معاون توسعه فناوری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور گفت: سازمان ثبت برنامه تحولی خود در حوزه فناوری اطلاعات را با محور هوش مصنوعی طرح‌ریزی کرده است.
وی اضافه کرد:این طیف از ثبت شرکت‌ها و موسسات غیرتجاری، اجرای اسناد رسمی و ثبت وقایع ازدواج و طلاق گرفته تا ثبت مالکیت‌های معنوی (حوزه اختراعات، علایم تجاری (برندها)، نشانه‌های جغرافیایی و طرح‌های صنعتی) را شامل می‌شود. موضوع مالکیت معنوی شاید برای بخشی از مردم آشنا نباشد، چراکه مربوط به دارایی‌هایی می‌شود که چندان مشهود و ملموس نیست و تنها بخشی از مردم با آن سروکار دارند. در حالی که بخشی دیگر از خدمات سازمان ثبت مربوط به کاداستر و املاک است که برای مردم بیشتر قابل لمس و محسوس است.
هاشمی درادامه افزود:موضوع اجرای اسناد رسمی، استعلام‌ها و همچنین خدماتی که به اشخاص حقوقی ارائه می‌شود هم جزو این طیف وسیع خدمات است که مردم به آن‌ها نیاز دارند. به همین دلیل میزان مراجعات به سازمان ثبت و ادارات مربوطه بسیار زیاد است. دلیل این مراجعات، داده‌های ارزشمند و ذی‌قیمتی است که در این سازمان وجود دارد.
وی استفاده از ظرفیت‌های پردازش و تحلیل داده یا هوش مصنوعی در مفهوم کلان آن را مهم ارزیابی کرد و گفت به همین دلیل یکی از محور‌های جدی تحول در سازمان را به استفاده از هوش مصنوعی اختصاص داده‌ایم تا از ظرفیت‌های این فناوری در سازمان بهره حداکثری ببریم.
هاشمی در ادامه اضافه کرد:درواقع، بحث هوش مصنوعی و بحث داده، لازم و ملزوم هم هستند و در کنار همدیگر معنی پیدا کنند. در این رویکرد، ابتدا به شناخت مسائل پرداخته می‌شود و سپس راهکار‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین به عنوان راهکاری برای پاسخ به چالش‌ها مد نظر قرار گرفته و الگوریتم‌های متناسب طراحی و توسعه داده می‌شود.
وی درباره استفاده از ظرفیت‌های هوش مصنوعی در سازمان ثبت گفت: در راستای عمل به منویات رهبر معظم انقلاب در رابطه با استفاده حداکثری از ظرفیت‌های هوش مصنوعی، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور برنامه تحولی خود در حوزه فناوری اطلاعات را با محور هوش مصنوعی طرح‌ریزی کرده است. در همین راستا در حوزه معاونت توسعه فناوری و خدمات ثبتی برنامه‌های متعددی طراحی شده که برخی از آن‌ها عملیاتی شده است و بخشی دیگر در دستور کار است. اولین بحثی که برای استفاده از هوش مصنوعی در دستور کار قرار دادیم، بحث داده‌آمایی پرونده‌های ثبتی است. در واحد‌های ثبتی یک بخش بایگانی داریم که پرونده‌های ثبتی در آن نگهداری می‌شود و اوراقی در این پرونده‌ها وجود دارد و محتوای این اوراق با هم متفاوت است.
هاشمی افزود:یعنی از خلاصه صورت مجلس تفکیکی تا استعلامات و اسناد در این پرونده‌ها وجود دارد. در گام اول ضروری بود که این اوراق اسکن شود که این کار اگرچه لازم بود، اما کافی نبود. یعنی آرشیو کردن اسناد، اقدامی بود که بتوانیم یک پشتیبان از اسناد کاغذی داشته باشیم. اما واقع امر این است که این اسناد که به شکل تصویر در حال ذخیره سازی است، باید داده‌آمایی شود.
وی درباره داده‌آمایی در امور ثبتی گفت:این موضوع یعنی در گام اول بتوانیم از میان تصاویر آرشیو شده، نوع سند را شناسایی کنیم. مثلا اینکه تصویر مورد نظر، سند خلاصه معامله است یا صورت مجلس تفکیکی یا استعلام. خود این تفکیک در گام اول می‌تواند کمک کند که آن را متناسب با فرایند‌های الکترونیکی کردن در جای مناسب ذخیره و به هنگام نیاز بازیابی کنیم. یا اینطور تصور کنید که یک کارشناس سازمان ثبت بخواهد مثلا یک پرونده را از ابتدا تا انتها ورق بزند و به دنبال یک سند مشخص در پرونده جستجو کند.
هاشمی افزود:این دسته‌بندی‌ها به وسیله هوش مصنوعی انجام می‌شود و باعث می‌شود که سرعت انجام کار بالا برود. با توجه به اینکه بعضی از پرونده‌ها به شدت حجیم هستند، جست‌وجو به صورت برگ به برگ از روی تصویر بسیار خسته‌کننده خواهد بود. با استفاده از هوش مصنوعی، عملیات برچسب‌گذاری اوراق انجام می‌پذیرد که کاربر با فیلتر کردن نوع اوراق به راحتی و با سرعت بالا می‌تواند برگه‌های مورد نیاز را جست‌وجو و مطالعه کند. اکنون نسخه اولیه آن را توسعه داده ایم و به صورت عملیاتی در حال کار است که درواقع تلفیقی از هوش مصنوعی و یادگیری ماشین (machine learning) است. هر چه داده‌هایی از این دست بیشتر باشد، عملا دقت مدل‌های هوش مصنوعی هم برای این دسته‌بندی افزایش پیدا می‌کند.
معاون توسعه فناوری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اضافه کرد:واقعیت این است که هزینه‌هایی هم که در این خصوص صرفه جویی می‌شود، به شدت قابل توجه است. تصور کنید که اگر این کار توسط انسان انجام شود چقدر زمانبر خواهد بود و چقدر هزینه مالی در پی خواهد داشت. در حالی که وقتی این کار با ماشین انجام می‌شود، هم دقت و هم سرعت بیشتری را شاهد خواهیم بود.
هاشمی افزود: در گام دوم همین بخش آرشیو، تبدیل محتوای این اسناد به متن را در دستور کار داریم که کار بسیار پیچیده‌ای است. چون بخش قابل توجهی از آن‌ها دستخط است و این دستخط‌ها بسیار متفاوت است. این کار حد غایی و نقطه ایده‌آل کار ماست که بتوانیم پرونده را با دقت مناسب به متن تبدیل کنیم. واقعیت این است که حتی انسان هم برای خواندن بعضی از این اسناد دچار مشکل می‌شود.
وی ادامه داد:با این حال، اکنون در حال ارائه این داده‌ها به ماشین و طراحی مدل‌ها هستیم تا این کار به وسیله ماشین انجام شود که در این صورت، امکان جست‌وجو روی متون به وجود می‌آید. در واقع تبدیل تصاویر به فایل‌های متنی قابل جستجو با بهره‌گیری از ظرفیت OCR]نویسه‌خوان نوری و یادگیری ماشین مسیری است که در پیش داریم. توجه به این نکته بسیار مهم است که با این کار، جامعیت داده‌ها افزایش قابل ملاحظه‌ای پیدا می‌کند و پاسخ استعلام‌ها با سرعت بیشتری امکان‌پذیر خواهد شد و درنتیجه امور مردم تسهیل می‌شود.
هاشمی درباره دغدغه ثبت شرکت‌ها گفت:درمورد ثبت شرکت‌ها، یکی از دغدغه‌هایی که وجود دارد، موضوع تخصیص نام است. اینکه نام شرکت چند سیلاب باشد، این سیلاب‌ها معنی‌دار و مطابق چارچوب‌های فرهنگستان زبان و ادب فارسی باشند، تکراری نباشند، شباهت کمی با نام‌های دیگر داشته باشند و متناسب با موضوع اساسنامه باشند، بخشی از شرایط تخصیص نام است. معمولا روال کار این است که تعدادی اسم پیشنهادی دریافت می‌شود و کارشناس‌ها آن‌ها را ارزیابی می‌کنند. بعد به اشخاص اعلام می‌شود که این نام‌ها تایید شده یا نشده است.
معاون توسعه فناوری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور افزود:درواقع یک فرایند رفت و برگشتی را در این موضوع شاهد هستیم. این در حالی است که موضوع سهولت راه‌اندازی کسب و کار‌ها ایجاب می‌کند که این کار‌ها را تسهیل کنیم و زمان آن را کاهش دهیم. موضوعی که در سازمان در دستور کار داریم این است که همین کار را به صورت برخط انجام دهیم. یعنی اشخاص همان لحظه که نام را پیشنهاد می‌دهند، آن را بررسی کنیم و مثلا با رنگ سبز اعلام کنیم که مشکلی وجود ندارد و می‌توانند کار را پیش ببرند یا با رنگ قرمز اعلام کنیم که نام قابل قبول نیست.
هاشمی اضافه کرد:البته این امکان را هم فراهم کرده‌ایم که اگر اشخاص روی یک نام اصرار دارند، این نام وارد فرایند کارشناسی می‌شود. در واقع با رنگ زرد اعلام می‌کنیم که پذیرش این نام نیاز به کار کارشناسی دارد. نکته قابل توجه این است که همه فرایند انتخاب نام به وسیله ماشین و برخط بررسی می‌شود. توجه به این نکته هم ضروری است که یافتن «شباهت» به وسیله ماشین می‌تواند به لحاظ فنی، کاری بسیار پیچیده باشد و درعین حال می‌تواند کار را برای مردم بسیار تسهیل کند. در واقع از ظرفیت متن‌کاوی و هوش مصنوعی برای یافتن مشابهت‌ها بهره خواهیم برد.
هاشمی درباره بحث مالکیت معنوی و ثبت برند و طرح صنعتی هم گفت: چالش‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد. به عنوان مثال، شخصی می‌خواهد مدلی جدید از یک بطری آب معدنی را ثبت کند. کاری که می‌تواند اتفاق بیفتد این است که یک تصویر سه بعدی ارائه می‌شود و باید اطمینان پیدا کنیم که این طرح پیش از این در کشور یا خارج از کشور طراحی یا ثبت نشده باشد. بعضی مواقع این فرایند چندین روز وقت کارشناسان را می‌گیرد. درواقع کارشناس مرتبط باید هم در داده‌های سازمان و هم در اینترنت جست‌وجو کند و مطمئن شود که این طرح قبلا طراحی یا ثبت نشده باشد.
وی افزود: مشابهت این طرح با سایر طرح‌های ثبت شده باید احصا شود؛ بنابراین فرایند چنین کاری، زمانبر و پیچیده است و حتی در بعضی موارد ممکن است سلیقه کارشناس هم خواسته یا ناخواسته در این فرایند دخالت پیدا کند و مبنای تصمیم‌گیری قرار گیرد. در حالی که ماشین می‌تواند با استفاده از ظرفیت پردازش تصویر به طور خودکار جست‌وجو کند، به طور مکانیزه مقایسه کند و همچنین تعیین کند که با چه درصدی، شباهت‌ها را پیدا کرده است.
هاشمی درادامه گفت:کارشناس بر اساس این اطلاعات تصمیم می‌گیرد که طرح را رد کند یا بپذیرد. همه این کار‌ها می‌تواند به تسهیل کسب و کار در کشور کمک کند. چون موضوع ثبت شرکت، ثبت نشان و ثبت علامت تجاری برای شرکت‌های نوپایی که می‌خواهند فعالیت خود را شروع کنند، بسیار مهم است و با این اتفاق می‌توانند به سرعت کار خود را آغاز کنند.
معاون توسعه فناوری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور درباره خدمات این سازمان برای دانش‌بنیان‌ها و استارت‌آپ‌ها گفت: واقعیت این است که بسیاری از شرکت‌ها به ویژه دانش‌بنیان‌ها و استارت‌آپ‌ها با فرایند ثبت شرکت آشنا نیستند. به همین خاطر پیش‌بینی کرده‌ایم که یک «چت بات» را توسعه دهیم که با اشخاص گفتگو می‌کند و به این ترتیب، پرسش و پاسخ‌های ساده با مبانی حقوقی و البته با زبانی ساده شکل می‌گیرد. از آنجا که بسیاری از شرکت‌های نوپا دانش حقوقی محدودی دارند، این بات، نقش یک مشاور هوشمند حقوقی را برای آن‌ها ایفاء می‌کند. اما چندان وارد جزئیات و اصطلاحات حقوقی که فهم آن دشوار است نمی‌شود.
وی اضافه کرد:طراحی این مشاور هوشمند هم شروع شده است که در آن با سوال‌های کلی که از شخص می‌پرسد او را راهنمایی می‌کند. اگرچه جنس پرسش‌هایی که مشاور هوشمند از متقاضی می‌پرسد عملا عمومی است، اما این امکان وجود دارد که به صورت هوشمند پاسخ‌های داده شده را به پاسخ‌های حقوقی مد نظر نگارش کند.
هاشمی با اشاره با اشتراکات این شرکتهاگفت:از آنجا که بسیاری از نیاز‌های شرکت‌های نوپا مشترک است، این کار را هم پایه‌ریزی و طراحی مفهومی کرده‌ایم و حتی بخشی از کار را هم انجام داده ایم تا شرکت‌های نوپا در یک فرایند کاملا تعاملی کارشان پیش برود، مسیر را تا انتها بروند، شرکت را ثبت کنند و نیاز چندانی به مشاور حقوقی نداشته باشند. با این حال، ثبت بعضی از شرکت‌ها پیچیدگی‌های حقوقی دارد که ممکن است کارشان به این شکل به پایان نرسد و نیاز به مشاور حقوقی داشته باشند.
معاون توسعه فناوری سازمان ثبت اسناد و املاک کشور درباره ایجاد زیرساخت و مرکز داده هم اضافه کرد: راه‌اندازی و بهره‌برداری از مرکز داده در سازمان نیز در دستور کار قرار دارد و امیدواریم که طی سال جاری بتوانیم از فاز اول آن بهره‌برداری کنیم. استاندارد‌های در مرکز داده استاندارد‌های به‌روز است و تمهیدات زیرساختی مناسبی لحاظ شده است.
وی ادامه داد:باتوجه به اینکه دستگاه‌های متعددی متقاضی استفاده از سرویس‌های سازمان ثبت هستند، طبیعتا آماده‌سازی چنین زیرساختی از ضرورت‌های سازمان است. با هوشمند سازی فرایند‌های سازمان، حجم درخواست سرویس سایر دستگاه‌ها از سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به شکل قابل توجهی در حال افزایش است؛ بنابراین همزمان که سرویس‌ها را توسعه می‌دهیم، زیرساخت‌های متناسب با آن‌ها را هم آماده می‌کنیم.
هاشمی درپایان گفت:موضوع زیرساخت‌ها در سازمان ثبت یک اقدام تحولی محسوب می‌شود و دیتاسنتر مد نظر مطابق استاندارد‌های روز جهانی طراحی شده است و در راستای امن‌سازی و مراقبت از داده‌های مردم و سازمان کمک شایانی خواهد کرد.