امام جعفر صادق(ع) ششمین امام شیعیان و فرزند امام محمد باقر(ع) است که در سال ۱۴۸ هجری قمری بر اثر مسمومیت به شهادت رسیدند.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز لرستان، امام صادق(ع) در ۱۷ ربیع الاول سال ۸۳ هجری قمری در شهر مدینه به دنیا آمد.
برخی منابع تولد ایشان را در سال ۸۰ هجری قمری ذکر کرده اند. پدر بزرگ ایشان امام سجاد (ع)، پدر بزرگوارشان امام محمد باقر (ع) و مادرشان معروف به ام فروه، دختر قاسم بن محمد بن ابی بکر است.
به عقیده شیعه، دوران امامت امام جعفر صادق(ع) ۳۴ سال بود که با اواخر حکومت امویان و اوایل حکومت عباسیان مصادف بوده‌است. امام صادق(ع) با پنج تن از خلفای بنی امیه، هشام بن عبدالملک، ولید بن یزید بن عبدالملک، یزید بن ولید بن عبدالملک، ابراهیم بن ولید و مروان بن محمد ملقب به حمار و دو تن از خلفای بنی عباس ابوالعباس(عبدالله بن محمد) معروف به سفاح و ابوجعفر معروف به منصور دوانیقی معاصر بود.
خصوصیات امام صادق (ع)
یکی از خصوصیات بارز امام صادق(ع) علم فراوان ایشان است. امام صادق(ع) به جهت ضعف حکومت اموی، فعالیت علمی بسیار بیشتری نسبت به دیگر امامان شیعه داشتند. ایشان بسیار اهل زهد، عبادت، روزه داری و تلاوت قرآن بودند. امام صادق(ع) به فقرا کمک بسیار می‌کردند و در بیشتر شب‌ها به صورت ناشناس برای فقرا غذا می‌بردند به طوری که بخشندگی ایشان در بین مردم زبانزد بود.
جنبش فرهنگی در دوران امامت امام جعفرصادق(ع)
عصر امام صادق(ع)، عصر جنبش فرهنگی و فکری و برخورد فرق و مذاهب گوناگون بود. پس از زمان رسول خدا دیگر چنین فرصتی پیش نیامد تا معارف اصیل اسلامی ترویج شود به خصوص که قانون منع حدیث و فشار حُکّام اموی باعث تشدید این وضع شده بود بنابراین خلأ بزرگی در جامعه آن روز که تشنة هرگونه علم و دانش و معرفت بود، به چشم می‌خورد.
امام صادق(ع) با توجه به فرصت مناسب سیاسی و نیاز شدید جامعه، دنباله نهضت علمی و فرهنگی پدر بزرگوارشان را گرفتند و حوزه وسیع علمی و دانشگاه بزرگی به وجود آوردند و در رشته‌های مختلف علمی و نقلی شاگردان بزرگی تربیت کردند.
هشام بن حکم، مفضل بن عمر کوفی جعفی، محمد بن مسلم ثقفی، ابان بن تغلب، هشام بن سالم، مؤمن طاق و جابر بن حیان از شاگردان ایشان بودند. تعداد شاگردان امام را تا چهار هزار نفر نوشته اند. ابوحنیفه رئیس یکی از چهار فرقه اهل سنت، مدتی شاگرد امام صادق(ع) بود و خودش به این موضوع افتخار کرده است.
امام جعفر صادق(ع) از فرصت‌های گوناگونی برای دفاع از دین و حقانیت تشیع و نشر معارف صحیح اسلام استفاده می‌برده است. مناظرات زیادی نیز در همین موضوعات میان ایشان و سران فرقه‌های گوناگون انجام پذیرفت که طی آن‌ها با استدلال‌های متین و استوار، پوچی عقاید آن‌ها و برتری اسلام ثابت می‌شد.
احادیث امام جعفر صادق(ع)
بیشترین احادیث از امام صادق(ع) نقل شده است، اولین علت این امر مربوط به شرایط خاص زمان امامت ایشان و دومین دلیل این است که ایشان از دیگر امامان بیشتر عمر کردند و به همین علت امام صادق(ع)را شیخ الائمه نیز می‌نامند.
همچنین فقه شیعه امامیه که به فقه جعفری مشهور است منسوب به امام جعفر صادق(ع) است زیرا بخش عمده احکام فقه اسلامی بر طبق مذهب شیعه امامیه از ایشان است و آن اندازه که از آن حضرت نقل شده است از هیچ یک از ائمه نقل نشده است.
مهمترین القاب امام جعفر صادق(ع)
امام صادق(ع) القاب زیادی داشتند که مهمترین و معروف‌ترین آن‌ها صادق به معنی راستگو است. از آنجا که امام ششم در گفتار و رفتار راستگو بودند لقب صادق را به ایشان دادند. از دیگر لقب‌های امام جعفرصادق(ع) می‌توان طاهر، صابر و فاضل را نام برد.
شهادت و آرامگاه امام صادق(ع)
پس از به قدرت رسیدن عباسیان، همان طور که آن حضرت پیش بینی کرده بود، فشار بر شیعیان افزایش یافت و با روی کار آمدن منصور این فشار به اوج خود رسید. امام جعفر صادق(ع) نیز از این فشارها مستثنی نبودند. این دوران، یعنی چند سال آخر عمر آن حضرت بر خلاف دوران اولیه امامتشان، دوره سختی‌ها و انزوای دوباره آن حضرت و حرکت تشیع بود.
منصور، شیعیان را به شدت تحت کنترل قرار داده بود. سرانجام کار به جایی رسید که با تمام فشارها، منصور چاره‌ای ندید که امام صادق(ع) را که رهبر شیعیان بودند از میان بردارد. بنابراین عواملش حضرت را به شهادت رساندند.
امام جعفر صادق(ع) در روز بیست و پنج شوال سال ۱۴۸ هجری قمری و در سن ۶۵ سالگی بر اثر مسمومیت به شهادت رسیدند. مرقد مطهر ایشان در قبرستان بقیع واقع در مدینه منوره در کنار قبر پدر، پدربزرگ و عمویش امام حسن مجتبی (علیه السلام) قرار دارد. در ایران سالروز شهادت امام صادق(ع) تعطیل رسمی است.
طبق گفته بیشتر افراد از جمله شیخ صدوق، ابن شهر آشوب و محمد بن جریر طبری سوم، امام صادق(ع) به دستور منصور دوانیقی و بر اثر مسمومیت به شهادت رسیدند.