آجرهای لعابدار قلایچی ، مجموعه ای ارزشمند از تمدن ماناها پس از سه دهه در موطن خود ؛بوکان در معرض دید دوستداران فرهنگ و تمدن ایران زمین قرار گرفتند.
«حاج انور حبیب زاده» ضمن آنکه این شهر را مهد فرهنگ و هنر و شیراز کوردها خواند، گفت: شاید بوکان در شهرنشینی مدرن شهری جوان باشد اما لایه نگاریهای باستان شناسی قلعه سردار ثابت کرده که تاریخ سکونت در بوکان به 3هزار سال قبل بر می گردد و آجرهای لعابدر قلایچی بوکان نشان داد که هنر و صنعت در بوکان ریشه ای ۳ هزار ساله دارد.
وی نمایشگاه آجرهای لعابدار قلایچی در بوکان و حضور مقامات عالی از سفارت سوئیس و وزارت امور خارجه ایران در این مراسم را حاوی دو پیام دانست و افزود: پیام اول برای دولت مردان است که بدانند بعد از ۳ هزار سال از مانا ها تمدنی به جا مانده است که آثار این تمدن همه نگاه ها را به خود جلب می کند، و تحسین و تمجید هر بیننده ای را همراه خود می آورد.باید دانست آنچه دولتها را در کانون توجه نکه می دارد و مانع از فراموش یک دولت و یک قدرت می شود فرهنگ وهنر یا به عبارتی دیگر تمدن است.
وی در ادامه گفت: پیام دوم برای توسعه شهر بوکان است، میراث تاریخی بوکان پتانسیلی عظیم و بزرگ برای توسعه بوکان است. مراسم امروز به ما ثابت کرد که باید برای توسعه بوکان بر اساس صنعت گردشگری با محوریت آثار تاریخی و هنری برنامه ریزی کنیم.
عضو هیئت رئیسه کمیسیون اقتصادی مجلس درخواست کرد که پروژه موزه باستانی بوکان در کمترین زمان ممکن به سرانجام برسد و آجرهای لعابدار برای همیشه در این موزه ماندگار شوند و قلعه سردار بوکان نیز تعیین تکلیف شود و سپس احیا و بازسازی شود.
حبیب زاده در ادامه درخواستهای خود گفت: موزه مفاخر بوکان توسعه پیدا کند. وفاز توسعه آن به ماموستا حسن زیرک اسطوره موسیقی کوردی اختصاص پیدا کند و همزمان جایزه موسیقی ماموستا حسن زیرک تعیین شود و هر ساله با برگزاری یک همایش به هنرمندانی که به موسیقی خدمت می کند، اهداء شود.
اسکندری فرماندار بوکان نیز در این مراسم نگهداری از آثار تاریخی اقدامی موثر در راستای دستیابی جامعه به توسعه است.
وی گفت : در این راستا آموزش، معرفی و آگاه کردن نسل های مختلف نسبت به ارزش های میراث فرهنگی بهترین راه برای حفظ ارزش های تاریخی محسوب می شود.
فرماندار بوکان در ادامه بوکان را مهد تاریخ و تمدن ایران زمین دانست و گفت: تاریخ این منطقه گواه تمدنی ماندگار است که هزاران سال پبشینه دارد .
باباخان اسکندری تصریح کرد: نبود موزه یکی از مهمترین دغدغه های مردم این دیار است که متاسفانه با این قدمت چند هزار ساله و هزاران اثر جاودانه تاریخی بدون موزه است
دلخوش مدیر کل دیپلماسی وزارت امور خارجه نیز در این برنامه با اشاره به فعالیت گسترده حوزه دیپلماسی کشور جهت بازگرداندن اشیاء تاریخی به سرقت رفته از کشور گفت: وزارت امور خارجه اقدامات بسیار ارزشمندی در این خصوص انجام داده که یکی از مهم ترین آنان بازگرداندن آجرهای لعاب دار قلایچی بوکان بود.
وی ادامه داد: با تلاش های گسترده دستگاه دیپلماسی و بعد از شناسایی آثار به تاراج رفته از سایت های تاریخی کشور در نقاط مختلف جهان اقدامات ویژه ای در دستور کار وزارت امور خارجه قرار می گیرد.
دلخوش تصریح کرد: هم اکنون بیش از ۵۱ اثر در موزهای مختلف جهان از جمله لندن و پاریس شناسی شده که تا کنون موفق به بازگشت ۱۸ اثر شدیم که یکی از آنان آجرهای لعاب دار قلایچی بوده است.
وی تصریح کرد: دستگاه دیپلماسی کشور خود را موظف به حمایت از بازگرداندن آثار تمدن و تاریخ این سرزمین کهن می داند و در این راه لحظه‌ای ای درنگ و کوتاهی نخواهیم کرد
دکتر مرتضی ادیب زاده مدیر کل موزه های کشور نیز در این برنامه استرداد آجرهای قلایچی بوکان را یکی از شاهکارهای دستگاه های دیپلماسی کشور دانستند و گفتند: این آجر ها با تلاش وزارت میراث فرهنگی و وزارت امور خارجه له کشور بازگشتند .
وی ادامه داد : این آجر ها در نوبت اول و در یک نمایشگاه در موزه ملی کشور به نمایش عموم و کارشناسان گذاشته شد و حال شاهد بازگشت این گنجینه ناب به موطن اصلی خود بوکان هستیم
مدیر کل موزهای کشور تصریح کرد: برابر هماهنگی های انجام شده این آجر ها یک ماه در بوکان در معرض دید عموم قرار خواهند گرفت و در صورت تامین امنیت و همچنین درخواست عمومی می توان حضور این آجر ها تمدید شود.
وی عنوان کرد: به واسطه حضور ده ها اثر تاریخی و باستانی در سطح حوزه استحفاظی بوکان نیاز به احداث یک موزه در این دیار لازم است وانشاالله بعد از احداث این موزه شاهد برگشت تمام آثار تاریخی که هم اکنون در موزهای مختلف کشور هستند به این شهرستان باشیم
همچنین کیم زاستلر کاردار سفارت سویس در ایران نیز در این مراسم ضمن ابراز خوشحالی از این اتفاق مهم گفت ایران و سویس هدف مشترک را برای حفاظت از میراث فرهنگی و مبارزه با قاچاق آن دنبال می‌کنند تا، از نابودی بخشی زیبا از تاریخ ملموس ایران جلوگیری شود.
پایان بخش این مراسم تجلیل از بهمن کارگر باستان شناس و‌کاوشگر کاوشهای باستانشناسی در تپه قلایچی و همچنین استاد عثمان رحمان زاده ملقب به پدر ژپتوی ایران بود
گفتنی است در این نمایشگاه 47 قطعه آجر لعابدار قلایچی متعلق به تمدن مانا که از سوئیس به ایران برگردانده شده اند، به مدت یک ماه در موزه مفاخر استاد عباس حقیقی بوکان به نمایش گذاشته می شود.
ای مجموعه نفیس در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی به صورت غیر قانونی از کشور خارج شده بوده که سال گذشته با تلاش دستگاه دیپلماسی و کشور سوییس به کشور عودت داده شد.
تپه قلایچی مربوط به عصر آهن است که در شهرستان بوکان و در روستای قالایچی واقع شده است .
حدود ۴۰۰ آجر لعابدار در این منطقه تاکنون کشف شده است که نشان از اهمیت بالای قلایچی و به احتمال زیاد این منطقه همان شهر "زیرتو" یا "ایزیرتو" پایتخت مانایی‌ها است.
.این اثر در تاریخ ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۳۸۲۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.