دو اثر المراقبات و ماه خدا دارای نکات ارزشمندی از ثمرات عبادت و روزه داری در ماه مبارک رمضان است
به گزارش خبرگزاری صداوسیما المُراقبات یا اعمال السَّنَه کتابی به زبان عربی تألیف میرزا جواد ملکی تبریزی (متوفای ۱۳۴۳ق) است. موضوع کتاب اخلاق مسلمانی و اصلاح ظاهر و باطن در سیر و سلوک عرفانی و دستوراتی در باب مراقبه نفس برای رسیدن به فضایل و کمالات اخلاقی برای تمام ماه‌های سال بخصوص ماه رمضان است.
این کتاب نکاتی درباره برخی وقایع تاریخ اسلام، حقیقت قرآن، آداب و شرایط دعا، بعثت، غدیر، ولایت، اخلاص، اسرار حج و مباهله در خود دارد. این اثر دارای ترجمه‌های متعددی است. علامه طباطبایی صاحب تفسیر المیزان، مقدمه‌ای بر این کتاب نوشته است.
نویسنده کتاب میرزا جواد مَلکی تبریزی (متولد اواخر قرن ۱۳ یا اوایل قرن ۱۴ - ۱۳۴۳ق در تبریز) فقیه، عارف و استاد اخلاق شیعه قرن چهاردهم قمری است که اسرار الصلاة، رساله لقاء الله و حاشیه فارسی بر غایة القصوی از دیگر تألیفات اوست.
ویژگی مهم کتاب المراقبات این است که دستورات‌اش برای مراقبت و سیر و سلوک جنبۀ همگانی دارد و به کار عارف و عامی می‌آید، و اعمالی برای همه روز‌های سال بخصوص ماه مبارک رمضان لحاظ شده و آثار آن را با توجه به این مراقبت بازگو نموده است. علامه طباطبایی در مقدمه خود بر این کتاب، آن را بهترین کتابی می‌داند که درباره عبودیت و تقرب و مراقبت نوشته شده است.
در این اثر مقدّمه‌ای کوتاه درباره دعا و راز و نیاز آمده است و دوازده فصل به ازاء دوازده ماه سال و یک خاتمه و همچنین آثار و برکات روحی و معنوی آن‌ها توضیح داده شده است.
ماه خدا: پژوهشی جامع درباره ماه مبارک رمضان از نگاه قرآن و حدیث
این کتاب اثر مرحوم حجت الاسلام و المسلمین محمدی ری شهری است که جواد محدثی آن را به فارسی ترجمه کرده است و انتشارات دارالحدیث آن را چاپ کرده است.
این کتاب، گزارشی است جامع و منظّم درباره ویژگی ها، فضایل و آداب ماه مبارک رمضان و روزه داری آن، که بر اساس آموزه‌های قرآن و احادیثِ پیامبر اکرم (ص) و معصومان (ع) تهیه و تدوین شده است.
کتاب، از پنج بخش و فصل‌های متعدّد تشکیل شده است: بخش نخست، به ارائه احادیثی پرداخته است که عظمت، ویژگی‌ها و برکات ماه رمضان و نیز چگونگی بهره برداری از برکات این ماه را بازگو می‌کند.
بخش دوم، با عنوان «آمادگی برای میهمانی خدا»، مجموعه احادیثی درباره شناخت این ضیافت و اسباب و دعا‌های آمادگی برای ورود به این ماه پر برکت، بیان مراتب روزه داری و چگونگی تقویت آثار روزه با اصلاح غذا است.
بخش سوم، مجموعه احادیثی درباره آداب، ادعیه و نوافل مربوط به ماه خدا، آداب مخصوص شب‌های ماه رمضان، آداب مخصوص روز‌های ماه رمضان و اعمال مخصوص دهه آخر است.
بخش چهارم، احادیثی را در بر گرفته که به توصیف ویژگی ها، فضایل و آداب شب قدر می‌پردازد.
بخش پنجم، جمع آوری احادیث مربوط به آداب بیرون آمدن از ضیافت الهی و ماه رمضان است و نویسنده در این بخش با بهره گیری از احادیث، به بیان آداب وداع با ماه رمضان و نیز آداب شب و روز عید فطر پرداخته است.