تالار پشتی: خودروسازان بزرگ، سخت افزار خودرو را به چین انتقال دادند

به گزارش خبرگزاری صدا وسیما عزت الله اکبری تالارپشتی در برنامه زنده تلویزیونی صف اول بخشی از اقدامات کمیسیون صنایع مجلس در حوزه صنعت و به ويژه خودرو را تشريح كرد.

مشروح مصاحبه:

مجری: مهمترین موضوعی که در دستور کار کمیسیون صنايع مجلس است، چیست؟

تالارپشتی: کمیسیون به صوررت تخصصی و با حساسیت بالایی موضوعات مختلف را در مجلس یازدهم پیگیری کرده. یکی از بحث های مهم کمیسیون بحث خودرو است. دو نگاه بود. یک نگاه بسته گذشته که اوضاع را به اینجا رسانده است که در آن حوزه تاکید کردیم نقص ساختاری خودروسازی در کشور و نقص مدیریتی آن مورد توجه است. این دولت با سیاست های درست و مجلس هماهنگ است، سیاست هایی که دولت اتخاذ می کند ما تایید می کنیم و در حال حاضر هماهنگی خوبی است. دو خودرو ساز کشور ایراد اساسی شان این بود که فرض بر اینکه دولت در ایران خودرو 5 درصد سهام داشت اما دخالتش 200 درصد بود. در بحث سایپا هم همینطور بود. یعنی مجموعه مدیرانی که در آنجا بودند نمی دانستند که فردا هستند یا خیر. البته الان به این شکل نیست. ثباتی برخوردار شده است. ما همیشه این اعتقاد را داشتیم و داریم که چگونه مجموعه مدیران در نیروهای انقلابی در یک گوشه ای قله ها را فتح کردند و در الفبای خودروسازی مانده اند. نظام خودرو سازی در دنیا در حال تغییر است که ما هم باید این تغییرات را ببینیم، کل اروپا و آمریکا و کشورهای پیشرفته ای که خودروساز بودند سخت افزار خود را به چین انتقال دادند و نرم افزار را برای خود نگه داشتند.
در کشور ما و دولت فعلی قبول کردند سهامشان را در این دو خودروساز واگذار کنند و در حال انجام است. بحث مدیریتی دیگر این است که وقتی یک خودروساز احساس کند خودش هست، خود را به سطح قابل قبول می رساند. مسئله بعدی این است که ما بخش خصوصی را نادیده گرفته بودیم. یکی از غفلت هایی که در کشور هست از بخش خصوصی است. من به عنوان یک کارشناس عرض می کنم اگر ما به بخش خصوصی اعتماد کنیم و فضای خودرو سازی را رقابتی کنیم و دولت همه را به یک چشم ببیند، من فکر می کنم در بحث خودروسازی، ایران نه تنها نیاز کشور را برطرف خواهد کرد بلکه صادرات قابل توجهی را در همین حوزه خواهد داشت. خلاء بخش تولید خودرو پانصد هزار دستگاه است که اگر سالانه صد هزار دستگاه نیز وارد کنیم پنج سال طول می‌کشد تا این اقدام به نتیجه برسد. وزارت صمت اعلام کرده بود حدود ۵۰۰ هزار دستگاه خلاء در حوزه خودرو وجود دارد و تولید داخل هم جواب این تقاضا را نمی‌دهد. در اثر مدیریت‌های ناکارآمد و اینکه خودرو به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شده است. فرض کنیم این برای جبران این خلاءسالانه ۱۰۰ هزار دستگاه هم وارد کنیم باز پنج سال زمان می‌برد ما تا این بحث را به نتیجه برسانیم.

مجری: یکی از مسائل مهم، واردات است که محل مناقشه بوده. الان چه مقدار واردات می‌تواند نیاز کشور را برطرف کند؟
تالار پشتی: نقش واردات این است که فضای رقابتی را منطقی‌تر می‌کند. تکنولوژی را می‌تواند منتقل کند یعنی اگر آن کسانی که خودرو‌ها را وارد می‌کنند یکی از شرط هایشان این باشد که ۱۰ - ۲۰ هزار خودرو وارد می‌کنیم و شما هم فلان تکنولوژی یا فلان خط تولید را به ما دهید این باعث انتقال تکنولوژی می‌شود. البته باید توجه کرد که دولت در این زمینه با محدودیت‌هایی مواجه است، اما بخش خصوصی محدودیت ندارد. ما از طرفی در کشور می‌گوییم تورم بالاست و از طرفی زمانی هم که می‌خواهیم پروژه‌ای را اجرا کنیم، می‌گوییم پول نداریم. این یک تناقض آشکار است که مشخص است که مدیریت وجود ندارد. در هر صورت مجلس تصویب کرده است که واردات انجام شود.

مجری: واردات چه مقدار در کاهش قیمت خودرو موثر است یا دست کم از افزایش قیمت‌ها جلوگیری می‌کند؟
تالارپشتی: در بحث قیمت‌ها من دیدگاه خاص خودم را دارم. بحث کردن در خصوص قیمت‌ها در فضای رقابتی قابل قبول است و واردات در شرایط رقابتی قیمت را کنترل می‌کند. دیگر اینکه در بحث قیمت باید ثبات باشد. یعنی این طور نبباشد که تا قیمت دلار کمی باللا می‌رود خودروساز قیمت خودرو را بالا ببرد. مگر قیمت خودرو تابع قیمت روز دلار است؟ حداقل باید یکسال ثبات باشد. خودرو ساز مواد اولیه خود را برای یک سال تامین کند و هر نوسانی در هر قسمتی ایجاد شد، خودروساز کار خودش را انجام دهد.
اینکه دلار چقدر نقش دارد در اقتصاد بحثی جدی است. من پرسیده ام گفته اند زیر ۵ درصد اثر دارد. بیشتر آن بحث روانی است. در بحث قیمت، خودرو یک قیمت تمام شده دارد، یک سود معقول بر روی آن می‌کشند. فروششان هم نقدی است و حتی پیش فروش هم می‌کنند. از آن طرف می‌بینیم که پول قطعه ساز را نمی‌دهند که اینجا مشخص است در ساختار یک نقص وجود دارد. واردات از نظر من تنظیم رقابت می‌کند و ارتقاء کیفیت می‌دهد، به نظر بنده قیمت را هم تثبیت می‌کند.

مجری: چه مقدار در انتقال فناوری به داخل کشور موثر است؟ در حال حاضر با شرکت‌های بزرگ خودروسازی که قرارداد بسته می‌شود آیا در زمینه انتقال فناوری صحبتی می‌شود یا خیر؟
تالارپشتی: ما این توصیه‌ها را به طور قطعی صحبت کرده ایم. دولت الان در حال نوشتن آیین نامه اجرایی است. ما تاکید کردیم قبل از اینکه در وزارت صمت مصوب کنید این را به استحضار اعضای کمیسیون صنایع برسانید که اگه پیشنهادی دارند اعلام کنند و اعمال شود که با نقص کمتری تصویب شود. بحث واردات یک جاذبه خاصی دارد. ما واردات بدون پیکر را قبول نداریم. ما می‌گوییم دولت یک مکانیسمی تعریف کند که این واردات در جهت تقویت تولید داخل باشد. یعنی اگر از یک کمپانی وارد کردیم امتیازی هم برای تولید داخل بگیریم.
بحث بعدی تولید ckd و skd است. ما به دنبال این هستیم که درشرایط کنونی تلاش کنیم اگر وارداتی انجام می‌دهیم حتما انتقال تکنولوژی در آن شرط شود. سازماندهی ما در واردات به گونه‌ای نباشد که هر کسی یک مقدار وارد کند و پولی به جیب بزند و برود.

مجری: آیا مشخص شده است از چه کشور‌هایی واردات انجام می‌گیرد؟ وقتی که کوچکترین تحریمی را آمریکا اعمال می‌کند، آن‌ها از میدان می‌روند.
تالارپشتی: چه قرارداد‌هایی دولت‌های ما می‌بستند که طرف هر لحظه اراده کند بتواند برود. این مشخص است. قرارداد نقص‌های اساسی داشت که اجازه می‌داد هر لحظه خواست برود. بالاخره یک ثبات چند ساله‌ای نیاز است. در ازای رفتن چه ضمانت اجرایی قائل شده ایم؟ یا بحث دیگر، اینکه تا چه مقطعی تکنولوژی را بدهد. به نظرم یکی از فساد‌ها همین بود که قرارداد‌ها طوری تنظیم می‌شد که هر وقت خواستند بروند و هر خواستند برگردند. در حال حاضر در دولت جدید و ساختار جدید به ما قول داده اند که دولت دخالت نکند و بخش خصوصی را به میدان بیاورند. در خودرو‌های سنگین ما توان تولید داریم، اما راه و ترابری، سازمان پایانه ها، سازمان همیاری، شهرداری ها، شهرداری تهران نمی‌روند با این‌ها قرارداد تضمینی خرید ببندند. در دولت قبلی جلسات هماهنگی گذاشتیم. ایران خودرو دیزل با ۵ هزار پرسنل تعطیل بود. حرکتی شد و در دولت قبلی شهرداری وقت تهران قراردادی با این شرکت بست و این شرکت راه افتاد. اینجا توان تولید هست فقط قرارداد خرید نیست. وقتی با مقامات راه و ترابری و وزارت راه و شهرسازی می‌نشینیم یک آه و صد ناله که وضعیت حمل و نقل کشور نا بسامان است. ما خیلی تاسف می‌خوریم و تعجب می‌کنیم که اگر وضع نابسامان دارید چرا قرارداد با خودرو ساز‌های داخلی نمی‌بندید؟ در دولت قبلی گفتند ۵ هزار دستگاه خودرو سنگین دسته دوم وارد کنیم. این خودرو نه شناسنامه دارد نه هویت و نه خدمات پس از فروش دارد که این موضوع تماماً به ضرر کشور است.
در حال حاضر در حوزه خودرو‌های سنگین ما می‌توانیم کشنده، کامیون، اتوبوس، مینی بوس با برند بنز و با مجوز تولید کنیم. چرا این دستگاه‌های دولتی نمی‌آیند با این‌ها قرارداد‌های ۵، ۸ و ۱۰ ساله ببندند و بگویند ما این خودرو را با این استاندارد نیاز داریم؟

مجری: یکی از مصوبات این است که کالا‌هایی که در آن تولید داخل داریم و مشابه داخلی داریم، ورود آن ممنوع باشد؟
تالارپشتی: ما فکر می‌کنیم نسخه درمان در حوزه خودرو‌های سنگین این است که قرارداد‌های تضمین خرید بسته شود. قطعا این‌ها خود را آماده می‌کنند و قطعا خطوطی که لازم است را وارد می‌کنند. اینکه به بهانه تحریم ما دست‌ها را بالاببریم و تولید خودرو سنگین و سبک را که امکان آن در داخل توسط بخش خصوصی وجود دارد نادیده بگیریم، این‌ها اقداماتی مشکوک بوده و همراهی با تحریم کننده‌ها بوده است. ما باور و اعتقاد داریم که اگر مردم و بخش خصوصی را باور کنیم و اختیار دهیم قطعا بخش خصوصی این نقایص را در کوتاه‌ترین زمان برطرف می‌کند. میدانی هم بنده کار کرده ام. رفتم در میدان و مقامات را دعوت کردیم که چرا قرارداد نمی‌بندید؟

مجری: مجلس دو شان دارد یک شان تقنینی و دیگری نظارتی. چه مقداری از شان نظارتی خود در طی این سال‌ها تلاش شده برای اینکه جایی که قانون دور زده شده نظارت سبب شود تا قانون همانطور که مد نظر قانون گذار بوده اجرا شود؟
تالار پشتی: دو بحث وجود دارد. یکی قانون گذاری که مجلس آمادگی کامل دارد که هر لایحه‌ای دولت بدهد برای رفع نقصی
وجود دارد، ما فوری تبدیل به قانون کنیم. یکی هم بحث نظارت در حوزه مدیریت هاست. در حوزه قانون ماده ۲۳۴ آیین نامه داخلی مجلس است که بر اساس آن هر جا که گزارش گرفتیم اگر احساس کنیم آن‌ها به روز نبودند و عمل نکردند در واقع به صحن باید گزارش دهیم و به دستگاه قضایی معرفی کنیم. در بخث نظارت میدانی تلاش ما این است که با دولت تعامل کنیم تا دولت موفق باشد. جوری نباشد که دولت بر اثر نظارت ما مشکل پیدا کند، اما وقتی الان معدل نظر مجلس را نگاه می‌کنید می‌بینید از چند وزیرکاملا نگران و ناراضی هستند که این بی حساب هم نیست. این بزرگواران در صحنه اجرا ناکارآمد جلوه کردند. چند جا گفتیم این کار را نکنید، اما انجام دادند و موجب نارضایتی مردم و مجلس شد. آنچه الان خیلی واضح است و مجلس ابراز می‌کند و در هفته قبل هم موجب شد که یکی از وزار خودش استعفا دهد بحثی بود که مجلس تعقیب می‌کرد و الان هم نسبت به بعضی‌ها اعتراض دارد. توقع ما از این عزیزان این است که خودشان را برسانند اگر هم نمی‌توانند ما وقتی دلسوزانه در حوزه میدانی راهنمایی می‌دهیم حرف ما را گوش کنند.

مجری: پیشتر چند بار از منظر نظارتی موضوع تحقیق و تفحص در دولت‌های قبل مطرح شده، سرنوشت آن‌ها به کجا انجامید؟
تالارپشتی: سرنوشت در حوزه خودرو سازی این است که در مجلس دهم یک کاری انجام شده وگزارش دادند و در صحن قرائت می‌شود. اگر صد‌ها تحقیق و تفحص هم بیاید این ساختار اگر درست نشود و مدیریت‌ها درست نشود، هزینه‌های سربار مبهم و سیاست‌های نامشخص که اصلا نقشه راه در حوزه خودروسازی ما چیست باز هم فایده ندارد. اخیرا هم مقام معظم رهبری تذکر دادند که شما در حوزه صنعت و معدن نقشه راهتان چیست؟ معدن ظرفیت بسیار عظیمی است که کاملا از آن غافل هستیم.

مجری: در حال حاضر وزارتخانه‌های مهم و کلیدی هستند که کار سیاست گذاری، برنامه ریزی یا قانون گذاری در حوزه آن‌ها و حداقل در کار‌های کارشناسی در چارچوب کمیسیون صنایع و معادن صورت می‌گیرد. مثلا خود معدن. چه راهبردی را در این بخش مدنظر قراردادید که شاهد شکوفایی و راندمان بیشتر در این حوزه باشیم؟
تالارپشتی: ما در بحث معدن اصلاحات قانون معدن را انجام می‌دهیم که یکی از کار‌های برجسته اصلاح این است که به بخش خصوصی توجه کنیم. دولت باید هنرش این باشد که مردم را به صحنه بیاورد. حوزه اکتشاف که مهم‌ترین بخش است. در حوزه معدن اکتشاف ما سطحی است. ما تا عمق نرفته ایم. بیشتر ذخایر در عمق است. به عنوان مثال یکی از شرکت‌ها که در عمق هزار متری اکتشاف انجام داده به دو میلیارد تن سنگ آهن برخورد کرده. الان متوسط اکتشاف ما ۷۰ متر است که بسیار ناچیز است ما الان باید هزار را رد کرده باشیم، باید سرمایه گذاری و تکنولوژی حوزه اکتشاف را بیاوریم.

مجری: یکی از موضوعات مهم سند‌های بالادستی مانند اصل ۴۴ است. چه مقدار در حوزه صنعت و معدن جامه عمل به این قانون پوشانده شده است؟
تالارپشتی: خیلی کم. من نگاه متفاوتی دارم در بحث واگذاری ها. آقایان یک معدنی را که می‌خواهند واگذار کنند اولا می‌ایستند که زیان ده شود که نگاه غلطی است. بعد آن هم می‌فروشند و پول می‌گیرند و از آن طرف اجازه دخل و تصرف در آن را هم نمی‌دهند. مدلی که ما توصیه می‌کنیم این است که بخش خصوصی که می‌خواهد برای منافع ملی کار کند شما چنین معدنی را به آن‌ها نفروشید. مثلا بخشی را به آن واگذار کنید که تمام تعهدات را ببرد اول در بخش احیا پروژه و دوم در بخش توسعه. این مدل را اجرا نکردند. تعهدات فرد را بر روی احیا ببرید. در توسعه، کلیه امور باید به بخش خصوصی محول شود. سازمان‌های توسعه‌ای مانند ایدرو، ایمیدرو، پتروشیمی، شهرک‌های صنعتی... می‌توانند مکمل فعالیت‌های بخش خصوصی به صورت پویا باشند. ما در جنگ ناجوانمردانه اقتصادی هستیم که اگر عرضه داشته باشیم می‌توانیم سریع بیرون بیاییم. آنچه در حوزه صنعت و معدن هست همیشه وزارت صمت از حوادث عقب است. یعنی نمی‌تواند به روز شود. بر اثر همین تفکر دولتی، یعنی فکر می‌کند که خودش باید برنامه ریزی کند. خودش باید از طرف مردم کار کند. خودش نسخه بنویسد و مردم اجرا کنند. ملت را بخواهید، گروه‌های مختلف و ان جی او‌ها و. قطعا راه حل‌های بسیار زیبایی دارند.
مجری: ما شاهد هستیم شخص رئیس جمهور با نخبگان، با دانشجویان با افرادی که درحوزه اقتصاد و صنعت فعالند به صورت مستمر جلسه دارند و دیدگاه‌ها را مطرح می‌کنند. وقتی این اقدام در راس دولت صورت می‌گیرد به تبع به بدنه هم منتقل می‌شود. مجلس و دولت اگر بتوانند دراین حوزه همکاری جدی تری داشته باشند شاید این مسیر راحت‌تر پیموده شود.
تالارپشتی: کمیسیون صنایع و معادن در این همکاری جلوتر است. آقای رئیس جمهور واقعا با حسن نیت هستند و به حرف نخبگان گوش می‌دهند. بازوی اجرایی رئیس جمهور وزارتخانه‌ها هستند. ما طرف صحبتمان این آقایان هستند. مثلاوقتی می‌گوییم به وزارت شهرسازی ناوگان حمل و نقل مشکل دارد و فرسوده است. این وظیفه شماست که با سازندگان داخلی با عجله قرارداد بندید که مشکل حل شود. مثلا بحث دیپلماسی اقتصادی در مجلس یکی از بحث‌های مهم ما برای کمیسیون صنایع و معادن است. بحث عدم پلمپ واحد‌های تولیدی که به خاطر چک، سفته، بیمه، ... نباید این اتفاق بیفتد. یک ساز و کار دیگری تعریف کنید. تحرک در حوزه دیپلماسی اقتصادی را در این دولت این روز‌ها می‌بینید. پس شدنی است.

مجری: یکی از موتور‌های محرکه کشور به سمت توسعه بحث‌های نرم افزاری است، مثلا در زمینه پنجره واحد کشوری چه مقدار تعامل در با وزارت ارتباطات داشتید؟
تالارپشتی: حوزه تعامل ما با دستگاه‌های دولتی بالا است. در این قسمت طرحی که برای کمیسیون صنایع و معادن بوده، مدیریت داده هاست. مثلا وزارتخانه ها، سازمان‌های مختلف هر کدام مراکز اطلاعاتی دارند، اما به همدیگر سرویس نمی‌دادند. الان در طرح مدیریت داده تصویب شده که ماموریت آن این است که در واقع زیر نظر شورای عالی فضای مجازی، تحت عنوان کمیسیون دوام، دو کار انجام دهد. اولا ارتباطات بین اطلاعات ایجاد کند به صورت روان و بعد هم استانداردی برای اطلاعات تعریف کند. در قسمت فضای کسب و کار مجلس قانون خوبی وضع کرده است که روان سازی کنند. در فضای کسب و کار الان موانعی که وجود دارد همه جا موانع دولتی است. قانون کسب و کار ابلاغ شده. بنده وقتی که رئیس صنایع و معادن استان تهران بودم صدور پروانه بهره برداری، تمدید و صدور جواز تاسیس را از سه ماه و ۱۸ ماه به دو ساعت کاهش دادم. ما امروز برای فراهم کردن بستر حضور مردم و فعالین اقتصادی شدیدا به جهشی در حوزه روانسازی نیاز داریم.
از دستگاه‌های اجرایی تقاضا می‌کنیم. هر جا مشکلی است ما آمادگی داریم کمک و تعامل کنیم حتی در میدان، هر جا قانون مزاحمی بود ما آمادگی داریم به صورت دو فوریتی مشکل آن‌ها را حل کنیم.

مجری: با قانونی که مجلس وضع کرده در حوزه مجوز‌های کسب و کار به نظر می‌رسد که جهش خیلی خوبی ایجاد شده است. در مورد پنجره واحد یا بحث مدیریت داده‌ها هم به نظر می‌رسد که وزارت فناوری کار‌های خوبی را انجام می‌دهد، اما برخی از اوقات به نظر می‌رسد که اقداماتی باید جهت روانسازی این کار صورت گیرد. موضوع مربوط به مقررات زدایی، مجلس در این زمینه چه تدبیری دارد؟
تالارپشتی: مجلس، چون میدان اجرا دستش نیست، اینکه چه قانونی چقدر مزاحم است، اینجا باز هم انتظار این است که دولت بگوید چه موانعی دارد که ما فورا قانون برایش تصویب کنیم. کلیت مجلس هم همین آمادگی را دارد و ریاست مجلس هم کاملا در این قضایا جلوتر حرکت می‌کند.

مجری: یکی دیگر از مسائلی که صنعت را با مشکل مواجه می‌کند موضوع انرژی است. در زمستان به خاطر کمبود گاز و در تابستان به خاطر کمبود برق. مجلس دراین زمینه چه می‌کند؟
تالارپشتی: ما وزیر نفت و شرکت ملی گاز را دعوت و صحبت کردیم. مثلا در حوزه خوراک برای پتروشیمی. پتروشیمی‌ها یک کنسرسیومی درست کرده اند و قراردادی را امضا کرده اند. یک مدل خیلی قشنگی شده است و آن این است که پتروشیمی‌ها گفتند که خودمان بحث تامین خوراک را انجام می‌دهیم. هزینه آن هم با خودمان، بعد از قراردادی که امضا شد فولادی‌ها هم گفتند برق مورد نیازشان را خودشان تامین می‌کنند. ما به آقایان توصیه کردیم از این مرحله برای اینکه عبور کنیم یکی از مدل‌ها این است که خودشان به میدان بیایند و وزارت نیرو را دعوت کردیم و گفتیم شما هوشیار باشید. برای این رویه که تا اتفاقی می‌افتد ما برق صنعت و معدن را قطع کنیم شما فکر دیگری کنید. آن‌ها گزارشاتی دادند. در این دولت ساماندهی ایجاد می‌شود، حرف ما این است که ظرفیت بخش خصوصی در حوزه نفت و گاز را به میدان بیاوریم.

مجری: مهم‌ترین آسیبی که مانع از ورود بخش خصوصی در حوزه صنعت شده از دید شما چه هست؟
تالارپشتی: تفکر دولتی است. متاسفانه برخی‌ها تفکر دولتی دارند مثلا در حوزه صمت ما به آقایان گفتیم شما نگویید که قیمت خودرو را پایین می‌آوریم. این هارا محول کنید به خودشان. بخشنامه‌هایی را در همین مدت صادر کردند که کلا به هم ریخته است و نظمی را که ما می‌دادیم ارتباطات تنگاتنگ را به هم می‌زد. به آقای رئیس جمهور عرض کردم. گفتم سازمان توسعه تجارت کار می‌کند، اما تمام موانع سر راه آن دولتی است، که دستور دادند.