روز پنجشنبه دهم فروردین ۱۳۵۷ به مناسبت چهلم شهدای ۲۹ بهمن تبریز، راهپیماییهای گستردهای علیه رژیم شاه در یزد برگزار شد که با سرکوب وحشیانه مزدوران پهلوی مواجه شد.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز یزد، روز پنجشنبه دهم فروردین ۱۳۵۷ به مناسبت چهلم شهدای ۲۹ بهمن تبریز، راهپیماییهای گستردهای علیه رژیم شاه در سراسر کشور برگزار شد. به دنبال اعلام عزای عمومی از سوی امام خمینی رهبر انقلاب و آیات عظام، بازار تهران و سایر شهرهای کشور در این روز تعطیل بود.
در قسمتی از پیام امام خمینی که به مناسبت اربعین شهدای تبریز انتشار یافت آمده است: مصیبت بزرگی را که بر برادران تبریزی ما وارد شد، اربعین آن را در سوگ هستیم، و ملت ایران نیز در آن روز با عزای عمومی خود به ملتهای آزاد جهان بفهمانند که ما با چه شرایطی زندگی میکنیم. ازخداوند تعالی عظمت اسلام و مسلمین را خواستار، و قطع ایادی اجانب را امید دارم.
متعاقب پیام امام، روز ۱۰ فروردین ۱۳۵۷، سراسر کشور در اعتصاب و تعطیل عمومی و راهپیماییهای اعتراض آمیز بود. راهپیماییها و تظاهرات مردمی در بسیاری از شهرهای کشور خشونت بار بود و بر اثردرگیری پلیس با مردم، تعداد زیادی شهید یا مجروح شدند.
در این روز مردم یزد به دعوت شهید صدوقی (ره) در مسجد روضه محمدیه اجتماع کردند. حضور گسترده مردم یزد در قیام دهم فروردین، رژیم پهلوی را سخت به وحشت انداخت.
پس از سخنرانی حجت الاسلام و المسلمین راشد یزدی در مسجد حظیره، که آن زمان ممنوع المنبر بود، جمعیت که به شدت مهیج بود، از مسجد خارج شدند و وارد حیاط حظیره شدند. نخست، عدهای از دانشجویان باهمراهی یکی از طلاب شعار درود برخمینی سر دادند. کم کم، کل جمعیت یک صدا این شعار را تکرار کردند.
سپس عدهای با این شعار از مسجد خارج شدند و به سمت میدان شهدا - امیرچقماق- حرکت کردند. صبح همان روز و قبل از مراسم مسجد حظیره، تعداد زیادی گارد مجهز به سپر و کلاه خود، ماسک و ماشین آتش نشانی در حوالی چهارراه مستقر بود.
به تدریج به جمعیت تظاهرکنندگان اضافه شد و پس از اینکه به نزدیک میدان شهدا رسیدند، نیروهای نظامی و امنیتی وارد عمل شدند. پاشیدن آب گرم به روی مردم توسط ماشینهای آتش نشانی سبب پراکنده شدن جمعیت نشد و نظامیان بر این اساس اقدام به تیراندازی کردند.
عده زیادی به کوچه پشت مغازه حاج خلیفه رهبر هجوم بردند و از پشت وارد میدان شدند. عدهای هم از طریق شاهزاده فاضل وارد بازار خان شدند و چهار نفر به نامهای محمدرضا نامدار، اصغر شهریارمرادی، حسین پارساییان و محمد مهدی قدکفروشان توسط دژخیمان رژیم ستم شاهی به شهادت رسیدند.
فرداى آن روز شهید والا مقام آیت الله صدوقى از علماى بزرگ شهر یزد، مردم را به تعطیل عمومى و اجتماع در مسجد جامع یزد دعوت کرد و در آن اجتماع باشکوه طى یک سخنرانى انقلابى خواستار بازگشت حضرت امام خمینى (ره) از تبعید و آزادى زندانیان سیاسى و سرنگونى رژیم شد.
در پایان این مراسم مردم بار دیگر به خیابانها ریختند و تظاهراتى را علیه رژیم برگزار کردند. این راهپیمایى و تظاهرات مردمى نیز با حمله ماموران رژیم و تیراندازى به سوى آنان و به خاک و خون کشیده شد.
به دنبال این قیام خونین مردم یزد جمعى از روحانیون یزد از جمله شهید صدوقی به ایرانشهر تبعید و عده اى از مردم دستگیر و زندانى شدند. فرداى آن روز نیز شهر یزد، شاهد تظاهرات گسترده اى بود و در ادامه تظاهرات، اعتراض مردم در روز ۱۲ فروردین، حوزه علمیه یزد به مناسبت کشتار خونین این شهر اعلامیه اى انتشار داد و با شرح واقعه متذکر شد که ماموران مسلح با سلاح آمریکایى که با پول مردم تهیه شده است آنان را در محاصره قرار دادند و حتى با بستن کلیه راههاى فرعى و کوچه هاى باریک مانع از فرار مردم شدند و سپس به طور وحشیانه به روى مردم آتش گشودند. در پایان این اعلامیه از مردم خواسته شده بود که به مبارزه ادامه دهند.
حوزه علمیه یزد روز ۱۲ فروردین در اطلاعیهای را منتشر و تأکید کرد: «تظاهرکنندگان یزدی توسط نظامیان شاه از هر طرف محاصره شده بودند و تمامی راهها و حتی کوچهها به منظور جلوگیری از فرار مردم عمداً بسته شده بود و سربازان وحشیانه به روی مردم آتش میگشودند. صحنه اصلی جنایت شاه در یزد، میدان پهلوی (میدان شهیدان) بود. در خلال این درگیریها تعدای از علما دستگیر شدند و بعضی از آنها پس از ضرب و جرح، به شهرهای دوردست تبعید شدند. هیچکس اجازه ملاقات با مجروحین را نداشت و بسیاری از مردم میگویند جسد شهدا به هیچوجه به بازماندگان آنها داده نشد... آمار دقیقی از شهدای یزد در مورد حوادث ۱۰ فروردین منتشر نشد و روزنامهها به نقل از گزارش منابع دولتی تنها به دو کشته در این روز اشاره کردند. همین منابع به آمار ۱۳ کشته در حوادث سراسر کشور اشاره کردهاند.»
در پى این وقایع مراجع بزرگوار آیت الله العظمى گلپایگانى، آیت الله العظمى مرعشى نجفى و آیت الله العظمى شیرازى طى نامه هاى جداگانه اى به حضرت آیت الله صدوقى ضمن ابراز تاسف شدید از این حوادث و آگاه سازى اذهان در برابر اقدامات رژیم در جهت تفرقه افکنى میان ملت و روحانیت بر ادامه مبارزه با رژیم در جهت تفرقه افکنى میان ملت و روحانیت بر ادامه مبارزه با رژیم منفور پهلوى تاکید کرد و نوزدهم اردیبهشت را روز برگزارى چهلم شهداى یزد اعلام کرد.
امام خمینى (ره) در نهم اردیبهشت همان سال به مناسبت قیام مردم یزد پیامى صادر کردند و در طى آن فرمودند:
«سلام و تحیت بر مومنین محترم یزد و سایر شهرهایى که با خون خود بزرگداشت اربعین خونین تبریز را گرامى داشتند.... در منطق شاه و مزدوران وابسته اش اهالى محترم تبریز که یکپارچه به پا خاستند و با فریاد مرگ بر شاه، زمین را لرزاندند تعدادى از بیگانگان بودند که از خارج مرز به طور قاچاق وارد شده بودند و شما اهالى محترم یزد که دلاورانه قیام نمودند و با تعطیل عمومى و شعار متداول مرگ بر شاه، عامل آمریکا را دیوانهتر کردید، معدودى هستید که از آن طرف مرز به صورت غیر قانونى وارد یزد شدید! اهالى ایران از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب که یکپارچه از شاه متنفرند، ایرانى نیستند! اینان همگى به صورت قاچاق وارد ایران شده اند! در این منطق، ایرانى خلاصه مى شود به صورت قاچاق وارد ایران شده اند! در این منطق، ایرانى خلاصه مى شود در شاه و دار دسته اش و از مستشاران و کارمندان آمریکایى و انگلیسى و روسى و صهیونیستى و غارتگران بین المللى که اقتصاد ایران را قبضه کرده اند.
ما که با این منطقها روبرو هستیم به خواست خداوند تعالى تا بر چیده شدن بساط ارتجاعى شاهنشاهى و برپا کردن حکومت عدالت گستر اسلامى دست از مبارزه بر نمى داریم، تا حکومت دموکراسى به معنى واقعى جایگزین دیکتاتورى و خونریزیها شود».