چگونه فساد را گزارش دهیم؟

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، در هیچ کجای دنیا، دولت‌ها و نهاد‌های نظارتی به تنهایی امکان کشف همه مفاسد اقتصادی یا اداری را ندارند؛ بنابراین شهروندان با گزارش‌های برخط (آنلاین) به عنوان گزارشگر فساد با هدف ایجاد یک جامعه و نظام سالم تر، از سوی حاکمان به گزارش‌دهی انواع فساد یا آنچه در اصطلاح به «سوت‌زنی» معروف شده است، ترغیب می‌شوند.

چند روز پیش، یکی از مسئولان از ۱۶۷۲ گزارش سوت‌زنی طی سال ۱۴۰۰ درباره تعدادی از تخلفات مالی خبر داد و اعلام کرد که ۳۸۳ مورد از این گزارش‌ها حائز شرایط ناهنجاری بوده اند. در این طرح که از چند سال پیش آغاز شده، بر این موضوع تاکید شده که هویت گزارشگران ناهنجاری و فساد یا همان سوت‌زن‌ها محرمانه باقی می‌ماند.

همچنین ۲ مورد از گزارش‌ها که مربوط به یکی از سازمان‌ها در سال ۱۳۹۹ بوده، منجر به صدور رای قطعی از سوی قوه قضائیه شده که در مجموع برای سوت‌زنان مبلغی معادل ۹۱ میلیون تومان از سوی سازمان مربوطه به عنوان پاداش در نظر گرفته شده است.

سازمان بازرسی کل کشور که از سازمان‌های تابع قوه قضائیه است، برای آسان کردن گزارش‌دهی درباره مفاسد، سامانه‌ای طراحی و پیاده‌سازی کرده است که شهروندان می‌توانند به منظور جلوگیری از هدررفت سرمایه‌های ملی و در راستای مسئولیت پذیری اجتماعی، بدون نیاز به مراجعه حضوری، شکایات و گزارش‌های فساد را طی یک فرایند کاملا محرمانه ثبت کنند. برای ثبت شکایت و گزارش‌های فساد، آدرس shekayat.bazresi.ir/gozaresh را در مرورگر خود تایپ کنید تا به صفحه اصلی «سامانه رسیدگی به شکایات و گزارشگران فساد» هدایت شوید. در این صفحه ۳ بخش با عناوین گزارشگران فساد، رسیدگی به شکایات و راهنمای کاربران مشاهده می‌شود.

سامانه گزارشگران فساد

گزارش فساد به صورت ناشناس

شهروندان در بخش «گزارشگران فساد» هم از طریق ثبت نام و احراز هویت و هم به طور ناشناس می‌توانند گزارش‌های فساد را ثبت کنند. در صورتی که می‌خواهید به طور ناشناس، شکایت یا گزارشی از یک فساد را ثبت کنید، کافی است روی دکمه «ثبت گزارش فساد (ناشناس)» کلیک کنید. به این ترتیب به صفحه‌ای با عنوان «اطلاعات درخواست» دسترسی پیدا خواهید کرد که شامل بخش‌های موضوع، دستگاه اجرایی، شرح، فایل پیوست و نوع گزارش است.

نحوه ثبت گزارش

در صورتی که روی فیلد «موضوع» کلیک کنید، فهرستی از تخلفات مورد گزارش نمایش داده می‌شود. بخشی از این تخلفات شامل اختلاس، اخذ پورسانت و هدایا از مراجعان مردمی، ارتشاء (اخذ وجه یا مال برخلاف قوانین و مقررات)، اسراف و تجمل‌گرایی و برگزاری گردهمایی‌های پرهزینه، اعطای تسهیلات برخلاف قوانین و مقررات و بسیاری از موارد دیگر است.

تخلفی را که می‌خواهید گزارش کنید، انتخاب و سپس نام دستگاه اجرایی را از فیلد مربوطه که آن هم شامل یک فهرست کامل است ثبت کنید. فهرست‌های این دو فیلد براساس حروف الفبا تنظیم شده که برای صرفه جویی در وقت، می‌توانید نام دستگاه اجرایی یا نوع تخلف را در فیلد‌های مربوطه تایپ کنید تا به سرعت به موضوع تخلف یا عنوان دستگاه اجرایی دسترسی پیدا کنید. به عنوان مثال، اگر کلمه «فولاد» را در فیلد «دستگاه اجرایی» تایپ کنید، همه شرکت‌ها، مجتمع‌ها و موسسات مرتبط با این کلمه نمایش داده می‌شود. همچنین اگر کلمه «مقام» را در بخش موضوع تخلف تایپ کنید، به سرعت تخلف «سوء استفاده از مقام، شئون و موقعیت اداری» را مشاهده خواهید کرد.

پس از ثبت این دو مورد، لازم است که شرح مختصری از جزئیات تخلف یا فساد مورد گزارش را در مستطیلی که برای این منظور طراحی شده، بنویسید. سپس از بخش فایل پیوست، مدارکی را که ضروری تشخیص می‌دهید، بارگذاری کنید. در صورتی که از بارگذاری یک فایل منصرف شدید، با کلیک روی علامت مثلث در همین بخش، می‌توانید آن فایل را حذف کنید.

در مرحله آخر، نوع گزارش را که بر اساس زمان وقوع تخلف طبقه‌بندی شده انتخاب کنید. در این بخش شما می‌توانید یکی از سه گزینه «پیش از وقوع»، «در حال وقوع» و «پس از وقوع» را انتخاب کنید. حالا روی دکمه «بعدی» کلیک کنید تا وارد مرحله بعد شوید. در صفحه پیش رو که با عنوان «تایید نهایی اطلاعات» نامگذاری شده، امکان مشاهده اطلاعات درخواست فراهم شده است. در صورت لزوم می‌توانید با کلیک روی دکمه «قبلی» به صفحه پیشین برگردید و اطلاعات را ویرایش یا تکمیل کنید. در این صفحه لازم است که کد امنیتی نمایش داده شده که عموما یک عدد ۵ رقمی است، در پایین صفحه در قسمت مربوطه وارد و سپس روی دکمه «تایید نهایی» کلیک کنید.

با کلیک روی دکمه «تایید نهایی» صفحه‌ای نمایش داده می‌شود که حاوی شماره پیگیری است. همچنین یک نام کاربری و رمز عبور برای شما به منظور پیگیری‌های بعدی در نظر گرفته می‌شود. از آنجا که نام کاربری و رمز عبور را خودتان انتخاب نکرده‌اید، احتمال فراموش کردن آن‌ها زیاد است؛ بنابراین در حفظ آن کوشا باشید. همچنین امکان مشاهده و چاپ درخواست در همین صفحه فراهم شده است.

ثبت گزارش تخلف و فساد با احراز هویت

با این حال، شهروندانی که می‌خواهند با هویت واقعی خود نسبت به ثبت گزارش‌های تخلف و فساد اقدام کنند، باید پیش از آن، ثبت نام کنند. در «سامانه رسیدگی به شکایات و گزارشگران فساد» می‌توانید از بخش «گزارشگران فساد» روی دکمه «ثبت نام گزارشگران فساد» کلیک کنید تا فرایند ثبت نام آغاز شود. با کلیک روی دکمه ثبت نام به صفحه‌ای هدایت می‌شوید که لازم است کد ملی و شماره موبایل خود را برای احراز هویت ثبت کنید.

پس از ثبت این ۲ مورد روی «ادامه» کلیک کنید تا وارد مرحله انتخاب رمز عبور شوید. پس از درج رمز عبور و تکرار آن، کد امنیتی ۵ رقمی را وارد و روی دکمه ثبت نام کلیک کنید. در این لحظه یک کد صحت‌سنجی برای شما پیامک می‌شود که با ثبت آن و کلیک روی دگمه فعال‌سازی، به سامانه ثبت گزارش‌های مردمی وارد می‌شوید. همچنین پیامکی دیگر با محتوای «حساب شما با نام کاربری ..... با موفقیت فعال شد» دریافت می‌کنید.

در صفحه پیش رو، ۳ بخش ثبت درخواست، پیگیری درخواست‌ها و پروفایل شهروندی را مشاهده خواهید کرد. همچنین یک منوی شهروندی در سمت راست بالای این صفحه مشاهده می‌شود که از طریق آن می‌توانید به صفحه اصلی و ۳ بخش مذکور دسترسی پیدا کنید.

با کلیک روی «ثبت درخواست» به صفحه «انواع درخواست‌ها» که شامل آیکون‌های «شکایت» و «ثبت نام گزارشگران فساد» است هدایت می‌شوید. همچنین می‌توانید روی «پیگیری درخواست‌ها» کلیک کنید تا از وضعیت درخواست‌های پیشین خود مطلع شوید. البته در این بخش با کلیک روی «جستجو» و وارد کردن اطلاعاتی، چون شماره پیگیری، نوع درخواست و بازه زمانی درخواست، امکان مشاهده درخواست‌های پیشین هم فراهم شده است. همچنین پس از کلیک روی «پروفایل شهروندی» می‌توانید اطلاعات فردی خود را کامل کنید.

ثبت شکایت

با کلیک روی آیکون «شکایت» در بخش «انواع درخواست‌ها» لازم است که اطلاعات فردی خود را در صورتی که پیش از این تکمیل نکرده‌اید، درج کنید. حالا روی دکمه «بعدی» کلیک کنید. از این مرحله به بعد، همان فرایندی را طی خواهید کرد که پیش از این، با عنوان ثبت شکایت به صورت ناشناس در ابتدای این متن مطالعه کرده‌اید.

ثبت نام گزارشگران فساد

در صورتی که می‌خواهید به عنوان «گزارشگر فساد» نام خود را ثبت کنید، روی آیکون «ثبت نام گزارشگران فساد» کلیک و اطلاعات خود شامل نام پدر و تاریخ تولد را ثبت کنید. با کلیک روی دکمه «بعدی» به صفحه «سایر مشخصات گزارشگران فساد» هدایت می‌شوید که تکمیل «حوزه ثبت نام» و «استان محل اقامت» الزامی و درج سایر اطلاعات اختیاری است. همچنین گزارشگر فساد می‌تواند شخصیت خود را به عنوان حقیقی یا حقوقی از این بخش انتخاب کند.

حوزه‌های ثبت نام شامل عناوینی، چون بازرسی امور پژوهشی و آموزشی، اقتصادی و دارایی، بانک‌ها و بیمه، بهداشت و درمان، تعاون و کار و رفاه اجتماعی، جهادکشاورزی و محیط زیست، نفت، راه و شهرسازی، فرهنگی و رسانه، وزارت کشور و شهرداری‌ها، میراث فرهنگی، نظامی و امنیتی، بازرسی کل استان‌ها به تفکیک و بسیاری دیگر از حوزه‌هاست.

پس از کلیک روی «بعدی» وارد صفحه تایید نهایی می‌شوید که مشخصات شما نمایش داده شده است. با کلیک روی «قبلی» می‌توانید اطلاعات خود را ویرایش یا تکمیل کنید. با وارد کردن کد امنیتی ۵ رقمی و کلیک روی «تایید نهایی» پیامی نمایش داده می‌شود که نشاندهنده «ثبت موفقیت آمیز درخواست» و شماره پیگیری است.

همزمان پیامکی با محتوای «ارسال نتیجه درخواست ثبت نام از طریق پیامک پس از بررسی اطلاعات» دریافت می‌کنید. این پیامک همچنین حاوی شماره پیگیری است که از طریق آن می‌توانید وضعیت ثبت نام خود را به عنوان «گزارشگر فساد» پیگیری کنید.