عمارت مسعودیه در میان ساختمان‌های مدرن، یادگاری از شهر تهران قدیم است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما، عمارت مسعودیه در بخش جنوب غربی میدان بهارستان در تهران قرار دارد. این عمارت متعلق به
دوران قاجاریه و اواخر دوران سلطنت ناصرالدین شاه است. از آنجایی که عمارت مسعودیه در مرکز شهر تهران و در نزدیکی مجلس
ملی قرار داشته همواره مورد توجه بوده و اتفاقات تلخ و شیرین زیادی را از سر گذرانده است.
تاریخچه عمارت مسعودیه
عمارت مسعودیه با دستور مسعود میرزا ملقب به ظل السلطان فرزند ناصرالدین شاه در سال ۱۲۹۵ هجری قمری در زمینی به وسعت
حدود ۴ هزار مترمربع ساخته شده است. مسعود میرزا یکی از فرزندان ناصرالدین شاه بود که در جوانی علاقه خود را برای پادشاهی و
ادامه سلطنت قاجاریه ابراز کرده بود. ناصر الدین شاه برای دور نگاه داشتن ظل السلطان از پایتخت ابتدا او را به عنوان حاکم مازندران
و سپس حاکم اصفهان انتخاب کرد و در آخر هم تمام عناوین را از او باز پس گرفت.
بعد از قتل ناصر الدین شاه فرزند او مظفر الدین شاه به قدرت رسید که موجب حسد و خشم شدید مسعود میرزا شد. با اینکه این
شاهزاده قجری هیچ علاقه‌ای به توده مردم نداشت، اما گاه و بی‌گاه کمک‌های مالی اندکی به مشروطه خواهان می‌کرد تا در آینده از
پادشاهی او حمایت کنند. در همین اثنا بود که عمارت مسعودیه را در اختیار مشروطه خواهان قرار داد تا اجتماعات و اعتراضات خود
را در این مکان انجام دهند. عمارت مسعودیه هم در نزدیکی مجلس ملی بود و از این جهت مکان بسیار حساسی برای اعتراضات
مشروطه به حساب می‌آمد. مشروطه خواهان در این عمارت رفت و آمد داشتند تا اینکه بمب دستی به زیر کالسکه محمد علی شاه
انداختند و بهانه کافی به دست او دادند تا مجلس را به توپ ببندد و به دنبال آن بسیاری از سران مشروطه را اعدام کند. پس از
انقراض دولت قاجاریه، عمارت مسعودیه به فرزند ظل السلطان رسید. در‌واقع ظل السلطان پیش از مرگش عمارت مسعودیه را به
فرزندش سپرد و به او اختیار داد که آن را نگاه دارد یا به شخص دیگری بفروشد.
با سقوط حکومت قاجار این ساختمان سال‌های پر فراز و نشیبی را طی کرد و بار‌ها در ید اختیار دولتمردان دست به دست شد. در
فاصله سال‌های ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ تابلوی دانشکده افسری بر سردرش بالا رفت و بعد‌ها به مدت چند دهه به عنوان ساختمان وزارت
آموزش و پرورش استفاده شد.
کاربرد‌های عمارت مسعودیه
عمارت مسعودیه از زمان ساخت تاکنون کاربری‌های متنوعی داشته و نهاد‌های مختلفی در آن مستقر شده‌اند. در سال‌های ابتدایی
عمارت مسعودیه محل اقامت خانواده ظل السلطان بود. پس از آن برای تجمعات مشروطه به کار رفت همچنین اولین کتابخانه ملی و
اولین موزه ملی ایران در این عمارت افتتاح شد.
تزئینات برجسته عمارت مسعودیه
از جمله ویژگی‌های معماری و تزئینات این عمارت برجسته می‌توان به آجرچینی در نمای ساختمان، ارسی‌های چوبی، کاشی کاری، آینه
کاری، خطاطی، حجاری، گچبری‌های ظریف در داخل ایوان، نقاشی ها، مقرنس کاری، کاشی‌های هفت رنگ با حاشیه‌های زیبای گل و
بوته، ازاره‌های سنگی و فلزکاری اشاره کرد.
بخش‌های مختلف عمارت مسعودیه
در این بنای تاریخی عمارت‌های دیوان خانه، عمارت مشیرالدوله، حیاط مشیری، عمارت حیاط خلوت، حیاط خلوت، عمارت سر در
کالسکه رو، سفره خانه، حیاط سید جوادی، عمارت سید جوادی، عمارت سر در پیاده رو و باغ دیوان خانه از قسمت‌های اصلی عمارت
مسعودیه محسوب می‌شوند و همچنین بنا‌های جدیدی در آن وجود دارد.
عمارت مسعودیه در زمان حال، تلاش برای جلوگیری از مخروبه شدن
بسیاری از ساختمان‌های عمارت مسعودیه، در حال حاضر در دست تعمیر و مرمت می‌باشند. به همین دلیل بازدیدکنندگان فقط
می‌توانند از محوطه بیرونی دیدن کنند. عمارت مسعودیه یکی از جا‌های دیدنی تهران است، اما حال و هوای مساعدی ندارد.
بسیاری از گردشگران به بازدید از این عمارت رفته‌اند، درباره آشفتگی آن و وجود وسایل بنایی و ابزار دیگر گله می‌کنند. معماری عمارت
مسعودیه یکی از معماری‌های منحصر به فرد در شهر تهران قدیم بوده، اما هیچ راهنمایی برای ارائه اطالاعات به گردشگران وجود
ندارد. سرانجام در ۲۷ دی ۱۳۷۷ عمارت مسعودیه، به شمارۀ ۲۱۹۰ در فهرست آثار ملی ثبت و به میراث فرهنگی واگذار شد.
در سال‌های اخیر یک کافه رستوران سنتی در یکی از عمارت‌های مسعودیه فعالیت می‌کرد که در حال حاضر تعطیل شده است.
امیدواریم عمارت مسعودیه به عنوان یکی از جاذبه‌های تور تهران به شکوه گذشته باز گردد و به شکل شایسته‌ای برای بازدید
گردشگران آماده شود.
و اما مسیر دسترسی به عمارت مسعودیه تهران
بهترین، ارزانترین و ساده‌ترین مسیری که در کمترین زمان ممکن از هر نقطه تهران می‌توان به این عمارت رسید خط ۲ مترو تهران
است که در ایستگاه ملت باید پیاده شد و بعد از خارج شدن از ایستگاه در خیابان ملت به سمت خیابان اکباتان که ورودی عمارت در
این خیابان است، مسیر را ادامه داد.
فرزانه بهزادی پور
تحریریه میراث فرهنگی