گره کور نشان سازی فرش در آذربایجان غربی/ فرش آذربایجان غربی شناسنامه ندارد

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکزآذربایجان غربی، بیش از ۷۰ هزار نفر در این صنعت در آذربایجان غربی مشغول فعالیت هستند، اما بنا به دلایل مختلف از جمله توجه نکردن به نشان سازی و تجاری‌سازی، عمده فرش‌های تولیدی استان از سوی تاجران دیگر استان‌ها خریداری و به بازارهای بین‌المللی عرضه می‌شود.

مشکلات تولیدکنندگان برای تبدیل ارز

یک تولید‌کننده بزرگ فرش در آذربایجان غربی می‌گوید: در شرایط فعلی و با توجه به مشکلات اقتصادی حاکم بر کشور در حال از دست دادن بازارهای بین‌المللی هستیم.

این تولیدکننده درباره بازارهای صادراتی شرکتش بیان می‌کند: کشورهای هند، چین، ترکیه، عراق، پاکستان، تاجیکستان و قزاقستان از جمله کشورهایی هستند که به آنها فرش تولیدی خود را صادر می‌کردیم، اما با به هم ریختن اوضاع اقتصادی، کشور ترکیه به عنوان یک رقیب سرسخت کم‌کم در تلاش است تا سهم بازار ایران را از آن خود کند.

این فعال صنعت فرش با بیان این‌که بازار داخلی نیز به دلیل کاهش قدرت خرید مردم با رکود مواجه شده است، اظهار می‌کند: قیمت مواد اولیه در حدود ۵۰ درصد افزایش داشته و دیگر مثل سابق جنس را به صورت اعتباری به ما نمی‌دهند. برای انجام هر معامله‌ای تنها باید پول نقد پرداخت کنیم.

کاهش بافندگان فرش دستباف

به گفته سرپرست سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌غربی تعداد بافندگان فرش در برهه‌های مختلف به صورت سینوسی بوده است. با توجه به این‌که فرش دستباف عمدتا صادراتی است، زمانی که بازار صادرات رونق پیدا کرده، تعداد بافندگان نیز افزایش یافته است، اما در حال حاضر با توجه به وضعیت بد اقتصادی، کاهش آمار بافندگان غیرطبیعی نیست.

این مقام مسئول با اشاره به نشان فرش دستباف آذربایجان غربی در عرصه ملی و بین‌المللی بیان می‌کند: فرش ریزماهی خوی و افشار تکاب 2 برند مهم استان در این عرصه هستند. از سال‌های گذشته طرح ریزماهی خوی با پیگیری سازمان صمت آذربایجان غربی ثبت ملی و سپس ثبت جهانی شده است. طرح افشار تکاب هم مراحل آخر ثبت در جهان را طی می‌کند و ان‌شاءالله تا پایان سال جشن ثبت این برند را نیز برگزار خواهیم کرد.

سرتیپی درباره این‌که فرش آذربایجان غربی در چه جایگاهی در بین استان‌های کشور قرار دارد، بیان می‌کند: تاکنون هیچ سرشماری خاصی در این باره انجام نشده است تا پاسخ دقیقی به این سوال داده شود. ما نیز از مرکز ملی فرش ایران درخواست کرده‌ایم یک جشنواره فرش ملی برگزار شود تا در آن جزئیات مورد کار کارشناسی قرار گرفته و رتبه‌ها مشخص شود، اما تمام فعالان و صاحب‌نظران اذعان دارند آذربایجان غربی جزو استان‌های مهم کشور در زمینه تولید فرش است.

هر سال حدود ۲۹۰ هزار متر‌ مربع فرش دستباف در استان تولید می‌شود و به آذربایجان شرقی، تهران، همدان و زنجان و همچنین به خارج از کشور صادر می‌شود. به گفته «احد درویشی» صادرات استان به‌جز داخل کشور در آمریکا، چین، هند، کانادا، آلمان، انگلیس، فرانسه، ایتالیا، دانمارک، کشورهای حاشیه خلیج فارس و... هم مورد استقبال هستند.

توجهی به تجاری‌سازی فرش آذربایجان غربی نشده است

رئیس اداره فرش سازمان صمت آذربایجان غربی یکی از مهم‌ترین مشکلات صادرات فرش استان را صادرات غیرمستقیم عنوان می‌کند و می‌گوید: عمده فرش ما بنا به دلایلی از جمله آن‌که در سال‌های گذشته برای برندسازی تلاشی نشده است، از سوی تاجران سایر استان‌ها خریداری و به بازارهای بین‌المللی عرضه شده است.

در آذربایجان غربی هر چقدر که بر روی گسترش تولید تاکید شده، اما بر روی تجاری‌سازی اقدام خاصی انجام نشده است. هم‌اکنون به دنبال ایجاد توازن در هر 2 حوزه تولید و تجاری‌سازی هستیم، اما این کار زمانبر خواهد بود.

طبق گفته مسئولان، در اغلب شهرستان های استان به ویژه ارومیه، خوی، تکاب، میاندوآب، بوکان، شاهین‌دژ و مهاباد صنعت فرش‌بافی به طور گسترده رواج دارد که در این میان طرح های ریز ماهی خوی و افشار تکاب از شهرت جهانی برخوردار می باشند.

سالانه بیش از ۴۲۴ هزار متر مربع فرش در این استان توسط بیش از ۱۲۵هزار قالی باف تولید می شود که طبق گفته معاون بازرگانی داخلی سازمان صنعت، معدن و تجارت استان از مجموع ۵۶۰ میلیون دلار صادرات کل کشور در صنعت فرش بافی ۳۲ میلیون دلار آن به این استان اختصاص دارد و اغلب این صادرات به کشورهای اروپایی، آمریکایی، عربی و حاشیه خلیج فارس بوده است.

کارشناسان صنعت فرش معتقدند پایین بودن توان مالی برای تامین مواد اولیه و نبود حمایت از فرشبافان، نبود دستگاه چاپگر شناسنامه برای فرش های تولیدی استان، بالا بودن تعرفه های گمرکی صادرات فرش از مشکلات پیش روی فرشبافان آذربایجان غربی است.

از این رو نبود نظام حمایتی جامع و مناسب برای بافندگان فرش، کمبود نقدینگی، نظام ناکارآمد و سنتی تولید، موجب شده بود تا صنعت فرش آذربایجان غربی با مشکلات زیادی دست و پنجه نرم کند که رفع آنها نیازمند برنامه ریزی اصولی و توجه ویژه مسئولان ذیربط است.

در اغلب شهرستان های استان به ویژه ارومیه، خوی، تکاب، میاندوآب، بوکان، شاهین‌دژ و مهاباد صنعت فرشبافی به طور گسترده رواج دارد که در این میان طرح های ریز ماهی خوی و افشار تکاب از شهرت جهانی برخوردار هستند.

گل بوته هندسی، هراتی، بوته ای، مینا خانی، گل ماهی، سردار جنگل، شاه عباسی، گل حنایی، جوشقانی، کاج، گل و بلبل و بید مجنون از جمله طرح های به کار رفته در قالی های استان است.

توجه به نیاز روز بازارهای جهانی می تواند صادرات صنعت فرش را رونق دهد

علیزاده از مدیران کارگاه های بافت فرش در ارومیه می گوید: پایین بودن توان مالی برای تامین مواد اولیه و نبود حمایت از فرشبافان، نبود دستگاه چاپگر شناسنامه برای فرش های تولیدی استان، بالا بودن، تعرفه های گمرکی صادرات فرش از مشکلات پیش روی فرشبافان آذربایجان غربی است.

وی معتقداست تامین مواد اولیه مرغوب، در اختیار گذاشتن این مواد به فرشبافان و کاهش تعرفه های بالای گمرکی برای صادرات فرش از جمله عوامل موثر در افزایش تولید فرش با کیفیت و صادراتی در استان می تواند باشد اما به شرطی که زمینه شناسایی و صدور فرش استان آذربایجان غربی حفظ و به نام خود استان صورت گیرد.

بسیاری از صاحبان این صنعت از شیوه های روز بازاریابی نوین عقب بوده و آشنایی چندانی با بازارهای اصلی و نوع سلیقه و نیاز آنها ندارند و این امر موجب شده در کنار تحریم شاهد کاهش تقاضا در این بخش باشیم

شیرزاد یکی دیگر از فعالان صنعت فرش در ارومیه نیز از عدم صدور فرش استان به نام بافندگان و خود این استان نیز گلایه مند است و می گوید: استفاده از مواد اولیه نامرغوب، طرحها و نقشه های تکراری و منسوخ شده، بی توجهی به استفاده از علم روز و فناوری های جدید از جمله مشکلات صنعت فرش دستباف استان بوده که عدم ثبت و نبود شناسنامه فرش های تولیدی استان درد مضاعفی است.

وی همچنین در خصوص سایر موانع و مشکلات پیش روی صادرات صنعت فرش استان می افزاید: بسیاری از صاحبان این صنعت از شیوه های روز بازاریابی نوین عقب بوده و آشنایی چندانی با بازارهای اصلی و نوع سلیقه و نیاز آنها ندارند و این امر موجب شده در کنار تحریم شاهد کاهش تقاضا در این بخش باشیم.

سرپرست اداره کل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی در خصوص وضعیت فرش دستباف در آذربایجان غربی گفت: بیش از ۷۲ هزار نفر در استان در زمینه تولید فرش دستباف مشغول به فعالیت هستند و فرش دستباف نماد تاریخ و جغرافیای این استان محسوب می شود.

عبدالحمید سرتیپی اظهار کرد: ۲ نقشه فرش آهنین افشار تکاب و ریز ماهی خوی که نماد دیرین تاریخی وجود این هنر صنعت در آذربایجان غربی بوده، ثبت جهانی شده است و این نشانگر جایگاه ملی و جهانی فرش دستباف استان است.

وی افزود: بیش از ۷۲ هزار نفر در آذربایجان غربی در زمینه تولید فرش دستباف مشغول به فعالیت می باشند و سالانه نزدیک به ۳۰۰ هزار متر مربع فرش دستباف توسط هنرمندان این استان تولید و روانه بازارهای داخلی و خارجی می شود که این یک جایگاه و اعتبار ملی برای استان است.

سرپرست اداره کل صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی تصریح کرد: هنر صنعت فرش دستباف علاوه بر اینکه یک نماد هنری برای استان محسوب می شود یک هنر صنعت اشتغال آفرین، ارزآور و سودآور نیز است.

سرتیپی گفت: اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان به عنوان متولی این هنر صنعت حتماً از فعالان و دست اندرکاران فرش دستباف استان حمایت خواهد کرد و برای توسعه تولید و اشتغال فرش دستباف برنامه ریزی های لازم را انجام و برای تحقق این برنامه ها پیگیری های لازم را در سطح ملی و استانی انجام خواهد داد.

لزوم برند( نشان ) سازی فرش دستباف آذربایجان غربی

سرتیپی با بیان اینکه هدف اداره کل صمت برند سازی فرش دستباف استان است که این امر را با کمک فعالان این حوزه تا تحقق آن پیگیری و به سرانجام خواهد رساند، افزود: در خصوص بیمه قالی بافان در سطح ملی و استانی اقداماتی صورت گرفته است و ما نیز در تلاش هستیم که این روند ادامه یابد و دولت نیز نسبت به پرداخت سهم خود در این زمینه اقدام کند.

با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه، نخ، ریسمان، تجهیزات و غیره در این حوزه بافندگان و تولید کنندگان فرش دستباف استان را با مشکل مواجه ساخته است

وی نشان کرد: از دیگر مشکلاتی که قالی بافان و دست اندرکاران فرش دستباف استان با آن درگیر هستند کمبود نقدینگی است که متاسفانه با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه، نخ، ریسمان، تجهیزات و غیره در این حوزه بافندگان و تولید کنندگان فرش دستباف استان را با مشکل مواجه ساخته است که این موضوع را نیز در کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید و کارگروه فرش استان پیگیری خواهیم کرد تا بتوانیم با مرتفع ساختن مشکلات مالی و نقدینگی فعالان فرش دستباف استان شاهد شکوفایی هنر صنعت قالی بافی در استان باشیم.

تامین مواد اولیه مرغوب، در اختیار گذاشتن این مواد به فرشبافان و کاهش تعرفه های بالای گمرکی برای صادرات فرش از جمله عوامل موثر در افزایش تولید فرش با کیفیت و صادراتی در استان می تواند باشد اما به شرطی که زمینه شناسایی و صدور فرش استان آذربایجان غربی حفظ و به نام خود استان صورت گیرد.

خبرنگار و نویسنده : صمد اسمعیلی