اوج گیری دوباره کرونا در جهان و افزایش نگرانی‌ها درباره پیامد‌های احتمالی همه گیر شدن زیرسویه جدید کرونا در جهان، مسئله تزریق دُز یادآور را بار دیگر پررنگ ساخته است.
«خیری جمال الدین» وزیر بهداشت از مردم خواست همچنان شیوه نامه‌های بهداشتی را رعایت کنند و به سالخوردگان و افراد دارای بیماری زمینه‌ای توصیه کرد دومین نوبت یادآور خود را تزریق کنند.
در اینجا این پرسش‌ها مطرح می‌شود؛ زمان نوبت یادآور دوم رسیده است؟ چه کسانی باید این نوبت را تزریق کنند؟ آیا باید منتظر واکسن اختصاصی اُمیکرون ماند؟
دکتر آونگ بولگیبا، همه گیر شناس و استاد دانشگاه درباره احتمال ایجاد موج جدید ابتلا به کرونا، مشابه آن چیزی که به واسطه زیرسویه‌های BA.۴ و BA.۵ در بازه‌ای ۲ تا ۴ هفته‌ای در سنگاپور روی داد، هشدار داد.
در همین حال، این استاد دانشگاه گفت ممکن است آمار بالای موارد در سنگاپور تا حدی برآمده از میزان بالای آزمایش تشخیص کرونا در آن کشور باشد. سرانه آزمایش تشخیص کرونا در سنگاپور چهار برابر مالزی است.
دکتر بولگیبا گفت: به رغم محدودیت‌هایی که درباره سفر وضع شده بود، موج‌های ابتلا در هر دو کشور تا حدودی مشابه بوده اند؛ بنابراین حالا که این محدودیت‌ها نیست، بی تردید مالزی نیز به فاصله ۲ تا ۴ هفته پس از سنگاپور شاهد موج مشابهی خواهد بود.
این همه گیر شناس این را هم گفت که افزایش نرخ مثبت شدن آزمایش‌های تشخیص کرونا در مالزی هم نشانگر افزایش نرخ سرایت در جامعه است. برای همین به نظر می‌رسد آمار واقعی ابتلا‌های جدید در مالزی از آنچه گزارش شده است، بیشتر باشد.
بنا بر آمار مرکز داده وزارت بهداشت مالزی در ۷ جولای، این مرکز هزار و ۲۰ مورد ابتلای جدید را ثبت کرده است. آخرین باری که این کشور آمار بالای ۴ هزار نفر را ثبت کرده بود مربوط به اوایل اردیبهشت است که ۴ هزار و ۶ ابتلای جدید گزارش شده بود.
وزیر بهداشت می‌گوید: با اینکه تا حدود یک هفته پیش، وزارت بهداشت از طریق توالی یابی ژنتیکی، فقط ۵ مورد ابتلا به زیرسویه BA.۵ را شناسایی کرده بود، این احتمال می‌رود که زیرسویه BA.۵ در تمام مالزی منتشر شده باشد. گفتنی است؛ هیچ مورد BA.۴ در مالزی شناسایی نشده است.
دبیرکل سازمان بهداشت جهانی، تدروس ادهانوم هفته گذشته، گسترش زیرسویه‌های BA.۴ و BA.۵ را علت افزایش موارد ابتلا در ۱۱۰ کشور جهان دانست که باعث رشد ۲۰ درصدی موارد شناسایی شده جدید در جهان و افزایش موارد فوتی در سه منطقه از مناطق شش گانه این سازمان بین المللی شده است.
دکتر ویناد از مدرسه پزشکی و علوم بهداشتی «جفری چی» در دانشگاه موناش مالزی هشدار داد: حتی با وجود ابتلا پیشین فرد به زیرسویه BA.۱، ابتلای دوباره توسط زیرسویه‌های BA.۲، BA.۴ و BA.۵ که قابلیت فرار از پاسخ ایمنی بدن را دارند همچنان ممکن است.
این ویروس شناس با بیان اینکه ایمنی گریزی زیرسویه BA.۲.۱۲.۱ که در مالزی هم ردیابی شده فقط یک و هشت دهم برابر بیشتر از BA.۲ است، افزود: BA.۴ و BA.۵ به شکل قابل توجهی یعنی حدود ۴ و دو دهم درصد بیش از BA.۲ ایمنی گریز هستند و برای همین، احتمال اینکه از سد واکسیناسیون بگذرند بسیار بیشتر است.
زیرسویه‌های جدید چقدر سرایت پذیرند؟
دکتر ویناد گفت: بر اساس داده‌های مقاله‌ای از آفریقای جنوبی که هنوز در مرحله پیش انتشار است، به نظر می‌رسد نرخ شیوع یا عدد R زیرسویه‌های BA.۴ و BA.۵ هجده و شش دهم درصد باشد.
این ویروس شناس گفت: این نرخ شیوع مشابه نرخ شیوع سرخک است، ویروسی که تا پیش از این، مسری‌ترین بیماری ویروسی شناخته شده به شمار می‌رفت.
نرخ شیوع، بیانگر تعداد افرادی است که هر فرد مبتلا می‌تواند در یک جامعه بدون ایمنی مبتلا کند. نرخ شیوع ویروس اولیه کرونا که به سویه ووهان شناخته می‌شود ۳ و سه دهم درصد، و نرخ شیوع سویه دلتا هم ۵ و یک دهم درصد بود. نرخ شیوع زیرسویه BA.۱ اُمیکرون ۹ و نیم درصد است. بنابرین نرخ شیوع زیر سویه BA.۲ که یک و چهار دهم مسری‌تر از BA.۱ است، ۱۳ و ۳ دهم درصد است.
شدت بیماری زایی BA.۴ و BA.۵
دکتر ویناد می‌گوید: بر اساس مقاله‌ای در ژاپن که در مرحله پیش انتشار قرار داد، کشت سلول‌ها در آزمایشگاه حکایت از آن دارد که زیرسویه‌های BA.۴ و BA.۵ در مقایسه با BA.۲ می‌توانند در ریه بهتر تکثیر پیدا کنند.
دکتر ویناد گفت: اگرچه این پژوهش آزمایشگاهی روی همستر نشان داده بیماری شدیدتر از زیرسویه‌های پیشین بوده است، اما داده‌های بیمارستانی مربوط به انگلستان و آفریقای جنوبی نشان می‌دهد موج ناشی از BA.۴ و BA.۵ در این کشورها، افزایش قابل توجه در بیماری شدید و مرگ را در پی نداشته است.
دکتر ویناد می‌گوید: شاید یک علت این مسئله، میزان بالای ایمنی در افراد به علت ابتلا‌های پیشین باشد. ممکن است ایمنی ناشی از تزریق واکسن هم همین تاثیر دفاعی را داشته باشد.
در همین حال، دکتر آونگ بولگیبا هم معتقد است به نظر نمی‌رسد این دو زیرسویه، بیماری زایی بیشتری از زیرسویه‌های پیشین اُمیکرون داشته باشند.
این همه گیر شناس می‌افزاید: علت اینکه بیماری بروز خفیف تری دارد، لزوما به دلیل ضعیف‌تر شدن ویروس نیست، بلکه ممکن است شاهدی بر برتری ایمنی جمعی بلندمدت بر سویه اُمیکرون باشد.
آیا واکسن‌های اولیه کرونا در مقابل سویه‌های جدیدتر کارایی دارند؟
دکتر آونگ بولگیبا می‌گوید: داده کافی وجود ندارد که نشان دهد واکسن‌های کنونی همان کارایی را در برابر زیرسویه‌های BA.۴ و BA.۵ هم داشته باشند.
دکتر ویناد هم تأکید می‌کند: واکسن به تنهایی همه گیری را تمام نخواهد کرد، هم به علت ظهور زیرسویه‌های جدید با توان سرایت بالاتر، و هم به این علت که واکسن پیش از هر چیز برای دفاع در مقابل موارد شدید بیماری و فوت بیمار طراحی شده است.
این ویروس شناس می‌گوید: اگرچه واکسن‌های موجود تا حدی جلوی ابتلا به بیماری شدید و فوت را می‌گیرد، اما با تزریق آن ها، همچنان احتمال ابتلا به کرونا از طریق BA.۴ و BA.۵ بالاست.
دکتر ویناد می‌گوید: با این حال تزریق نوبت یادآور برای افراد سالخورده و همینطور گروه‌های در معرض خطر توصیه می‌شود.
چرا باید دیگران تا رسیدن واکسن اختصاصی اُمیکرون دست نگه دارند
دکتر چی ویروس شناس و استاد دانشگاه مالایا می‌گوید: پژوهش‌ها نشان داده است واکسن‌های اختصاصی اُمیکرون یا واکسن‌های دووضعیتی می‌توانند به پاسخ ایمنی قوی در برابر زیرسویه‌های مسری اُمیکرون بینجامند.
واکسن دووضعیتی واکسنی است که هم حاوی ساختار ژنتیکی سویه اولیه کرونا و هم حاوی ساختار ژنتیکی زیرسویه‌های جدید اُمیکرون باشد.
دکتر چی می‌گوید: با غالب شدن زیرسویه‌های اُمیکرون، عاقلانه به نظر می‌رسد افراد سالم منتظر یک واکسن اختصاصی اُمیکرون بمانند.
در همین حال دکتر بولگیبا تأکید می‌کند: علاوه بر واکسیناسیون، مداخلات غیر دارویی یعنی رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی همچنان از جزو خطوط دفاعی اولیه در برابر کرونا به شمار می‌روند. شهروندان باید به جای اتکای صرف روی واکسن، همچنان شیوه نامه‌ها را رعایت کنند؛ ماسک بزنند، بهداشت دست را رعایت کنند و از حضور در اماکن پرجمعیت خودداری کنند.