۱۰ سیاره‌ای که شاید "جیمز وب" در آن‌ها حیات بیابد

 

بر اساس داده‌های سایت اکتشاف سیارات فراخورشیدی ناسا، دانشمندان از سال ۱۹۹۵ و کشف و تایید اولین سیاره فراخورشیدی که به دور ستاره‌ای شبه خورشید می‌چرخد، تاکنون بیش از ۴۰۰۰ سیاره فراخورشیدی شناسایی کرده‌اند. بیش از نیمی از این اکتشافات توسط تلسکوپ فضایی کپلر ناسا که در سال ۲۰۰۹ پرتاب شد، صورت گرفته است و پس از فعال شدن تلسکوپ فضایی جیمز وب این امید می‌رود اکتشافات بیشتری درباره آن‌ها صورت گیرد.

 

یک سیاره برای اینکه دارای حیات تلقی شود باید نسبتا کوچک و دارای کوه‌ها و صخره‌ها باشد و در یک فاصله منطقی به دور ستاره اش بگردد تا آب به صورت مایع در سطح سیاره بتواند وجود داشته باشد. سیاره فراخورشیدی یا سیاره غیرخورشیدی (Exoplanet یا Extrasolar planet) سیاره‌ای است که بیرون از منظومه خورشیدی قرار دارد و به دور یک ستاره (غیر از خورشید) در حال گردش است.

 

در این خبر قصد داریم ۱۰ نمونه از سیارات فراخورشیدی مشهور شبه زمین را که تاکنون شناسایی شده است را معرفی کنیم.

 

 

طبق گفته آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا، این سیاره فراخورشیدی که تنها ۲۲ سال نوری از زمین فاصله دارد، حداقل ۴.۵ برابر جرم زمین را داراست. گلیز ۶۶۷ سی‌سی تنها در عرض ۲۸ روز یک دور به دور ستاره میزبان خود می‌چرخد، اما این ستاره یک کوتوله قرمز است که بسیار سردتر از خورشید است، بنابراین تصور می‌شود که این سیاره فراخورشیدی در منطقه قابل سکونت قرار دارد. با این حال، گلیز ۶۶۷ سی‌سی که توسط تلسکوپ ۳.۶ متری رصدخانه جنوبی اروپا در شیلی کشف شد ممکن است به قدری در نزدیکی این ستاره بچرخد که توسط شعله‌های این کوتوله قرمز پخته شود.

 

 

کپلر-۲۲بی در فاصله ۶۰۰ سال نوری از ما قرار دارد. این اولین سیاره کپلر بود که در منطقه قابل سکونت ستاره والدش کشف شد، اما گفتنی است این سیاره به طور قابل توجهی بزرگتر از زمین است و اندازه آن حدود ۲.۴ برابر اندازه سیاره ما است. مشخص نیست که این سیاره ابر زمین، صخره‌ای، مایعی یا گازی است. یک اَبَرزَمین یک سیاره غیرخورشیدی با جرمی بیشتر از زمین است. کپلر-۲۲بی هر چند از زمین ما کمی بزرگتر است، اما هر ۲۹۰ روز یک‌بار گردش مداری خودش را به دور ستاره میزبانش تکمیل می‌کند. این سیاره فراخورشیدی به دور یک ستاره گروه G مانند خورشید ما می‌چرخد، اما این ستاره کوچکتر و سردتر از زمین است.

 

 

کپلر-۶۹سی که حدود ۲۷۰۰ سال نوری از ما فاصله دارد، حدود ۷۰ درصد بزرگتر از زمین است؛ بنابراین محققان در مورد ترکیب آن مطمئن نیستند. این سیاره هر ۲۴۲ روز یک بار به دور ستاره خود می‌چرخد. درخشش ستاره میزبان کپلر-۶۹سی حدود ۸۰ درصد همانند خورشید است و به نظر می‌رسد این سیاره در منطقه قابل سکونت قرار دارد.

 

 

به گفته ناسا، این سیاره حدود ۴۰ درصد بزرگتر از زمین است و به دور ستاره‌ای بسیار سردتر از خورشید ما می‌چرخد. با این حال این سیاره هر ۲۶۷ روز یک بار به دور ستاره خود می‌چرخد و همین امر کپلر ۶۲-اف را کاملا در منطقه قابل سکونت قرار می‌دهد. در حالی که کپلر-۶۲ در فاصله‌ای نزدیک‌تر از فاصله زمین به خورشید، به دور ستاره کوتوله قرمزش می‌چرخد، اما این ستاره نور بسیار کمتری دارد. کپلر ۶۲-اف در فاصله ۱۲۰۰ سال نوری از ما قرار دارد و به دلیل اندازه بزرگش، در محدوده سیارات سنگی مهم قرار دارد.

 

 

این سیاره حداکثر ۱۰ درصد بزرگتر از زمین است و هر چند در لبه بیرونی منطقه سکونت قرار دارد، اما به نظر می‌رسد که در منطقه قابل سکونت ستاره خود زندگی می‌کند. کپلر-۱۸۶اف تنها یک سوم انرژی را که زمین از خورشید دریافت می‌کند را از ستاره خود دریافت می‌کند. ستاره والد کپلر-۱۸۶اف یک کوتوله قرمز است، بنابراین این دنیای بیگانه دوقلوی واقعی زمین نیست. این سیاره حدود ۵۰۰ سال نوری از زمین فاصله دارد.

 

 

این سیاره فراخورشیدی ۳۳ درصد بزرگتر از زمین است و به گفته ناسا هر ۱۱۲ روز یک بار به دور ستاره خود می‌چرخد. کشف کپلر-۴۴۲ که در فاصله ۱۱۹۴ سال نوری از زمین قرار دارد در سال ۲۰۱۵ انجام شد. نتایج یک مطالعه که در سال ۲۰۲۱ در مجله "Monthly Notices of the Royal Astronomical Society " منتشر شد، نشان داد که این سیاره فراخورشیدی ممکن است نور کافی برای حفظ یک بیوسفر بزرگ را دریافت کند. محققان احتمال توانایی سیارات مختلف برای انجام فتوسنتز را تجزیه و تحلیل کردند. آن‌ها دریافتند که کپلر-۴۴۲بی تابش کافی از ستاره خود دریافت می‌کند. زیست‌کُره یا بیوسفر (Biosphere) به آن بخش یا لایه از کره زمین گفته می‌شود که در آن زندگی وجود دارد. این لایه زیستگاه انسان و دیگر موجودات زنده همچون پرندگان، ماهیان یا سازواره‌ها و موجودات خاک‌زی است و تا لایه‌های زیرین از زمین که ریشه درختان و دیگر جانداران نفوذ می‌کند، ادامه دارد.

 

 

به گفته ناسا، این سیاره که کشف آن در سال ۲۰۱۵ اعلام شد، اولین سیاره به اندازه زمین است که به دور ستاره‌ای به اندازه خورشید می‌چرخد. کپلر۴۵۲بی ۶۰ درصد از زمین بزرگ‌تر است و ستاره والد آن یعنی کپلر ۴۵۲ حدود ۱۰ درصد بزرگتر از خورشید است. کپلر ۴۵۲ بسیار شبیه به خورشید است و این سیاره فراخورشیدی نیز در منطقه قابل سکونت در مدار قرار دارد. کاشفان آن می‌گویند که کپلر۴۵۲بی با وسعت ۱.۶ برابر زمین، به احتمال خیلی بالا سیارکی سنگی است. کپلر۴۵۲بی در فاصله ۱۴۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد. کپلر۴۵۲بی فقط ۲۰ روز بیشتر از زمین طول می‌کشد تا به دور ستاره خود بچرخد.

 

 

زمانی که داده‌های تلسکوپ فضایی کپلر ناسا مجددا مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند، دانشمندان کپلر-۱۶۴۹سی را کشف کردند. این سیاره فراخورشیدی از نظر اندازه شبیه به زمین است و در منطقه قابل سکونت ستاره‌اش به دور آن می‌چرخد. به گفته ناسا در طول جمع‌آوری داده‌های اولیه از تلسکوپ، یک الگوریتم رایانه‌ای بدن این جرم نجومی را به اشتباه شناسایی کرد، اما در سال ۲۰۲۰ محققان کشف کردند که این یک سیاره است. کپلر-۱۶۴۹سی در فاصله ۳۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد و تنها ۱.۰۶ برابر بزرگ‌تر از زمین است. دانشمندان هنگام مقایسه نوری که این دو سیاره از ستاره‌های خود دریافت می‌کنند، متوجه شدند که این سیاره فراخورشیدی ۷۵ درصد نوری را که زمین از خورشید می‌گیرد را دریافت می‌کند.

 

 

به گفته سایت کاوش سیارات فراخورشیدی ناسا، پروکسیما قنطورس بی تنها چهار سال نوری از زمین فاصله دارد و همین موضوع آن را به نزدیک‌ترین سیاره فراخورشیدی شناخته شده به زمین تبدیل می‌کند. این سیاره فراخورشیدی که در سال ۲۰۱۶ کشف شد، جرمی ۱.۲۷ برابر جرم زمین دارد. این سیاره فراخورشیدی را می‌توان در منطقه قابل سکونت ستاره‌اش یعنی پروکسیما قنطورس یافت، اما در معرض تابش شدید فرابنفش قرار دارد و دلیل این امر نیز آن است که این سیاره در فاصله بسیار نزدیکی به ستاره والد قرار دارد و دوره مداری آن فقط ۱۱.۲ روز است.

 

 

سیاراتی که در حال چرخش به دور ستاره‌ای به نام تراپیست-۱ است، هم اندازه‌ترین سیارات مشابه زمین هستند که در منطقه قابل سکونت یک ستاره کشف شده اند. این منظومه سیاره‌ای از هفت جهان تشکیل شده است. آب در اکثر این سیارات احتمالا در اوایل شکل‌گیری منظومه تبخیر شده است. با این حال نتایج یک مطالعه در سال ۲۰۱۸ نشان داد که برخی از این سیارات می‌توانند آب بیشتری نسبت به اقیانوس‌های زمین در خود نگه دارند. تصور می‌شود یکی از این سیارات به نام تراپیست-۱ئی بیشترین احتمال را دارد که از حیات (آنگونه ما می‌شناسیم) پشتیبانی کند.

 

تلسکوپ فضایی "جیمز وب" در بخشی از ماموریت خود قرار است به بررسی سیارات فراخورشیدی بپردازد تا نحوه تشکیل شدن و قابل سکونت بودن آن‌ها را مشخص کند. تلسکوپ جیمز وب علاوه بر کاوش و بررسی نخستین ستارگانی که پس از انفجار بزرگ شکل گرفته‌اند، دوربین خود را به سوی سیارات فراخورشیدی قرار می‌دهد. این سیارات بیگانه، اندازه‌ها و آرایش‌های شگفت‌انگیزی دارند.