می‌توانند به عنوان یک گزارشی که واقعا بر اساس یک دیدگاه کارشناسی تهیه شده مراجعه کنند و بتوانند بر اساس آن یک لایحه یا یک قانون بودجه برای سال ۱۴۰۲ با یک شرایط بهتری هم تدوین کنند.
حسینی در ادامه افزود: با توجه به تجربه‌ای که در خود دیوان داشتم وقتی گزراش تفریغ بودجه می‌امد که عملا لایحه بودجه آمده بود و تصویب شده بود، آن زمان ما متوجه می‌شدیم که بعضی از احکام یا بعضی از الفاظی که در تبصره‌ها وجود دارد باعث عدم اجرای آن حکم توسط دستگاه اجرایی شده، الان با این گزارش دقیقا هم نمایندگان مجلس و هم دولت می‌توانند از این گزارش استفاده کنند.
بیت عفری تاکید کرد: گزارش‌های اجرای بودجه در سال ۱۴۰۱ می‌تواند مبنای گزارش تفریغ بودجه سال ۱۴۰۱ باشد که بتوانیم زودتر از موعد و سریعتر، یعنی ما به دنبال این هستیم که هم بتوانیم در زمان اجرای بودجه این را ارائه دهیم که در مقاطع دو ماهه از انحرافات جلوگیری کنیم و ترک فعل‌ها را به دولت و دستگاه‌های اجرایی هشدار دهیم و هم می‌تواند مبنایی باشد برای گزارش تفریغ بودجه در سال ۱۴۰۲ باشد.
خدابخشی گفت: گزارش‌های دوماهه به اجرای بهتر بودجه کمک می‌کند یعنی اگر بر اساس گزارش‌های دو ماهه‌ای که دیوان منتشر می‌کند و به کمیسیون برنامه و بودجه ارائه میدهد یک دستگاه یا وزارتخانه‌ای کوتاهی در اجرای احکام بودجه کوتاهی داشت، کمیسیون‌هایی که مرتبط هستند می‌توانند پیگیری کنند برای اینکه حکم قانونی اجرایی شود در طی سال وقتی این گزارش‌ها بیاید و مرتبط تذکر داده شود و از طرف مجلس و کمیسیون‌ها و دستگاه‌های اجرایی مربوطه، این کمک می‌کند که در طی دوازده ماه آن حکمی که مربوط به دستگاه اجرایی بوده و به شکل بهتری اجرا شود و پیامدش این است که در گزارش تفریغ بودجه آن احکام بهتر اجرا شده است.
بیت عفری افزود: گزارش تفریغ بودجه با همین رویکرد تهیه میشود ما در گزارش تفریغ بودجه علاوه بر عملکرد تبصره‌ها و تحلیل تبصره ها، بحث گزارش تحلیلی موضوعی است و بعد از آن گزارش برش استانی داده میشود یعنی استان لرستانی که مد نظر دکتر خدابخشی است تمام اعتبارات مربوط به استان لرستان و پروژه‌ها و طرح‌های مربوط به شهرستان‌های مربوطه، طرح‌های تملک دارایی‌های سرمایه ای، همه این‌ها به صورت دستگاهی در استان داده میشود گزارش دیگری حوزه هر وزارتخانه اصطلاحا دستگاه ملی برش وزارتخانه‌ای داده میشود یک گزارش برش کمیسیونی هم داده میشود یعنی ما به کمیسیون انرژی، وزارت نیرو، وزارت نفت و سازمان انرژی اتمی که مربوط به حوزه انرژی است می‌دهیم جهاد کشاورزی، سازمان جنگل ها، منابع، و محیط زیست را برای کمیسیون کشاورزی ... به همین صورت این برش‌ها و این تقسیم بندی‌ها با تجزیه و تحلیل همه منابع و مصارف داده میشود.
معاون فنی و حسابرسی و امور اقتصادی و زیربنایی دیوان محاسبات گفت: وقتی قرائت را تقدیم مجلس می‌کنیم هیات رئیسه مجلس وقتی را برای قرائت تعیین می‌کند، سال ۹۷ که ارائه دادید خیلی فاصله داشت این قرائت که علت آن هم کرونا بودامیدواریم هر چه زودتر هیات رئیسه مجلس تعیین وقت کنند تا فاصله‌ای بین قرائت و ارائه گزارش اتفاق نیفتد.
بیت عفری افزود: فرایند رسیدگی داریم بعد از این هیات عمومی دیوان محاسبات که گزارش را هیات عمومی دیوان محاسبات کشور که متشکل از ۱۲ مستشار، رئیس کل و دادستان است تایید می‌کنند و بعد به مجلس می‌رود این گزارش بعد از آن فرایند رسیددگی خود را در رابطه با تخلفات، انحرافات و اشکالاتی که در عملکرد دولت و گزارش تفریغ بودجه وجود دارد، بلافاصله از امروز این فرایند آغاز شده.
معاون فنی و حسابرسی و امور اقتصادی و زیربنایی دیوان محاسبات گفت: آمار وجود دارد و در گزارش تفریغ بودجه هم هر سال به این‌ها اشاره میشود، تعداد را در حال حاضر ندارم، چون این‌ها مراحلی دارد، مراحل اول در رابطه با دادخواست دادستان، هیات مستشاری و بعد حاکم شرعی هم داریم که در ساختار دیوان محاسبات به حکم قانون باید آنجا حضور پیدا کند که نماینده قوه قضاییه است، یعنی آخرین ایستگاه فرایند رسیدگی ما برای رسیدگی به تخلفات حاکم شهر است ما بعد از ان می‌توانیم امار و اعداد را در رابطه با پرونده‌های دادسرایی ارائه دهیم.
حسینی تاکید کرد: طبق قانون دیوان محاسبات بعد از اینکه همکاران گزارشات حسابرسی و حتی گزارش تفریغ بودجه را که حاوی نظرات خود و همچین میزان انحرافات یا عدم رعایت از قوانین و مقررا ت است که دستگاه‌های اجرایی بر اساس رسیدگی‌های دیوان محاسبات احصا میشود تحت عنوان گزارشات دادسرایی همکاران حسابرس ما در سطح کشور آن‌ها را به دادسرای دیوان محاسبات ارسال می‌کنند دیوان محاسبات آن‌ها را به شعب دادیاری ارسال می‌کند و یک تحقیقی انجام میشود و در نهایت دادخواست به عنوان رئیس کل دیوان صادر میشود و آن دادخواست به یکی از هیات‌های مستشاری ارسال میشود و در آنجا رسیدگی و انشای رای اتفاق می‌افتد همانطور که در سنوات گذشته هم مشخص بوده آرا هیات‌های مستشاری از دو قسمت برخودار است یکی بحث تنبیهات اداری است که بر اساس قانون دیوان محاسبات مقرر کرده است.
خدابخشی گفت: در خلاصه گزارش دیوان محاسبات تاکید می‌کنم این اطلاعاتی که می‌تواند مفید باشد حتما در اختیار ما قرار گیرد، از جمله اینکه تعیین جایگاه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی نسبت به هم در کنترل انحرافات بودجه ای، میزان پیشرفت و پسرفت وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اجرایی نسبت به سال قبل یعنی یک وزارتخانه خاص نسبت به سال قبل در کنترل انحرافات بودجه‌ای پیشرفت یا پسرفت داشته است که این اطلاعات خیلی به ما کمک می‌کند. بر مبنای همین شاخص‌ها در سال ۱۳۹۵ جا‌هایی مانند بنیاد مسکن، وزارت دادگستری، سازمان انرژی اتمی نسبت به بقیه دستگاه وضعیت بهتری داشتند ما می‌خواهیم در سال ۱۴۰۰ ببینیم کدام وزارتخانه‌ها بر اساس شاخص‌های دیوان محاسبات عملکرد بهتری داشته داشتند.