نمایشگاه کتاب تهران بعد از دو سال ماسک زدن و پشت نقاب فضای مجازی و فروش های موردی گیر افتادن، بالاخره نفسی تازه می کند.
انگار ناشران و تولید کنندگان کتاب هم ، بعد از دو سال رکود و دوری از مشتریان حضوری ، حوصله این بحث ها را نداشتند و مصلا مکان قطعی برگزاری نمایشگاه کتاب شد .
اما این که نمایشگاه چه قدر می تواند جایگزین تمام نداشته های دو سال قبل باشد سوالی است که در طول زمان به آن پاسخ داده می شود .
چون شنیده ها از تغییرهایی در اجرا خبر می دهند .
این که نمایشگاه دیگر جنبه فروشگاهی نداشته باشد و فروش آن صرفا در فضای مجازی دنبال شود .
یا این که نه ، فروش هایی هم این وسط ها باشد ...
و چند طرح درگوشی که از مدیران ارشاد به گوش می رسد اما تا اعلام رسمی باید صبر کرد .
ولی چیزی که مسلم است این است که کتاب در دوران کرونا، حال و هوایی را تجربه کرد که پیش از این در ایران تجربه نکرده بود .
کتاب شاید آخرین محصولی بود که به گردونه فروش های مجازی پیوست .
چون بزرگترین فروشگاه های اینترنتی همیشه اقلام ریز و درشت را در سبد خود داشتند اما هیچ وقت کتاب را به صورت گسترده ارائه نمی کردند .
تا این که کرونا شد و دست کتابفروشان و ناشران از مشتریان همیشگی کوتاه شد .
به این ترتیب فروشگاه های اینترنتی نرم نرم درهای خود را به روی کتاب ها بازکردند و چیزی نگذشت که این فضای ناشناخته با همه فرصت ها و گاهی هم تهدیدهایش معرفی شد.
گاهی در این فروشگاه ها کتاب ها تکراری بودند و موازی کاری فروش پدید می آمد.
گاهی تخفیف های بالای چند ناشر ، ناشران دیگر را به ستوه می آورد و گاهی سر و کله کتابهای قاچاق به این فضا باز می شد.
اما هرچه بود رزق و روزی دوساله بسیاری از تولید کنندگان کتاب از همین فضای مجازی تامین شد .
این امکان جدید حتی باعث شد نمایشگاه مجازی کتاب هم به صورت رسمی شروع به کار کند .
از طرفی آن چه این روزها در میان اهالی نشر زمزمه می شود این است که " فروش حضوری کتاب " و ارتباط چهره به چهره با مخاطب وسوسه ای است که هرگز دست از سر تولید کنندگان کتاب بر نمی دارد.
درست مثل اتفاقی که در آموزش و پرورش و مدارس رخ می دهد و حالا معلمان داد سخن داده اند که هرچه کنیم آموزش حضوری لطف دیگری دارد .
این که مسئولان وزارت ارشاد برای این دغدغه چه می کنند در تصمیم های بعدی آن ها خود را نشان می دهد ، اما چیزی که مسلم است این است که تجربه دوران کرونا ارزش افزوده ای برای نمایشگاه کتاب به ارمغان آورده و سبب شده است امسال نمایشگاه حضوری بعد از ده ها سال برگزاری پیاپی رنگ و بوی دیگری داشته باشد .
حالا باید صبر کرد و از شکل و شیوه جدید نمایشگاه با خبر شد .
شاید این نمایشگاه خود، نقطه ضعف های سالیان گذشته نمایشگاه حضوری ، مثل " بازار مکاره شدن" ،" دعوا بر سر غرفه و جای ناشران " ، " سر سالن و ته سالن بودن " و" غلبه فضای تفرج گاهی بر فضای انتخاب هوشمندانه کتاب" را برطرف کند .
حال باید دید باید دید مسئولان برگزاری نمایشگاه در این دوره چه چیزی در چنته دارد و کرونا چه درس هایی را به آن ها ، به رسانه ها ، به کتاب دوستان ، به تولید کنندگان کتاب و حتی به مسئولان شهری آموخته است .
آیا کرونا ما را با کتاب ها مهربان تر کرده است؟
نویسنده یادداشت:میترا لبافی