عضو کمیسیون انرژی مجلس گفت: هنوز بسیاری از مواد قانون ۷۵ ماده‌ای اصلاح الگوی مصرف که ۱۲ سال قبل تصویب شده آیین نامه اجرایی ندارد و بعضی از مواد آن پنج ساله باید اجرا می‌شد که بعد از ده سال نیز آیین نامه اجرایی ندارد.
مجری: خود آقای محرابیان وزیر محترم نیرو گفتند اگر مصرف کنندگان همراهی نکنند قطعا خاموشی برق خواهیم داشت، اما از مردم و همه مصرف کنندگان دعوت کردند که اصلاح الگوی مصرف را داشته باشند تا بتوانیم انشاءالله تابستانی داشته باشیم که با برقراری جریان برق در کل شبکه سراسری همراه باشد. درخصوص این همراهی مردم، بعضی‌ها می‌گویند فقط مشترک خانگی باید لامپ اضافی را خاموش کند یا فقط مشترک خانگی کولر را روی دور کند بگذارد و کولر گازی را روی دمای ۲۴ بگذارد که حتما این کار را باید بکنند، اما مصرف کننده‌های بزرگتری هم در صنایع و هم مشترکان غیر خانگی مانند ادارات وجود دارند، آن‌ها به چه نحوی باید همکاری کنند؟
شریعتی: بله به درستی اشاره کردید. وقتی ما به مردم می‌گوییم الگوی مصرف را رعایت کنید قطعاً اگر مجموعه‌های دولتی، ادارات، سازمان‌ها و صنایع که خیلی از صنایع تحت نظر دولت هستند، چه به صورت نهاد‌های عمومی و چه به صورت خصولتی، متاسفانه این جنبه‌ها مغفول بوده است. ماده ۱۰ قانون اصلاح الگوی مصرف مصوب سال ۸۹ تکلیفی را برای وزارتخانه‌های نفت، نیرو و سازمان ملی استاندارد معین کرده بود که در بودجه‌های سنواتی این موضوع دیده شود که بر اساس شرایط اقلیمی، الگو‌ها جدید شود و تعرفه‌ها به سمتی برود که آن‌هایی که پر مصرف هستند تعرفه بیشتری برایشان لحاظ شود و آن‌هایی که کم مصرف هستند از تخفیف برخوردار شوند و گردش مالی خود این قانون به سمتی باشد که از محل پر مصرف بگیریم و به کم مصرف‌ها بدهیم و از طبقات ضعیف‌تر جامعه و کم مصرف‌ها حمایت کنیم و تا قبل از مجلس یازدهم این اصلاح دنبال نشد یعنی قانونی بود که ده سال معطل بود و مجلس یازدهم ورود کرد در بودجه ۱۴۰۰ و از بودجه ۱۴۰۱ دوباره تمدید شد که دو حکم قانونی داشتیم. یک حکم برای صنایع پرمصرف بود. تبصره ۱۵ که امسال هم تمدید شد. صنایعی که پر مصرف هستند و نقش خیلی مخربی در الگوی مصرف کشور و شدت مصرف انرژی کشور داشتند. صنایع پرمصرفی مانند فولاد، مس، بخش پالایش و پتروشیمی، تعرفه‌های برقشان آن قدر ناچیز بود که نه تنها رعایت نمی‌کردند بلکه پر مصرفی خود را افزایش هم می‌دادند و بار این پدیده بر شبکه وارد می‌شد و تقریباً بالای ۱۰ هزار مگاوات از ظرفیت شبکه برق کشور به صنایع پر مصرف اختصاص می‌یافت. بیش از ۱۲ تا ۱۳ درصد ظرفیتی که شما برای کل کشور در نظر می‌گرفتید برای برق صنایع می‌رفت و بعد از مصوبه مجلس در سال ۱۴۰۰، صنایع متقاعد شدند و خودشان راغب شدند که برقشان را از شبکه جدا کنند و به سمت نیروگاه‌های اختصاصی بروند. تفاهم‌نامه‌ای بین وزارتخانه‌های نفت، نیرو و صمت امضا شد. عمدتاً صمت و نیرو و بعد هم نفت که باید تامین سوخت کند که صنایع، برق خود را تفکیک کنند.
چون تعرفه بار افزایش پیدا کرد و واقعی‌تر شد. در حوزه خانگی، هم تبصره ۸ بودجه ۱۴۰۰ و هم تبصره ۱۵ بودجه ۱۴۰۱ نظام افزایشی پلکانی را برای اولین بار در کشور مصوب کرد و در قانون مانع زدایی هم به عنوان حکم قانونی دائما اتفاق می‌افتد به این معنا که اگر ما یک سبد برق در حوزه انرژی کشور داریم افرادی در این سبد کم مصرف هستند و عده‌ای پرمصرف و افرادی خیلی پر مصرف هستند و مصارف نجومی دارند. معنی ندارد کسی که مصرف خیلی بالایی دارد هزینه اش را بقیه مردم بدهند. یا باید تعرفه آنقدر برایش هزینه را زیاد کند که الگویش را تا سقف الگوی مصرف کاهش، دهد و یا اینکه هزینه اش را بپردازد تا صنعت برق بتواند توسعه اش را انجام دهد و نظام یارانه‌ای در آنجا به سمتی رفت که طبقات محروم تعرفه صفر برایشان لحاظ شود. افراد تحت پوشش که باید کم مصرف هم باشند و یارانه‌ای که به آن‌ها داده می‌شود از محل افزایش تعرفه پرمصرف‌ها تأمین شود.
یک نکته بسیار مهم این است که بهره وری ما در صنعت برق و صنایع دیگر پایین است و اینگونه نیست که ما بگوییم قیمت تمام شده که آنجا لحاظ می‌شود قیمت تمام شده‌ای است که در دنیا قابل رقابت باشد و این را باید خود دولت و صنعت برق به سمتی ببرند که نظام عمومی کشور در حوزه اقتصاد برق و گاز به سمتی برود که بهره‌وری بالا برود و متاسفانه بهره وری ما در سال‌های متمادی منفی بوده است و این برای کشور ما زیبنده نیست.
مجری: امسال خصوصاً یک سری کار‌ها انجام شد. اینکه ساعت کار را از هفته پیش در تهران تغییر دادند. این تغییر ساعت در خیلی از استانها هم هست. اولا این که این کار چقدر کمک می‌کند؟ دوم این که ما عادت کردیم با آخرین حلقه مصرف برخورد کنیم که درست مصرف کند. در بخش ساعات کار وقتی قانونی می‌گذاریم و جابه جا می‌کنیم، انرژی بهینه مصرف می‌شود مثلا کمتر کسی ۶ صبح کولر روشن می‌کند نسبت به ۸ یا ۱۰ صبح. خوب با قوانین می‌شود آن را برطرف کرد. در قصه تولید، اما هنوز هم که هنوز است کالا‌هایی تولید می‌شود مثلا گاهی اجناسی در بازار می‌بینیم. کولرآبی با افتخار درجه انرژی اش آخرین درجه است. یا در خودرو هم همین است. کی قرار است این درست شود؟
شریعتی: تغییر ساعت کار بی تاثیر نیست و تا حدودی کمک می‌کند. اما اصل موضوع این هست که اشاره کردید. وقتی ما از مردم می‌خواهیم کم مصرف کنند چه در حوزه برق چه گاز. بله. همین کولر‌های آبی فاجعه است و مردم حتی از کولر‌های سلولزی هم استفاده نمی‌کنند و از مدل‌های قدیمی استفاده می‌کنندکه کولر‌های گازی قدیمی هم بسیار پرمصرف است. خیلی از آن‌ها در منطقه جنوب کشور استفاده می‌شوند. آن‌ها هم پرمصرف هستند و به سمت کولر‌های جدید نرفتیم. اگر مردم نتوانند از آن‌ها با قیمت مناسب استفاده کند عملاً قابلیت اینکه مصرف را پایین بیاوریم نداریم و در حوزه خودرو هم به همین صورت است مثلاً می‌گوییم بنزین باید کم مصرف بشود، ولی خودرو‌های استاندارد کم مصرف در اختیار مردم نیست. آماری را یکی از مسئولان راهور داده بودند که مصرف بنزین مازادی که در خودرو‌های ساخت داخل است اگر با خودرو‌های وارداتی جبران شود می‌تواند هزینه کل صنعت خودروی ما را تامین کند و از نظر ریاضی درست بود، اما اقتصاد کلان کشور ریاضی نیست. ما حتما در حوزه خودرو توسعه صنعتی می‌خواهیم تا این را اصلاح کنیم و خودرو کم مصرف تولید کنیم، اما واقعیت این است که وقتی از مردم می‌خواهیم الگوی مصرف را در حوزه‌های مختلف رعایت کنند باید امکانش را دولت فراهم کند با سیاست گذاری درست و با قیمت گذاری درست و با حمایت از کالا‌های کم مصرف و همین ماده ۱۰ که اشاره کردم. در بند قانونی اصلاح پرمصرف‌ها تکلیف شده است به وزارتخانه‌های نفت، نیرو و صمت و سازمان استاندارد که به سمت تولید کالا‌های کم مصرف بروند و به سمت سیاستگذاری تعرفه‌ای درست بروند، اما متاسفانه همیشه حلقه آخر در زنجیره را نگاه می‌کنیم و به مردم می‌گوییم این کار را بکنند. مردم حتماً رعایت می‌کنند و رعایت کرده اند و همیشه کمک حال دولت بوده اند، اما بعضی جا‌ها باید از سرچشمه جلوی مصرف بی رویه را بگیریم.
در حوزه تولید مثلا بعضی جا‌ها اتلاف‌های بسیار زیادی در شبکه فرسوده برق کشور داریم که دو تا سه سال پیش رهبر انقلاب تاکید جدی داشته اند که باید در اولویت قرار بگیرد. الحمد لله ما بودجه خوبی گذاشتیم. در بودجه سال ۱۴۰۰ و هم ۱۴۰۱برای اصلاح شبکه‌های فرسوده توزیع برق کشور و حوزه گاز. در مصارف دیگر هم همینطور است البته آب داستان دیگری دارد. اختلافات حوزه آب، همه به هم پیوند می‌خورد و ما مفهومی داریم در دنیا به عنوان هم بست آب و غذا که همه را به هم پیوند می‌زنند و به صورت یک اصل یک پارچه به آن نگاه می‌کنند که با یکدیگر تبادل دارند. تولید آب، انرژی مصرف می‌کند و تولید انرژی هم آب مصرف می‌کند و به هم مرتبط هستند.
مجری: فکر می‌کنید مجلس در این داستان باید ورود کند که مثلاً سازمان استاندارد را مکلف کند یا نظارت کند و قانون جدیدی وضع کند که بگوید همان طور که پراید یک دوره از چرخه تولید خارج شد و پیکان خارج شد، بگوید کولر آبی تولید نشود یا استاندارد را بهتر کنیم و مصرفش را بهینه کنیم و یا کالای جایگزین یا کولر گازی ارزان قیمت با یارانه به مردم بدهیم شاید در طول دو سال هزینه تمام شده را جبران کند، چون در مصرف انرژی یارانه به مردم می‌دهیم. فکر می‌کنید این اتفاق در کوتاه‌مدت بیفتد؟
شریعتی: اینکه قانون روی جزئیات تکلیف کند کار مجلس نیست. این‌ها آیین نامه اجرایی دولت است که در ریل گذاری که مجلس انجام می‌دهد می‌تواند در حوزه اصلاح الگوی مصرف موضوع را دنبال کند. خوشبختانه وزارت نیرو این برنامه را دارد. در برنامه‌ای که وزیر محترم نیرو در کمیسیون انرژی ارائه کردند آمار و ارقامی است که کولر‌های ما چقدر مصرف دارند و چقدر می‌تواند صرفه جویی شود. اگر جایگزین شود هزینه جای گذاری چقدر است و هزینه انرژی چقدر است و چگونه جبران شود. برنامه وزارت نیرو است و یک برنامه چند ساله باید اتفاق بیفتد و حتما این را از باب نظارتی دنبال می‌کنیم، چون ما کمبود قانون در حوزه اصلاح الگوی مصرف نداریم. همین قانون ۷۵ ماده‌ای اصلاح الگوی مصرف که ۱۲ سال قبل تصویب شده است، بسیاری از موادش آیین نامه اجرایی ندارد و بعضی از موادش هم ۵ ساله باید اجرا می‌شد که بعد از ده سال بعضی هایشان آیین نامه اجرایی ندارد و این ضعف اجرا در دولت‌ها است و البته ضعف نظارت مجلس هم هست. اگر ما اصل موضوع را دنبال کنیم در حوزه اجرای قانون و نظارت بر اجرای قانون، بسیاری از آن‌ها قانون‌های بسیار مترقی است و الان صدا و سیما کاری که انجام می‌دهد مبتنی بر ماده ۶۷ همین قانون است که برای مردم فرهنگ سازی کنیم و توضیح دهیم که چه اتفاقی باید بیفتد و مردم چه کمکی می‌توانند انجام دهند و به نظرم بخشی از آن را انجمن‌های فعال مردمی و نهاد‌های مردمی می‌توانند به عنوان مطالبه از دولت دنبال کنند. متاسفانه ما در این حوزه‌ها تا سراغ انجمن‌ها می‌رویم احساس می‌کنیم این انجمن‌ها باید انجمن‌هایی باشد که حرف سیاسی بزنند. نه! انجمن‌ها کاملاً در حوزه محیط زیست و انرژی می‌توانند فعال باشند و از دولت مطالبه کنند که هم کالای کم مصرف به مردم بدهند و هم سیاست‌ها را به سمتی ببرند که دچار مشکل نشویم. یک ساعت قطعی برق که حالا مردم در مصرف خانگی متوجه می‌شوند که تلویزیون خاموش شد، یخچال خاموش شد و لطماتی به کالا‌های مردم می‌زند، اما این را در صنعت نمی‌بینیم که یک ساعت خاموشی در شهرک صنعتی چقدر به کارگاه‌های تولیدی لطمه می‌زند. ما در قانون مانع زدایی تکلیف کردیم که همه صنایع حساس و مراکز حساس که بر اساس پدافند غیرعامل باید برق اضطراری داشته باشند به این سمت بروند.