روستای هزاوه در ۱۸ کیلومتری شمال غرب اراک به عنوان روستای هدف گردشگری قطب تولید انگور استان مرکزی پذیرای گردشگران تابستانی است.
روستای هزاوه در شیب آرام دامنه کوههای غربی شهر اراک قرار دارد که هرساله مقصد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی است. روستای هزاوه در تمام فصول سال چهره دیده نشده از طبیعت را برای گردشگران نمایان میکند. این روستا از طبیعت بکر و دست نخوردهای برخوردار است و علاوه بر اینها در سرتاسر روستا باغهای انگوری مشاهده میشود که هم از جاذبههای گردشگری این روستا است و هم میتوان از مردم محلی روستا، انواع انگور را خریداری کرد که تجربه جالبی است.
روستای هزاوه در خود چشمههای بسیاری جای داده است که در فصل بهار آب این چشمهها دوچندان میشود و طبیعت بکر این روستا را زیباتر میکند و به دلیل حضور پرشمار این چشمههای آب، مردم بومی روستا تاریخی هزاوه، نام آن را «هزارآبه» گذاشتهاند که بعدا به «هزارآوه» و به مرور به «هزاوه» تبدیل شده است.
طبق مطالعات باستانشناسی قدمت روستا هزاوه به قرون ۷ و ۸ هجری یعنی دوره سلسله ایلخانان بازمیگردد. البته مطالعات باستانشناسی نشان میدهد که قدمت این روستا بیشتر از آن است که به دوره ایلخانان بازگردد چراکه بر روى تپه تاریخى روستا سفالهایی پیدا شده است که قدمت این روستا را به قرن ۵ هجری نسبت میدهد.
روستای هزاوه از بافت پلکانی تشکیل شده است و این روستا در دل صخرهها بنا شده و آبوهوای بسیار خنک و دلپذیری دارد. بافت مسکونی این روستا به اندازهای زیبا و منحصر به فرد است که یکی از مهمترین جاذبههای گردشگری ایران به شمار میرود. خانههاى سنگى و گلى که به صورت پلکانى بر دامنه کوه قرار گرفتهاند، بخش عمده مناطق مسکونی روستا هزاوه را تشکیل داده اند. مصالح به کار رفته در ساخت این خانهها غالبا از گل، سنگ و چوب است که سقف خانهها سطحی صاف دارد، اما از آن جایی که این روستا آب و هوایی سرد و خشک دارد، خانهها را دیوارهای ضخیم و از جنس خشت، چینه و گل ساخته اند.
یکی از مهمترین ویژگیهای روستا تاریخی هزاوه این است که زادگاه مفاخر کشور ایران همانند «امیرکبیر» و «قائم مقام فراهانی» است. منزلی که میرزا تقی خان در آن سکونت داشته است همچنان در این روستا وجود دارد و یکی از آثار باستانی این روستا به شمار میرود. خانه تاریخی امیرکبیر وسعتی حدود ۸۱۵ مترمربع و زیربنایی با ۶۲۵ مترمربع دارد که در دو طبقه طراحی و ساخته شده است. قدمت این سکونت گاه به دوران سلسله قاجار باز میگردد که در سال ۱۳۸۹ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. منزل پدری امیر کبیر یکی از مهمترین جاذبههای گردشگری روستا هزاوه است که گردشگران بسیاری هرساله برای بازدید از آن به این روستا سفر میکنند.
روستای تاریخی هزاوه علاوه بر طبیعت بکر با مناظر چشم نواز، در خود آثار تاریخی و باستانی بسیاری جای داده است که در سفر به هزاوه میتوانید سری به محلههای کیور، میانده، محله پایین، محله چاله، سرآسیابها، تره زار و ده بالا بزنید و مسجد شبستان دار، درخت سرو کهنسال و حمام قدیمی این روستای بزرگ و تاریخی را مشاهده کنید.
در روستای هزاوه آرامگاه امامزادهای از نوادگان نسل امام سجاد (ع) واقع شده است. در دوره سلسه صفوی مرقد و بارگاهی برای این امام زاده ساخته شد که همواره مورد توجه عامه مردم هست که با گذشت زمان و بازسازی این زیارتگاه بسیاری از مردم به این آرامگاه رفته و علاوه بر زیارت میتوانند در آن جا از امکانات رفاهی این آرامگاه مانند سرویس بهداشتی و مکانی برای اتراق استفاده کنند.
روستای هزاوه در تمام فصول آب و هوایی سرد و خنک دارد که دلیل آن مجاورت با کوههای مرتفع است. روستای هزاوه در حاشیه مرکزی ایران، همجواری با بخشی از منطقه حوض سلطان، کویر میقان و حوزه آبریز دریاچه نمک ومحل تلاقی دو رشته کوه است و بهترین فصل برای سفر به روستا هزاوه اواخر فصل بهار و اوایل تابستان نیز است. البته به دلیل چشماندازهای طبیعی منحصر به فرد این روستا برای فصل پاییز هم مقصد جذابی است، اما در فصل زمستان سفر به این روستا به علت سردی هوا برای عموم مردم چندان رضایت بخش نیست.
هرساله ۹۲ هزار و ۵۰۰ تن (برابر با چهار و پنج دهم درصد) انگور در استان مرکزی تولید میشود. درحالحاضر استان مرکزی دارای بیش از ۱۴ هزار هکتار تاکستان است و با کسب رتبه نهم در کشور، یکی از قطبهای تولید انگور محسوب میشود که ظرفیت مناسبی برای اشتغال و درآمدزایی در استان را فراهم میآورد در نتیجه اکثر مردم محلی روستا هزاوه به کشاورزی، به خصوص به کشت انگور مشغول هستند. در این روستا حدود ۲۰ نوع انگور وجود داردکه گردشگران میتوانند انواع مختلف انگور را در این روستا مشاهده کنند.
همچنین سالانه در روستا هزاوه نزدیک به ۵ هزار تن انگور تولید میشود که همین نکته این روستا را یکی از قطبهای تولید انگور در استان مرکزی کرده است. شهرستان خنداب و روستای هزاوه بیشترین میزان تولید انواع انگور را در استان مرکزی و در ایران دارند.