از ابتدای سال که ستاد توسعه روابط اقتصادی با روسیه تشکیل شده، هیات‌های بسیار زیادی در سطح مقامات دو کشور و همچنین بخش خصوصی اعزام شده اند.
مجری: طبق آخرین آمار و اطلاعات سطح روابط اقتصادی و مبادلات تجاری ایران و روسیه در حال حاضر در چه سطحی است؟
رحمت اله خرمالی مدیر کل آسیای میانه، قفقاز و روسیه سازمان توسعه تجارت: مبادلات تجاری ایران و روسیه در سال گذشته با رشد بسیار خوب به حدود ۴ میلیارد دلار رسید. در سه ماهه نخست سال هم مبادلات تجاری مان با مسکو بیش از 500 میلیون دلار بود.
مجری: بیشتر چه حوزه‌هایی فعال شد که با این رشد چشمگیر رو به رو بودیم؟
رحمت اله خرمالی مدیر کل آسیای میانه، قفقاز و روسیه سازمان توسعه تجارت: با توجه به حوادث اخیری که بین فدراسیون روسیه و اوکراین اتفاق افتاده فرصت بیشتری به ویژه حدود ۴۰ میلیارد دلار در حوزه موادغذایی، دارویی، پوشاک، لوازم خانگی، کیف و کفش و خودرو پیش آمده است.
از ابتدای سال که ستاد توسعه روابط اقتصادی با روسیه تشکیل شده، هیات‌های بسیار زیادی در سطح مقامات دو کشور و همچنین بخش خصوصی اعزام شده اند. همچنین می‌توانم به جرات اشاره کنم در هفته حدود ۱۰ هیات به صورت روزانه از فدراسیون روسیه به ایران و از ایران به روسیه اعزام شده اند.
مجری: روند رو به رشد است؟
رحمت اله خرمالی مدیر کل آسیای میانه، قفقاز و روسیه سازمان توسعه تجارت: روند بسیار رو به رشدی را شاهدیم. در حوزه بانکی هم با تلاش‌های سازمان توسعه تجارت هیات بسیار بزرگی از ازبربانک که یکی از بزرگترین شبکه‌های بانکی روسیه است به تهران سفر و با مسئولان وزارت صمت، بانک مرکزی و بانک ملی دیدار کرد.
مجری: سازمان بنادر در حال حاضر چه اقداماتی انجام داده است؟
جلیل اسلامی معاون امور بندری و اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی: همانطور که استحضار دارید اردیبهشت امسال سند جامع حمل و نقل بین دو کشور ایران و روسیه امضا شد و در راستای اجرایی سازی سند سیزدهمین کارگروه حمل و نقلی تخصصی در هفتم و هشتم دی ماه در روسیه برگزار شد. نکته اصلی که در اینجا قابل طرح است اینکه ما باید بتوانیم ظرفیت‌های حمل و نقلی را متناسب با توسعه ظرفیت‌های تجاری و بیشتر از آن ایجاد کنیم. در حال حاضر در حوزه حمل و نقل ریلی ظرفیت خیلی خوبی برای انجام تجارت و ترانزیت وجود دارد.
در بحث کریدور شمال جنوب هم در حال حاضر در حوزه بنادر شمال پنج تا بندر داریم که مجموعا بیش از ۳۵ میلیون تن ظرفیت حمل و نقل و تخلیه بارگیری کالا دارند. در مجموع در کشور ظرفیت بخش دریایی ما در حوزه حمل و نقل بندری بیش از ۲۷۰ میلیون تن است. این معنی اش این است که اگر ظرفیت‌های ترانزیتی افزایش پیدا کند براساس همکاری‌هایی که شکل گرفته بخش دریایی به راحتی می‌تواند این تقاضا را پاسخ دهد بر همین اساس پایه ۱۰ میلیون تن ترانزیت و تجربه نزدیک به ۱۴ میلیون ترانزیت که قبلا وجود داشته به عنوان اعدادی است که می‌تواند این ظرفیت را تا ۳۰ میلیون تن هم به راحتی پاسخگو باشد. ما مذاکرات بسیار زیادی با طرف روس در حوزه‌های کشتیرانی، سرمایه گذاری، ترانزیت و خدمات دریایی بندری انجام داده ایم.
مجری: برای توسعه روابط اقتصادی بیشتر چه مواردی مد نظر است؟
رحمت اله خرمالی مدیر کل آسیای میانه، قفقاز و روسیه سازمان توسعه تجارت: ظرفیت بازار روسیه با توجه به خروج اروپا حدود ۱۰۰ میلیارد دلار است. ما برنامه ریزی کردیم که امسال نمایشگاه اختصاصی توانمندی‌های جمهوری اسلامی ایران را در فدراسیون روسیه برگزار کنیم و در نمایشگاه‌های حلال شرکت کنیم. همچنین میزبان هیات‌های روسیه در تهران بوده ایم. رویکرد جدیدی که در سازمان توسعه تجارت ترسیم شده، ایجاد مراکز تجاری در روسیه است که اخیرا تفاهم نامه ایجاد این مرکز در سن پترزبورگ ایجاد و امضا شد. همچنین از روسای جمهور فدراسیون‌های روسیه مثل داغستان، کارلیا و همچنین تاتارستان دعوت کردیم که به تهران سفر بکنند.
مجری: خبری بود که ایران سهم زیادی از یک بندر را در روسیه خریداری کرد. فکر می‌کنم آستاراخان باشد. در این خصوص توضیح بدهید که این چقدر می‌تواند به افزایش مبادلات تجاری کمک کند؟
جلیل اسلامی معاون امور بندری و اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی: از طریق یکی از بخش‌های دریایی کشور سرمایه گذاری خوبی در بندر آستاراخان در بندر سالیاکا انجام شده و خوشبختانه یک زیرساختی ایجاد شده که می‌تواند به عنوان یک هاب به عنوان یک نقطه مرکزی برای تجمیع و ارسال بار در راستای توسعه ترانزیت عمل کند.
مجری: تقویت کریدور شمال جنوب
به هر حال روسیه با توجه به حجم عظیم تجارتی که با هند و کشور‌های منطقه دارد، بهترین و یکی از مناسب‌ترین و ارزان‌ترین مسیر‌هایی که می‌تواند استفاده کند، مسیر ایران است.
مجری:: جایی می‌خواندم حدود ۳۰ درصد کاهش هزینه دارد استفاده از این کریدور.
جلیل اسلامی معاون امور بندری و اقتصادی سازمان بنادر و دریانوردی: هم ارزان‌تر است و هم کوتاه‌تر و از همه این‌ها مهمتر امنیت بالایی دارد و سه تا فاکتور مهمی که در ترانزیت اهمیت دارد، می‌تواند در مسیر ایران محقق شود.
مجری: در حال حاضر مهمترین ظرفیت‌های سرمایه گذاری و افزایش تبادلات تجاری میان این دو کشور چه مواردی است؟ چه چالش‌هایی در این مسیر و مشکلاتی در این مسیر وجود دارد؟ و درخواست شما به عنوان فعال بخش خصوصی در این حوزه چیست؟
میرکریمی نایب رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه: سهم تجارت کشورمان با روسیه در اقتصاد این کشور بسیار ناچیز است. حجم واردات روسیه از کشور‌های مختلف در سال‌های متفاوت ۲۷۰ تا ۲۸۰ میلیارد دلار بوده، ولی ایران همیشه زیر ۵۰۰ میلیون دلار یعنی ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون دلار صادرات داشته است. علت این است که در سه یا چهار سال پیش زیرساخت نرم افزاری و سخت افزاری وجود نداشت. ظرف چهار پنج سال گذشته چند اتفاق افتاده که الان می‌گوییم تمام زیرساخت‌ها آماده است مهمترینش همان موافقتنامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا است که در روسیه امضا شد.
مجری: قبلا برخی محدودیت‌ها بوده بستر فراهم نبوده الان بستر فراهم شده و این روابط دارد توسعه پیدا می‌کند بگویید مهمترین اقداماتی که باید انجام بشود که بتوانیم این روابط را گسترش بدهیم از نگاه بخش خصوصی چیست؟
میرکریمی نایب رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه: هم اکنون حجم عمده‌ای از کالا‌های اروپا و ترکیه از بازار روسیه خارج شده؛ زیرساخت‌ها هم که وجود دارد پس چیزی که می‌ماند بحث کمک بازاری کشورهاست. الان بهترین فرصت است که به بخش بازاریابی و فعالیت بازاریابی شرکت‌های ایرانی یارانه اختصاص داده شود. نمایشگاه بین المللی روسیه گران قیمت است و برای بنگاه‌های کوچک و متوسط پرهزینه است. هم اکنون فرصت تخصیص هزینه است تا روی نمایشگاه تخصصی بین المللی و معروف روسیه سرمایه گذاری شود و شرکت‌ها و توانمندی‌ها معرفی شوند. شناخت روس‌ها از بازار و امکانات ایران بسیار کم است.
مجری: سی سال است که مسئولین ما می‌گویند کریدور شمال جنوب خیلی خوب است سی درصد هزینه‌ها را پایین می‌آورد، اما چرا آنچنان که باید نتوانستیم از این ظرفیت استفاده کنیم؟
رحمت اله خرمالی مدیر کل آسیای میانه، قفقاز و روسیه سازمان توسعه تجارت: مسیر‌های دسترسی که از کریدور شمال جنوب بخواهند استفاده کنند به صورت ترکیب چندوجهی است. یکی از مسیر‌های ورودی از بندر آستاراخان کانال ولگاست. در اینجا کمبود کشتی‌های رورو داریم. البته اخیرا بانک ملی آمادگی خود را برای تامین دو کشتی رورو برای شرکت کشتیرانی خزر اعلام کرده است. مشکل دیگر بحث جاده‌ای است. در حال حاضر مسیر دسترسی مان عمدتا از مسیر آستاراست که موادغذایی و محصولات کشاورزی برای روسیه ارسال می‌شود. در آنجا مشکل پل را داریم که پل دوم آستارا روی رودخانه آستارا درحال احداث است که در کمتر از یکسال آینده به بهره برداری برسد. نکته بعدی هم این است که مسیر حدود ۱۶۰ کیلومتری رشت -آستارا نیاز به سرمایه گذاری دارد که روس‌ها برای سرمایه گذاری اعلام آمادگی کرده اند.
مجری: هر وقت صحبت از فرصت‌های ترانزیتی می‌شود به خصوص در کریدور شمال جنوب؛ بحث کمبود کشتی مطرح می‌شود. به عنوان رئیس انجمن کشتیرانی بگویید مشکل کجاست؟
مسعود پل مه رئیس انجمن کشتیرانی: آقای اسلامی اشاره کردند ظرفیت بنادر شمالی ۳۵ میلیون تن تخلیه و بارگذاری است. فرمایش وی درست است، اما یک نقیصه بسیار عمده برای انتقال کالا داریم و آن این است که ناوگان تحت پرچم جمهوری اسلامی ایران حداکثر ده درصد ظرفیت بنادری که در شمال داریم را می‌تواند تامین کند. اولین دلیلش نگاه نامتناسب دولت‌های گذشته به بحث توسعه کشتیرانی بوده است. با توجه به تعداد کشتی‌هایی که در حال سفارش ساختن و سفارش خریدند، حداکثر ۴۰ فروند کشتی تحت پرچم جمهوری اسلامی ایران در دریای خزر در اختیار خواهیم داشت. با عنایت به اینکه ظرفیت باربری این کشتی‌ها بین چهار تا شش هزار تن است که بعضی از بنادر هم کمتر از این ظرفیت را پهلودهی می‌کنند، اگر با تمام ظرفیت کار بکنیم در سال ما می‌توانیم پنج میلیون تن کالا حمل کنیم. اعلام شده که توافقی بین جمهوری اسلامی ایران و روسیه برای انتقال ده میلیون تن کالا صورت گرفته که خوشبختانه ما هم در این نشست در روسیه حضور داشتیم. اطلاعات دقیقی داریم مبنی بر این که حداقل ده میلیون تن غلات برای صادرات به روسیه وجود دارد. پل مه همچنین گفت: ما برای عملیات ترانزیتی حداقل ۵۰ هزار دستگاه کانتینر خشک و حداقل ۲ هزار دستگاه کانتینر یخچالی نیاز داریم تا بتوانیم سیاست‌های اقتصادی در حوزه روسیه را. اطلاعات دقیقی داریم مبنی بر این که حداقل ده میلیون تن غلات برای صادرات به روسیه وجود دارد. پل مه همچنین گفت: ما برای عملیات ترانزیتی حداقل ۵۰ هزار دستگاه کانتینر خشک و حداقل ۲ هزار دستگاه کانتینر یخچالی نیاز داریم تا بتوانیم سیاست‌های اقتصادی در حوزه روسیه را اجرا کنیم. را کنیم.