یکی از پدیده‌های مخرب جوی که مناطق دارای اقلیم خشک و نیمه خشک مانند استان یزد را به شدت تحت تاثیر خود قرار می‌دهد طوفان‌های گرد و خاک یا گرد و غبار است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز یزد، رئیس گروه توسعه هواشناسی کاربردی اداره کل هواشناسی استان یزد گفت: از منظر هواشناسی، طوفان‌های گرد و خاک در استان یزد به سبب استقرار سامانه کم فشار در سطح زمین همزمان با عبور سامانه‌های چرخندی در تراز‌های بالایی جو و ریزش هوای سرد از عرض‌های شمالی به سمت منطقه به بوجود می‌آید.
شیرغلامی افزود: بنابراین گرادیان فشاری شدید ایجاد شده باعث ناپایداری و وزش باد‌های شدید در منطقه می‌شود که با توجه به مساعد بودن شرایط همرفت و عدم وجود رطوبت در منطقه، خیزش گرد و خاک و رخداد پدیده طوفان گرد و خاک را در استان سبب می‌شود. مطالعه طوفان‌های گرد و خاک در استان یزد نشان می‌دهد که اکثر طوفان‌های استان در فصول زمستان و بهار اتفاق می افتد و جهت وزش باد در بیشتر این طوفانها غربی و شمال غربی است.
وی اظهار داشت: بنابراین مناطق کویری و خشک شمال و شمال غربی استان و قسمتهای خشک شده باتلاق گاوخونی می‌تواند به عنوان کانونها و چشمه‌های این طوفانها محسوب شود. بررسی آماری ایستگاههای هواشناسی استان هم نشان می‌دهد که مناطق شمالی و مرکزی استان یعنی شهرستان‌های میبد، اردکان، اشکذر و یزد بیشترین فراوانی طوفان گرد و خاک را ثبت کرده‌اند.
شیرغلامی تصریح کرد: وزش باد‌های شدید با سرعت بیش از ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت در ماه‌های اسفند تا خرداد شدت می‌یابد که گاهی به صورت طوفان‌های سیاه یا سرخ در منطقه خودنمایی می کند. عامل این طوفانها، وجود ماسه‌های روان در منطقه است که تا شعاع نسبتا وسیعی از اطراف خود را تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث کاهش دید افقی، خسارات فراوان به بخشهای کشاورزی، حمل و نقل و زیرساخت‌های استان شده و مشکلات تنفسی و بهداشتی فراوانی را برای مردم منطقه به وجود می آورد.
رئیس گروه توسعه هواشناسی کاربردی اداره کل هواشناسی استان ادامه داد: در سال‌های اخیر کم بارشی، خشکسالی‌های متوالی، از بین رفتن پوشش گیاهی و همچنین فعالیت‌های بشری مانند برداشت بیرویه آب‌های زیرزمینی و به ویژه سد سازی‌هایی که در کشور‌های خاورمیانه از جمله ایران اتفاق افتاده و باعث خشک شدن رودخانه ها، دریاچه‌ها و تالاب‌های مختلف شده، بر شدت این پدیده افزوده است.
وی درباره راهکار‌های مقابله با پدیده گرد و خاک گفت: از آنجا که منبع اصلی پدیده گرد و غبار در استان یزد، چشمه های داخلی است، پیشنهاد می شود این منابع و کانونها به صورت دقیق شناسایی شده و برای جلوگیری از خیزش گرد و غبار با اتخاد روشهای مناسب از قبیل کاشت گیاهان مناسب اقلیم منطقه، مالچ پاشی، مقابله با بیابان‌زایی، ایجاد کمربند فضای سبز اطراف شهرها، حفظ و گسترش فضای سبز درون‌شهری، کنترل فعالیت‌های عمرانی و منابع ساکن تولید گرد و غبار و مدیریت صحیح منابع آب و خاک، اقدام به تثبیت خاک در مناطق مورد نظر شود.
شیرغلامی خاطرنشان ساخت: با توجه به اینکه تحت تاثیر پدیده تغییر اقلیم و گرمایش جهانی، پیش بینی می‌شود بر شدت و فراوانی پدیده‌های فرین جوی مثل تغییر الگو‌های بارندگی، خشکسالی و طوفان‌های گرد و خاک افزوده شود، توجه هر چه بیشتر به این راهکار‌ها ضرروی می‌باشد.
وی تأکید کرد که همچنین تعاملات بین المللی و منطقه‌ای جهت شناسایی و کنترل کانون‌های گرد و غبار فرامرزی و کاهش اثرات نامطلوب زیست محیطی آن، بسیار کارگشا و الزامی است.