افراد زیادی هستند که با نیت خیرخواهانه، خون خود را بدون هیچ چشمداشتی به دیگران هدیه می کنند. این کار اهدای دوباره زندگی به یک فرد دیگر است و البته فوایدی هم برای فرد اهداکننده در بر دارد.
به گزارش گروه وبگردی خبرگزاری صدا و سیما ، خون از گلبول ها، پلاکت‌ها و پلاسما تشکیل شده است. تا امروز با وجود پیشرفت‌های علمی حاصل هنوز هم جایگزینی برای خون انسان کشف نشده است؛ بنابراین مشخص است که خون مایع باارزشی است و بدون آن حیات بشری به خطر می‌افتد. این مایع باارزش را بیش از سه هفته نمی‌توان نگه داشت. متاسفانه امروزه به دلیل افزایش تصادفات رانندگی، جنگ، انواع بیماری‌ها و ... نیاز به خون نیز افزایش یافته است؛ بنابراین نیاز به اهدای خون نیز بیشتر شده است.
خون مایع حیات بشر
قلب در هر ضربان، خون را در داخل رگ‌های ما به جریان انداخته و به مصرف سلول‌ها می‌رساند. خون از دو بخش اصلی یعنی پلاسما و سلول‌های خونی تشکیل شده است. پلاسما مایعی زرد رنگ است که حاوی آب، املاح، هورمون‌ها و ویتامین‌ها می‌باشد.
تحقیقات نشان می‌دهد اهدای منظم خون خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و سکته قلبی و همچنین سرطان را کاهش می‌دهد.
سلول‌های خونی ما نیز از گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها تشکیل می‌شوند. گلبول‌های قرمز وظیفه اکسیژن رسانی و تبادل گاز‌های تنفسی را بر عهده دارند. گلبول‌های سفید سربازان بدن بوده و از بدن ما در برابر هجوم بیماری‌های محافظت می‌کنند. پلاکت‌ها نیز در انعقاد خون و کنترل خونریزی نقش دارند. باید بدانید که از هر سه نفر در دنیا یک نفر در طول زندگی خویش، به خون و فراورده‌های آن نیاز پیدا می‌کند.
چه افرادی می‌توانند خون بدهند؟
افراد بین ۱۸ تا ۶۰ سال می‌توانند خون اهدا کنند و اهداکننده‌های دائمی نیز می‌توانند تا ۶۵ سالگی به این کار انسان دوستانه ادامه دهند.
در چه فاصله زمانی؟
افرادی که مشکل سلامتی ندارند، می‌توانند با فاصله هشت هفته خون اهدا کنند، یعنی اینکه فاصله بین دو نوبت اهدای خون باید ۸ هفته باشد. در واقع اهدا کننده می‌تواند بعد از دو ماه برای اهدای مجدد مراجعه کند. آقایان چهار بار در سال و خانم‌ها سه بار در سال می‌توانند خون اهدا کنند.
چه افرادی نمی‌توانند خون بدهند؟
زنان باردار، خانم‌ها تا شش ماه بعد از زایمان، زنانی که سقط جنین داشته اند، افرادی که رفتار‌های پرخطر جنسی دارند، افرادی که به بیماری‌های جنسی مسری مبتلا هستند، معتادان تزریقی، افرادی که به هپاتیت B یا C مبتلا هستند، افرادی که حجامت، آندوسکوپی، چاقوخوردگی، فرو رفتن سرنگ در انگشت و ... داشته اند، افرادی که عمل پیوند عضو انجام داده اند، افرادی که به تازگی جراحی داشته اند و یا دارو‌های خاصی مصرف می‌کنند، افرادی که به تازگی خالکوبی (تاتو) یا پیرسینگ انجام داده اند و افرادی که در یک سال اخیر به خارج از کشور و یا مناطق مالاریاخیز سفر کرده اند نمی‌توانند خون اهدا کنند و باید تمام این موارد را اطلاع دهند.
اهدا کننده باید حداقل ۵۰ کیلوگرم وزن داشته باشد؛ بنابراین افراد لاغر اندام نباید خون اهدا کنند. گفتنی است که مبتلایان به فشار خون پایین، پرفشاری خون، دیابت، تشنج و کم خونی نیز واجد شرایط اهدای خون نیستند.
انواع اهدای خون
سه نوع اهدای خون وجود دارد. اهدای خون کامل که رایج‌ترین نوع اهدا محسوب می‌شود. در این صورت حدود ۵۰۰ میلی لیتر خون گرفته می‌شود که معادل ۱۰ درصد حجم کلی خون است. سپس فراورده‌های خونی یعنی پلاکت ها، پلاسما و گلبول‌های قرمز خون از آن جدا می‌شود.
اهدای پلاسما نیز شامل برداشت ۷۵۰ میلی لیتر پلاسما بوده و ترکیبات دیگر به اهداکننده پس داده می‌شود. در اهدای پلاکت نیز ۶۵۰ میلی گرم پلاکت برداشت می‌شود که معادل شش برابر بیش از یک اهدای خون کامل است.
فواید اهدای خون برای اهداکننده
اهدای خون و یک چکآپ رایگان
قبل از گرفتن خون، فرد مورد معاینه قرار می‌گیرد. در این صورت می‌تواند از وضعیت عمومی سلامتی خود و میزان برخی ترکیبات خون خود مانند گلبول‌های قرمز، پلاکت‌ها و پلاسما باخبر شود. اهدای خون یک روش مجانی و آزمایشی اتفاقی برای پی بردن به احتمال وجود برخی بیماری‌ها مانند هپاتیت، بیماری‌های جنسی و بویژه ایدز است. بدون شک نمی‌توان بدون صرف هزینه، چنین اطلاعاتی از وضعیت سلامتی خود داشت.
اهدای خون و تمیز‌تر شدن خون
اهدای مرتب خون باعث تجدید منظم خون می‌شود و به این ترتیب از ابتلا به برخی بیماری‌ها جلوگیری می‌شود. در هر اهدا فرد حدود ۲۵۰ میلی گرم آهن از دست می‌دهد؛ بنابراین اگر کسی کم خونی دارد، باید از اهدای خون خودداری کند. اما افرادی که ذخیره آهن بالایی دارند می‌توانند با اهدای خون این میزان غیرعادی را کنترل کرده و از ابتلا به بیماری‌های قلبی و برخی از انواع سرطان‌ها مانند لوسمی در امان باشند.
افرادی که دچار مشکل فشار خون هستند باید تحت نظر و صلاحدید پزشک اقدام به اهدای خون کنند. اگر پزشک تشخیص اهدای خون دهد، این عمل می‌تواند برای پیشگیری از سکته مغزی نیز مناسب باشد.
اهدای خون و پیشگیری از خطر ابتلا به دیابت
اهدای خون خطر ابتلا به دیابت نوع دو مربوط به کم تحرکی را کاهش می‌دهد. کم تحرکی باعث افزایش مقاومت سلول‌ها نسبت به انسولین می‌شود.
اهدای خون و کاهش خطر سکته قلبی
محققان فنلاندی تاثیر اهدای خون منظم یعنی حداقل دو بار در سال را مورد بررسی قرار دادند. نتایج این پژوهش که در American Medical Association به چاپ رسیده است نشان می‌دهد اهدای منظم خون خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و سکته قلبی و همچنین سرطان را کاهش می‌دهد.
اگر آنتی بیوتیک مصرف می‌کنید، بعد از یک وقفه ده روزه پس از اتمام داروها، نسبت به اهدای خون اقدام کنید
محققان مشاهده کردند اهدای خون با کاهش میزان آهن خون به کاهش سکته قلبی کمک می‌کند. آهن زیاد در خون باعث افزایش غلظت خون شده و خطر سکته را بالا می‌برد.
اهدای خون و پیشگیری از ابتلا به سرطان
نتایج بررسی‌های جدید نشان می‌دهد که اهدای خون خطری برای سلامتی ندارد و حتی احتمال ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد. نتایج پژوهشی که در Journal of the National Cancer Association به چاپ رسیده است نشان می‌دهد افرادی که به طور مرتب خون می‌دهند کمتر در معرض سرطان و مرگ و میر ناشی از آن قرار می‌گیرند. در واقع تاثیر مثبت این کار بر عوارض منفی آن می‌چربد.
به عقیده محققان گرفتن خون از بدن باعث می‌شود که بدن تولید سلول‌های خونی را افزایش دهد. از طرف دیگر با کاهش ذخیره آهن بالا که باعث ابتلا به بیماری‌های قلبی و برخی از انواع سرطان‌ها می‌شود به پیشگیری از آن کمک کند. محققان با بررسی ارتباط بین اهدای خون و سرطان به این نتیجه رسیدند اهداکننده‌های دائمی مرد کمتر در معرض سرطان ریه، روده بزرگ، معده، کبد و حنجره قرار می‌گیرند. البته به عقیده محققان نیاز به بررسی‌های تکمیلی وجود دارد و باید در هر زمینه‌ای با احتیاط عمل کرد.
قبل از اهدای خون
شب قبل از اهدای خون را با آرامش سپری کرده و خوب بخوابید. غذای مناسبی میل کنید و مصرف مایعات را افزایش دهید. از مصرف نوشیدنی‌های کافئین دار مانند قهوه، چای، نوشابه‌ها و ... که ادرارآور هستند بپرهیزید. از مصرف غذا‌های سنگین و پرچرب بپرهیزید، چون نتیجه آزمایشات را تحت تاثیر قرار می‌دهند.. قبل از اهدای خون نیز یک لیوان آب میل کنید تا بدن تان هیدراته شود. مصرف مواد غذایی حاوی آهن مانند گوشت قرمز، جگر، عدس، لوبیاها، دانه‌ها و مغزها، کشمش و زردآلوی خشک و ... برای اهداکننده‌ها مناسب است.
اگر این مشکلات را دارید، به پزشک مرکز انتقال خون اطلاع دهید.
اگر کم خونی، دیابت، بیماری‌های ریوی، کلیوی، کبدی و قلبی دارید یا به بیماری‌های بدخیم، بیماری‌های خونریزی دهنده، اختلالات انعقاد خون، صرع، تشنج، بیماری‌های اعصاب و روان و زردی مبتلا هستید و یا دچار بیماری‌های عفونی مانند آنفلوانزا، سرماخوردگی، تب مالت، سل و ... هستید حتما پزشک مرکز انتقال خون را در جریان قرار دهید.اگر آنتی بیوتیک مصرف می‌کنید، می‌توانید بعد از یک وقفه ده روزه پس از اتمام داروها، نسبت به اهدای خون اقدام کنید. اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید، حتما اطلاعات کاملی از آن به پزشک ارائه دهید.