مطابق قانون، حضانت اطفال اعم از دختر و پسر تا ۷ سالگی بر عهده مادر و بعد از آن تا رسیدن به سن بلوغ بر عهده پدر است.
در صورتی که بین زوجین توافقی در این خصوص انجام نشده باشد، دادگاه در این زمینه تعیین تکلیف میکند. در واقع قانون، قواعد خاصی را در مورد حضانت و محدوده سنی که فرزندان در حضانت پدر و مادر خود قرار دارند، ایجاد کرده است از جمله آنکه حضانت فرزندان تا هفت سالگی با مادر است.
البته نکته بسیاری مهمی که در این مساله باید به آن توجه شود آن است که: فرزند پسر چه زمانی از حضانت پدر و مادر خود خارج شده و میتواند تصمیم بگیرد که پیش کدام یک از والدین خود زندگی کند؟
حضانت پسر قبل از سن قانونی برای تصمیم گیری
حضانت در معنای عرفی به مفهوم نگهداری و تربیت کودک میباشد که در زمان زندگی مشترک، والدین این مسئولیت را به صورت مشترک انجام میدهند. اما از آنجایی که برخی از ازدواجها به طلاق و جدایی منجر میشوند، سوالی که در اینجا مطرح میشود آن است که بعد از طلاق، حضانت فرزند پسر بر عهده کدام یک از والدین میباشد؟
براساس ماده ۱۱۶۹ قانون مدنی: «برای حضانت و نگهداری طفلی که ابوین او جدا از یکدیگر زندگی میکنند، مادر تا سن هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن با پدر است.» بنابراین مادر تا هفت سالگی برای حضانت فرزندان چه پسر و چه دختر اولویت دارد و بعد از آن پدر عهده دار حضانت خواهد بود.
در صورتی که بعد از ۷ سالگی بین پدر و مادر در مورد حضانت اختلاف وجود داشته باشد، تشخیص آنکه حضانت طفل با چه کسی باشد بنا بر مصلحت کودک توسط دادگاه تعیین میشود. در واقع میتوان گفت احتمالا منظور قانونگذار این بوده که اگر مصلحت کودک ایجاب کند ممکن است بعد از هفت سالگی همچنان حضانت با مادر باشد البته در این خصوص قانون بیان صریحی ندارد.
لازم به ذکر است که در حالتی که بین زوجین در خصوص حضانت توافقی صورت گرفته باشد، توافق آنها از نظر قانون محترم شمرده شده و بر همان اساس عمل میشود. باید گفت که حتی در زمان حضانت مادر نیز، پدر وظیفه دارد که مخارج زندگی فرزند خود را اعم پسر و دختر بپردازد.
نکته دیگری که توجه به آن خالی از لطف نیست این است که براساس قانون اگر مادر در زمان حضانت اقدام به ازدواج نماید، پدر میتواند از دادگاه درخواست سلب حضانت از مادر و عهده دار شدن حضانت توسط خودش را درخواست نماید.
سن قانونی پسر برای تصمیم گیری
بعد از آنکه فرزند پسر به سن بلوغ یعنی به پانزده سالگی رسید هنوز هم میبایست با والدین خود زندگی کند، اما از این سن بر اساس قانون اختیارات و تصمیم گیری در مورد آنکه میخواهد پیش چه کسی زندگی کنند، با خودش است.
اما در این تکلیف پدر یا مادری که حضانت طفل بر عهده او نیست چه خواهد شد؟ مسلما حق دیدار با فرزند یکی از حقوق مسلم والدین میباشد و هیچکس نمیتواند این حق را از او سلب کند، بنابراین کسی که حضانت طفل بر عهده او نیست باید حق ملاقات با فرزند خود را در فواصل زمانی توافق شده یا تعیین شده توسط دادگاه داشته باشد.
اگر هر کدام از والدین که حضانت فرزند بر عهده ایشان قرار دارد، دیگری را از ملاقات با طفل خود در فواصل زمانی تعیین شده محروم کند، طبق قانون مجرم شناخته خواهد شد.