مناطق جنگی دوران دفاع مقدس عبرت‌های بزرگی را در بر دارند که این عبرتها میتواند چراغ راه آیندگان باشد.
نحوه تشکیل کارون‌های راهیان نور
شاید ابتدا این سوال مطرح شود که حرکت عظیم کاروان‌های راهیان نور چگونه آغاز شد؟ جواب این سوال را از سید مرتضی خلیلی مسئول سابق یادمان شلمچه که مدت ۲۵ سال مسئولیت این یادمان را به عهده داشت پرسیدم و او در پاسخ گفت: پس از پایان جنگ تحمیلی مردم به ویژه مردم شهر‌هایی که از صحنه جنگ دور بودند، بصورت خود جوش برای درک بهتر دوران جنگ با خودرو شخصی شان به این مناطق سفر می‌کردند و آن ایام را برای خود مرور می‌کردند. رزمندگان دوران دفاع مقدس هم پس از پایان جنگ به اتفاق خانوده هایشان به مناطقی که در دوران دفاع مقدس در آن حضور داشتند می‌آمدند و برای خانواده هایشان از خاطرات آن ایام تعریف می‌کردند. البته در ابتدا این سفر‌ها بیشتر مختص به شهر‌های جنگی بود و مردم بیشتر از شهر‌های جنگی بازدید می‌کردند. زیرا خطوط مقدم جنگ آلوده به مین و گلوله‌های انفجاری بود و حضور مردم در این مناطق بسیار خطرناک بود لذا کسانی که به این مناطق می‌آمدند بیشتر به شهر‌های جنگی سفر می‌کردند و بدین ترتیب شهر‌های جنگ زده که هنوز بازسازی نشده بود، محلی شد برای دید و بازدید مسافران و نیز تجدید خاطرات دوران جنگ.
سید مرتصی خلیلی همچنین افزود: چند سال بعد از جنگ نیز کاروان‌هایی تحت عنوان کاروان‌های یاد یاران توسط بنیاد شهید راه اندازی شد و خانوده‌های شهدا را به مناطق عملیاتی می‌آوردند و این روند تا سال ۱۳۷۶ ادامه پیدا کرد.
وی همچنین گفت: پس از سال ۱۳۷۶ بسیج دانشجویی از ظرفیت‌های اردو‌های راهیان نور استفاده کرد و اعزام کاروان‌های دانشجویی شروع شد و سپس بسیج محلات نیز شروع به اعزام کاروان‌هایی نمودند. سفر مقام معظم رهبری حضرت امام خامنه‌ای در تاریخ ۸/۱/۱۳۷۸ به یادمان شلمچه و حضور در میان زائران راهیان نور باعث شد توجه ویژه‌ای به موضوع راهیان نور در نیرو‌های مسلح بوجود آید. همچنین استقبال مردم از راهیان نور نیزگسترده‌تر شد. بطوری که در تاریخ ۱۲/۱۲/۷۸ دستورالعملی مبنی بر تشکیل ستاد هماهنگی راهیان نور با مسئولیت و ریاست بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس از سوی ستاد کل نیرو‌های مسلح ابلاغ شد در این دستور العمل به ۲۱ محل جهت بازدید کاروان‌های راهیان نور اشاره شده است.
(ستاد مرکزی راهیان نور کشور http://www.rahianenoor.com/vsda%۵Eln۱lkt۴۷,۱.k۵hk۴.html)
و بدین ترتیب رسما کاروان‌های راهیان نور همه ساله راهی مناطق عملیاتی شدند و یک جریان عظیم فرهنگ سازی در قالب راهیان نور شکل گرفت.
مناطق یادمانی و عبرتها.
راه اندازی مجدد سفر‌های کاروان‌های راهیان نور این فرصت گرانبها را فراهم کرد تا دوباره مردم ما خاطرات دوران جنگ را مرور کنند و به یاد آورند که چه جانفشانی‌ها و چه رشادت‌هایی در دوران دفاع مقدس رخ داده است تا سرزمین مان سربلند باقی بماند.
دکتر رئیسی رییس جمهور کشورمان در سفر به شلمچه در این زمینه گفت: راه اندازی مجدد کاروان‌های راهیان نور ضرورتی است که موجب حفظ و ترویج روحیه ایثارگری و مجاهدت رزمندگان در دوران دفاع مقدس است.
وی افزود: ابتکار برگزاری اردو‌های راهیان نور که از سوی مقام معظم رهبری، ارایه شد، به منظور حفظ و ترویج همین روحیه بوده است و به هیچ وجه نباید اجازه دهیم، روحیه ایثار و جهاد در کشور به سردی بگراید، چرا که اگر این روحیه را از دست بدهیم، یکی از مؤلفه‌های مهم تأمین امنیت ملی خود را از دست داده‌ایم که دشمن هم از آن استقبال خواهد کرد.
رئیس جمهور با اشاره به اینکه یکی از راه‌های مؤثر حفظ و ترویج روحیه ایثار و مجاهدت جهاد تبیین است، خاطر نشان کرد: البته باید این مسأله را در نظر داشته باشیم که جهاد تبیین به تنهایی کافی نیست و باید این روحیه را در عمل ترویج کنیم.
سردار سر لشکرسلامی فرمانده‌کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هم که به منطقه شلمچه سفر کرده بود با اشاره به توقف دو ساله حضور کاروان‌های راهیان نور در مناطق عملیاتی و یادمان‌ها دفاع مقدس گفت: حضور کاروان‌های راهیان نور در یادمان‌های دفاع مقدس پس از توقف دوساله بسیار ارزشمند است، راهیان نور به درک بالایی از شهدایی که عاشقانه در راه اعتلای ایران اسلامی فدا شدند رسیده‌اند و اکنون حضور شهدا در این مناطق احساس می‌شود.
وی شهدا را چراغ هدایت و راهنمایان صدیق انسان‌ها دانست و افزود: همواره کمک و مدد از شهدای والامقام راهگشای انقلاب و نظام اسلامی بوده است و در حقیقت نظام مقدس اسلامی به‌واسطه شهدا، دستاورد‌های مختلفی داشته است و بر همین اساس باید بدانیم این دستاورد‌ها حاصل خون، تلاش و فداکاری شهدا است.
سرلشگر محمد باقری رئیس ستاد کل نیرو‌های مسلح هم در بازدید از مناطق یادمانی گفت: دفاع مقدس گنج و سرمایه بزرگی است و یادمان‌های دفاع مقدس نمونه‌ای از جواهرات این گنج بزرگ هستند که مورد استقبال مردم و جوانان قرار گرفته است.
وی تاکید کرد: روایت درست دفاع مقدس موجب امنیت پایدار برای کشور است و در سایه امنیت پایدار توسعه و پیشرفت شکل خواهد گرفت.
مردم تشنه حضور در مناطق یادمانی
وی با بیان اینکه از ابتدای آغاز حرکت کاروان‌های راهیان نور روزانه پنج تا ۶ هزار نفر از یادمان والفجر هشت بازدید می‌کردند، گفت که این آمار گاه تا به بیش از ۱۳ هزار نفر در روز رسیده است.
قاسم صادقی مسئول یادمان ذوالفقاری و از رزمندگان دوران دفاع مقدس، که به همراه خانواده، پسر و عروسش از تهران به منطقه عملیاتی ذوالفقاری هجرت کرده و در این مکان زندگی میکند، در این زمینه گفت: از نیمه بهمن ماه گذشته سال گذشته تاکنون بیش از ۴۱ هزار نفر از یادمان شهدای ذوالفقاری زیارت کرده اند.
وی در مورد اهمیت حضور کاروان‌های راهیان نور در مناطق عملیاتی چنین میگوید: وقتی زوار راهیان نور به مناطق یادمانی می‌آیند و سرگذشت و حوادثی را که در این مناطق رخ داده می‌شنوند، تاثیر بسیار زیادی روی آنان می‌گذارد. خصوصا جوانان که درک و تصور چندانی از دوران جنگ ندارند و با آمدن به این مناطق بشدت متحول می‌شوند.
قاسم صادقی افزود: زنده نگه داشتن یاد و خاطره شهدا و نیز اخلاص، رشادت، شجاعت، معنویت، گذشت و ایثار رزمندگانی که با دست خالی در برابر دشمن تا بُن دندان مسلح ایستادگی کردند، از جمله اهداف مهم حضور کاروان‌های راهیان نور در مناطق یادمانی است که باید برای همیشه زنده بماند و حضور کاروان‌های راهیان نور در این مناطق بهترین راه برای زنده نگاهداشتن این ایثارگری‌ها و فداکاری‌های رزمندگان اسلام است.
مصطفی عسکری مسئول فعلی یادمان شهدای شلمچه هم در مورد اهمیت حضور کاروان‌های راهیان نور و حضور زائران در مناطق جنگی میگوید:
مهمترین اهداف سفر راهیان نور نیز علاوه بر زنده نگه داشتن نام و یاد شهدا و بیان ایثارگری و رشادت‌های دلاورانه‌ی آن‌ها، ادامه دهنده راه و مسیر این فرماندهان و سربازان اسلام و ولایت است. زیرا هر سفر و اردوی دارای اهدافی است و زیارت مناطق عملیاتی هم دارای اهداف ونتایجی است و راهیان نور در واقع می‌خواهند پیام و راه و رسم شهدا را به گوش همه‌ی جهانیان برسانند که این بندگان مخلص خدا به خاطر آبرو، شرف و ناموس از همه چیزشان گذشتند.
وی افزود: در این سفر معنوی که سرتاسر همراه با تلنگر‌هایی از جانب خداوند و شهداست زائر بار‌ها از خود سوال میکند که وظیفه اش در قبال این همه رشادت‌ها و از جان گذشتگی هاچیست؟ زائر در پایان این سفر ضمن فهمیدن این از خودگذشتگی‌ها، ایثار‌ها و جانفشانی‌ها به نقش خود که در واقع، حفظ این ارزش‌ها و اهداف شهداست، می‌رسد.
مسئول یادمان شهدای شلمچه در این زمینه همچنین گفت: دشمن نیز از این حرکت عظیم واهمه و ترس دارد چرا که این حرکت باعث زنده نگه داشتن فرهنگ شهادت شجاعت ایثار بین مردم است. یادمان‌ها و مناطق جنگی نیز با آماده سازی محیط و فضا سازی مناسب برای زائرین و کاروان‌های راهیان نور به وظیفه خود در قبال رساندن پیام شهدا به زائران عمل می‌کنند.
اهمیت حضور زوار در مناطق یادمانی جنگ از نگاه مقام معظم رهبری
مقام عظمای ولایت نیز به کرات در مورد اهمیت حرکت فرهنگی راهیان نور بیاناتی را مطرح نموده اند.
ایشان راهیان نور را یکی از جلوه‌های پاسداشت دوران دفاع مقدس و یک مبارزه مردمی عظیم در برابر توطئه دشمن برای به فراموشی سپردن دوران دفاع مقدس می‌دانند. ایشان می‌فرمایند:
«امروز انگیزه‌هایی وجود دارد از سوی دشمنان این ملّت برای به فراموشی سپردن دوران دفاع مقدّس؛ تلاش می‌کنند برای این کار، که یا آن را به فراموشی بسپرند یا آن را زیر سؤال ببرند یا بدنامش کنند. امروز به‌وسیله قدرتمندانِ دشمنِ ایران برای این کار پول خرج می‌شود برای اینکه آن را به فراموشی بسپرند. کاری که شما دارید می‌کنید، یک مبارزه مردمی عظیمی است در مقابل کاری که دشمن میکند.» ۱۳۹۶/۱۲/۱۹
ایشان در موقعیتی دیگر (در ۱۶ اسفند ۱۳۹۵) نیز راهیان نور را عاملی برای جلوگیری از فراموش شدن ارزش‌ها و درس‌های دوران دفاع مقدس خوانده بودند. (http://www.rahianenoor.com)
ایشان همچنین در مورد اهمیت حضور کاروان‌های راهیان نور در مناطق جنگی فرموده اند:
«باید حماسه‌ی شگفت‌آور هشت سال دفاع مقدس که ملت ایران توانست با دست خالی و با توکل بر خدا در برابر یک تهاجم گسترده‌ی بین‌المللی بایستد و موفق و پیروز بیرون بیاید، برای نسل جوان کنونی و نسل‌های آینده شناسانده شود تا آنان با شناخت عظمت و توانایی‌های این ملت، راه گذشتگان را با احساس امید و عزت ادامه دهند.» ۱۳۸۴/۰۶/۳۱
«هشت سال دفاع مقدس ما صرفاً یک امتداد زمانی و فقط یک برهه‌ی زمانی نیست؛ گنجینه‌ی عظیمی است که تا مدت‌های طولانی ملت ما میتواند از آن استفاده کند، آن را استخراج کند و مصرف کند و سرمایه گذاری کند.» ۱۳۸۸/۰۶/۲۴
«مردم کشور، این سنت بسیار ستودنی را از چند سال پیش در پیش گرفتند که بیایند این مناطق را سالیانه، بخصوص در ایام اول سال، زیارت کنند. اینجا زیارتگاه است.» ۱۳۸۹/۰۱/۱۱
«آنچه مهم است این است که ملت ایران این مقطع تاریخىِ حساس دفاع مقدس را هرگز فراموش نکند و سال‌های پرمحنت، ولی پرافتخار دوران جنگ تحمیلی را هرگز از یاد نبرید. این آمدنها، این اظهار ارادتها، این یادبود گرفتنها، کمک میکند به اینکه این یاد‌ها در ذهن‌ها زنده بماند.» ۱۳۸۹/۰۱/۱۱
«بدون تبیین و بلیغ، قطعاً هیچ فکری و هیچ اندیشه‌ی متقنی، توفیق رواج و اعتقاد عمومی را پیدا نخواهد کرد؛ و شهدا عملاً کار بزرگی را انجام دادند. این کار بزرگ را باید تبیین کرد.» ۱۳۸۹/۰۴/۱۴
(۲۵۹۳۲https://farsi.khamenei.ir/speech-content?id=)
آری فراموش کردن افتخارات بزرگ این آب و خاک و به فراموشی سپردن قهرمانان بی اداعای این سرمین و ارزش‌هایی که آن‌ها به خاطرش جان خود را فدا کردند همان هدفی که دشمنان به دنبال آن هستند و با راه اندازی صدا‌ها شبکه ماهواره‌ای و صد‌ها رسانه مجازی سعی دارند تا با طرح مشکلات ریز و درشت و نیز برجسته کردن آن‌ها افتخارات و ارزش‌ها را به فراموشخانه ذهن‌ها برانند و نیز با ساختن الگو‌هایی از هنرمندان مبتذل، مردم این سرزمین، قهرمانان اصلی خود را از یاد ببرند.
حال بطور مختصر میتوان نتایج و اهیمت حضور زایران در مناطق یادمانی را چنین برشمرد:
۱- بهترین اقدام برای پیوند نسل جوان با دوران دفاع مقدس تا جوانان بتوانند بخوبی آن دوران و مصائب آن را درک کنند و بدانند که کشورمان چه طوفان‌های سهمگینی را پشت سر گذاشته است.
۲-اقدامی موثر برای زنده نگاه داشتن ارزش‌های والای دوران دفاع مقدس یعنی همان ارزش‌هایی که رزمندگان ما به خاطر آن جنگیدند و پیروزی را برای کشورمان به ارمغان آوردند.
۳- درک بهتر امنیت و آرامشی که مردم کشورمان از آن بهره می‌برند و بدانند این آرامش از کجا نشئت می‌گیرد.
۴- احیای فرهنگ عاشورایی و نیز نشان دادن این مسئله که وجود فرهنگ عاشورایی از دلایل مهم پیروزی رزمندگان ما بود.
۵- خنثی سازی جو سازی‌ها و تبلیغات سوء دشمنان و مقابله با تهاجم فرهنگی و ابتذال فرهنگی
۶- تقویت روحیه جهادی و ایثار گری بویژه در نسل جوان.
۷- حفظ و انسجام نیرو‌های بسیجی
۸- غنی‌سازی اوقات فراغت دانشجویان و دانش آموزان
۹- - ایجاد اعتماد عمومی مردم به نظام جمهوری اسلامی ایران
۱۰ -آشنا شدن مردم کشورمان و حتی توریست‌های خارجی با وقایع جنگ تحمیلی
۱۱- الگو سازی برای جوانان: گرچه معصومین بهترین الگو برای ما هستند، ولی جوانان به الگو‌هایی در زمان خودشان و مانند خودشان نیاز دارند تا ببیند که کسانی مثل خودشان بودند که سن و سال زیادی نداشتند، ولی با تلاش و کوشش تبدیل به قهرمانان بزرگی شدند و این تاثیر تربیتی شگرفت در نسل جوان دارد.
۱۳- حضور در مناطق جنگی عرصه عشق و دلدادگی و عاشق شدن در مسیری است که امام حسین ع آنرا تجلی بخشید. البته برای کسانی که همیشه و همه جا برای ارزیابی سازوکار‌های زندگی خود به محاسبات و فرمول‌های مادی و چرتکه‌های ذهنی متوسل می‌شوند، شاید سخت باشد که از چهارچوب ذهن محاسبه گر خود خارج شوند و در ارزیابی آنچه پیرامونشان میگذرد به محاسباتی متوسل شوند که نه عقل مادی قادر به درک آن است و نه در هیچ فرمول علمی نمی‌گنجد.
ایثارگری‌ها جاودانه خواهند ماند
آری نباید از یاد برد که جنگ تاریخ ساز و انسان ساز است و تاریخ جنگ، حماسه‌ها را به یادگار نگه میدارد. مناطق یادمانی عرصه قهرمان پروری است و عرصه و زمینه ساز تربیت انسان‌هایی است که راه پر افتخار کشور در مسیر پیشرفت و استقلال را زنده نگاه می‌دارند؛ لذا تنها میتوان از طریق آشنایی مردم بویژه جوانان با این مناطق و نیز بازگو کردن خاطرات حوادث و رخداد‌های آن ایام برای جوانان، آنان را در مسیر سازندگی قرار داد و همه شبیخون‌های فرهنگی دشمنان را باطل کرد.
تا جوانان با این عرصه‌های پر افتخار آشنا نشوند در مقابل شبیخون فرهنگی دشمن واکسینه نخواهند شد و مناطق یادمانی دوران دفاع مقدس بهترین عرصه برای واکسینه شدن جوانان در مقابل شبیخون دشمن است.
اگر قرار است فردا در مقابل دشمن مقاومتی ایجاد شود؛ و اگر قرار است باز هم پوزه دشمنان را به خاک بمالیم و آنان را بهتر و سهل‌تر از گذشته عقب برانیم باید جوانان با جنگ و تجربیات دوران جنگ و ارزش‌های متعالی آن آشنا شوند. ارزش‌هایی که از جوانان مردانی حسینی و از زنان، شیر زنانی زینبی به بار می‌آورد... شاپور زبردست