یکی از روش‌های نوین در تغییر الگوی کِشت برای بهره وری بیشتر، کِشت نِشایی است که در کرمان آغاز شده است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیمای کرمان، بوته‌های زیبای پنبه در اینجا یعنی "وکیل آباد" شهرستان اُرزوئیه خودنمایی می‌کند.
سبزی آن‌ها چشم نواز و خیره کننده است و در این هوای گرم حس خوبی به تو دست می‌دهد.
بوته‌هایی که برای اولین بار این نوع کشت را به خود دیده و آقای انوری کشاورز پنبه کار با دقت آن را برانداز می‌کند و انگار که با آن‌ها حرف می‌زند.
او می‌گوید: چندین سال در این مزرعه هندوانه کشت کرده، اما با توصیه کارشناسان جهاد کشاورزی برای اینکه کِشت هندوانه بسیار نیازمند به آب دارد و باید به سمت تغییر الگو حرکت کنیم، من امسال برای اولین بارپنبه را برای خود انتخاب کردم.
می‌پرسم چرا؟
می‌گوید: اول اینکه شرایط آب و هوایی و خاک اینجا برای پنبه بسیار مناسب است.
دوم اینکه سودآوری خوبی دارند.
دیگر اینکه نسبت به هندوانه آب زیادی نمی‌خواهد و از همه مهمتراین نوع پنبه را برای اولین بار با کشت نشایی انجام داده‌ام و منتظرم تا چند ماه آینده نتیجه آن را ببینم تا برای سال آینده تصمیم بهتری بتوانم بگیرم.
تغییر کِشت نیازی فوری
محدودیت‌های منابع آبی و خاکی بسیاری از کشور‌ها را وادار کرده که به سمت الگو‌های جدید کشاورزی روی بیاورند.
صنعت نِشا امروزه یکی از پردرآمدترین شغل‌ها شده و رونق بسیاری در دیگر کشور‌ها دارد.
اما آنچه که مورد توجه است و البته دردآور اینست که کشاورزی ما علاغم همه توجه‌ها و تاکیداتی که میشود، هنوز بخش زیادی از آن به صورت سنتی است و هدر رفته آب در این روش بسیار زیاد و البته بهره وری آن هم نسبت به دیگر کِشت‌های نوین اندک ودر استانی مثل کرمان ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف میشود که متناسب با آن بهره وری ندارد.
نِشا
از آقای وکیل زاده کارشناس جهانی کشاورزی استان در مورد کِشت نشایی پرسیدم می‌گوید: نشا، گیاهچه یا نهال‌های سالم، قوی و بدون هیچ گونه آفت است که معمولاً ۴ تا ۶ برگ دارد و این نهال در شرایط محیطی بسیار مناسب که به آن‌ها خزانه می‌گویند رشد و پس از رشد مطلوب مورد نظر به زمین اصلی که آماده شده منتقل و برای تکمیل چرخه آماده میشود.
این کارشناس می‌گوید: نِشا در سینی‌های مخصوصِ کِشت و در این فضا که مختص آن بذر مورد نظر است، ارتباطی با سایر بذر‌ها ایجاد نمی‌شود و هر بذری در واقع خانه جدید برای خود دارد و تمام این مراحل در همان محیط طی میشود.
آقای وکیل زاده ادامه می‌دهد برای تولید نشا افراد باید دارای مکان
خاص برای کشت، سازه‌های مخصوص، شرایط محیطی لازم محصول مورد نظر، مراقبت‌های خاص از بذر، ظرف‌های مخصوص کشت بذر و تجربه لازم را داشته باشند.
مزیت کِشت نِشایی
کشت نشایی انقلابی در کشت‌های جدید است که مزایای بزرگی برای بخش کشاورزی در بر دارد در این زمینه آقای آهنگری مدیر زراعت جهاد کشاورزی می‌گوید: ازمزایای این کِشت می‌توان به کاهش مصرف بذر از ۱۰۰ کیلو در هکتار به ۵ کیلو در هر هکتار، کاهش مصرف کود، کاهش مصرف آب مصرفی بطوریکه در کشت مستقیم تا زمان چهار برگ شدن حدود دو هزار متر مکعب آب مصرف میشود در صورتیکه برای ۱۰۰ متر مربع نشا تا زمان چهار برگ شدن حدود ۳۵۰ متر آب مصرف می‌شودکه بسیار به صرفه است، داشتن زمان کافی برای عملیات زراعی، کاهش مصرف قارچ کش‌ها و مبارزه شیمیایی با آفات، کاهش هزینه‌های سَم و نیروی کارگری و کاهش تردد ادوات و ماشین آلات در زمین زراعی اشاره کرد.
همچنین رسیدن به الگوی کاشت مناسب و یکنواختی رسیدگی بوته‌ها و افزایش قوزه در بوته‌ها با توجه به شرایط رشد اولیه و افزایش عملکرد در واحد سطح و ایجاد شرایط مناسب برای برداشت مکانیزه در مزرعه از دیگر مزایای این کشت است.
آقای آهنگری در مورد تولید انواع نشا اضافه می‌کند: نشا را بسته به موقعیت آب و هوایی می‌توان در "شاسی"، گلخانه، تونل‌های پلاستیکی یا هوای آزاد پرورش داد و بهترین بستربرای نشا "پیت ماس" و "پرلیت" است، به عنوان مثال سبزیجاتی که به صورت نشا کشت می‌شوند نسبت به سبزی‌هایی که در مزرعه یا بذر تولید می‌شوند، فصل رشد کوتاه تری دارند و تولیدکنندگان با هدف تولید بیشتر و زود رس، کاهش زمان تولید و تولید چند باره محصول در یک فصل از نشا استفاده می‌کنند.
کرمان از استان‌های موفق در کشت نشا
اگر چه در یک دهه گذشته در کشور برای توسعه کشت محصولات زراعی به روش نشایی گام‌های خوبی برداشته شده و پیشرفت‌های مشاهده میشود، اما بیشترین آمار کاشت نشایی مربوط به محصولات سبزی صیفی و جالیزی است.
آقای دکتر رستگاری مدیر زراعت جهاد کشاورزی درجنوب کرمان می‌گوید: بر اساس آمار سال زراعی ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ سطح کاشت محصولات به روش نشایی در کشور ۲۱۴ هزار هکتاراست.
دراستان کرمان نیز تاکنون حدود ۳۳ هزار هکتار از محصولات به ویژه محصولات گلخانه ای، جالیزی و سبزیجات به این روش کشت می‌شوند و از این لحاظ رتبه پنجم کاشت نشایی کشور مربوط به کرمان است.
این در حالی است که برای اولین بار نیزمحصول "سیر" در ایران به صورت نشایی در بخش شهداد کرمان کِشت شد که با توجه به اینکه سیر محصولی با نیاز آبی بالا است، اما در کِشت نشایی نوبت آبیاری کاهش یافت و به گفته کارشناسان تا ۲۵ درصد در این زمینه موثر بوده است.
نکته
یکی از اقدامات و برنامه‌های مهم کشور در بیانیه گام دوم انقلاب توجه به علمی شدن و دانش بنیان بودن اقتصاد کشور است.
بخش کشاورزی یکی از این محور‌ها است که باید به این مهم گام‌های بیشتری برداشته شود.
تغییر الگوی کِشت و استفاده از شیوه‌های نوین علمی در کشاورزی هم نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و بیشتر دولت و هم همکاری مردم برای بهره وری بیشتر در محصولات کشاورزی را می‌طلبد.
نویسنده: سید امان الله احمدی زاده