سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران به زودی و به مناسبت ورود به شصتمین سالگرد نهضت ۱۵ خرداد، مجموعه اسناد رویت نشده‌ای را به همت معاونت اسناد کتابخانه ملی ایران در این خصوص منتشر می‌کند.
به گزارش خبر گزاری صدا و سیما ؛ درباره موضوعات برخی از اسناد رویت نشده در خصوص نهضت ۱۵ خرداد، گفتگویی با دکتر مظفر نامدار، پژوهشگر اندیشه سیاسی معاصر انجام شده است که گزیده‌ای از آن به صورت تصویری و در دو بخش منتشر می‌شود.
گزیده بخش اول این تاریخ شفاهی به این شرح است.
بعد از فوت آیت الله بروجردی تا سال 43 اتفاقات عجیبی در ایران افتاد دوره دیکتاتوری سیاه دو وظیفه بیشتر نداشت که دو قدرت ایران را از بین ببرد یکی ایلات و دیگری مذهب بود .
ایلات قدرت سیاسی داشت و در همه ادوار تاریخی توانایی تاسیس نظام داشت و دیگری قدرت فرهنگی که روحانیت و نهادهای مذهبی در راس آن بودند .
رضا خان ایلات را به سرعت از بین برد و خیلی تلاش کرد قدرت فرهنگی را ازبین ببرد ولی نتوانست بعد از فوت آیت الله بروجردی رژیم شمشیر از رو بست برای آزمایش میزان قدرت نهادهای مذهبی اولین اقدامش انجمن ایالتی و ولایتی را به صورت غیر قانونی به تصویب رساند شاه تصور نمی کرد که صدا اعتراض پرقدرتی در بیاید و تجلی ورود امام به صحنه سیاسی را به شکل رهبری فراگیر را در همین دوره می بینیم و اعتراضات از قم آغاز شد وسایر علما هم شروع به اعتراض کردند .
اصلاحات ارضی یکی دیگر از اقدامات شاه بود طرحی که نوشته شده با چیزی که اجرا شده بود خیلی متفاوت بود و این اقدامات روحانیت را منسجم تر کرد و برای رژیم پهلوی این اتحاد وهمدلی روحانیت ناباورانه بود .
در فروردین سال 42 روحانیت مجلس عزاداری در حوزه علمیه قم برگزارکرد رژیم با تمام ارکانش به حوزه حمله برد فضا را آنچنان رنج آور کرد که امام آن سخنرانی آتشین و تاریخی را انجام داد و شب بعد از سخنرانی امام دستگیرشد و فردا صبح یعنی 15 خرداد مردم در قم , تهران , ورامین و کاشان به خیابانها آمدند جالب اینجا بود که نه امام به مردم گفته بود که به خیابانها بیایند چون امام دستگیر شده بود و نه هیچ حزب و گروهی مردم را به اعتراض واداشت .
نهضت 15 خرداد یکی از خود جوش ترین جنبش اجتماعی در ایران بود و از روستاها شکل گرفت و بعد در شهرهای ایران گسترش یافت .