اجرای طرح‌های فناورانه با مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق یکی از راهبرد‌های توسعه علمی کشور است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما؛ به نقل از معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، ره‌آوردی که حاصل تلاش ۶ هزار و ۶۰۰ شرکت دانش‌بنیان و هزار و ۵۰۰ شرکت خلاق است که پا به‌پای مدیران و سیاستگذاران زیست بوم فناوری و نوآوری دویدند و کشور را از تنگنا‌های اقتصادی و فناورانه به‌سلامت گذر دادند. از جمله این حوزه‌ها که با تلاش این بازیگران رشد یافت و خدمات خود را بهینه‌تر و کارآمدتر کرد، صنعت حملونقل بود که برای تسهیل ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به این عرصه از کمک‌های ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حملونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری بهره برد.
در همین راستا نیز با همکاری و هم‌افزایی نهاد‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان و خلاق کشور ۱۳۵ طرح فناورانه در حوزه‌های مختلفی، چون «حملونقل دریایی»، «هوایی»، «خودرو»، «ریلی» و «فناوری‌های ژئوماتیک» و «هوشمندسازی» اجرایی شد تا این صنعت با استفاده از ظرفیت‌های موجود در کشور بتواند در مسیر توسعه‌یافتگی قرار گیرد.
مشارکت در طرح‌های ترویجی
اجرای پروژه‌های ترویجی یکی از این اقدامات است. مشارکت در برگزاری همایش باتری لیتیومی ایران، نخستین مدرسه تابستانی مهندسی پهپاد دانشگاه گیلان، برگزاری دهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی هوافضای کیش، مشارکت فعال در پانزدهمین نمایشگاه بین‌المللی هوا فضای روسیه با عنوان «ماکس ۲۰۲۱»، برگزاری مراسم رونمایی از ۱۵ محصول حوزه حملونقل پیشرفته، نخستین همایش ملی علوم داده و اطلاعات مکانی و حضور در پنجمین نمایشگاه حملونقل، لجستیک و صنایع وابسته و بهبود و ارتقاء روند آشنایی و اطلاع‌رسانی در خصوص حوزه‌های فعالیت ستاد از طریق وب‌سایت اقداماتی است که در این زمینه انجام شده است.
تسهیل تبادلات و همکاری‌های علمی و فناوری بین‌المللی
مشارکت در پروژه‌های علمی بین‌المللی بین دانشگاهی، مشارکت در برگزاری رویداد‌های بین‌المللی، حمایت از پایان‌نامه‌های دانشجویان ارشد و دکتری در قالب طرح‌های حوزه فضایی، تعریف برنامه‌های اکتشاف فضایی مشترک، بهره‌گیری از داده‌های ماهواره‌های چینی و همکاری در توسعه سامانه‌های کاربردی و همکاری مشترک و انتقال دانش فنی در زمینه پیاده‌سازی مفهوم اتصال‌پذیری خودرو با توسعه زیرساخت‌های ۵G و اینترنت اشیاء نیز طرح‌هایی است که باهدف تسهیل روابط بین‌المللی در صنعت حملونقل با دیگر کشور‌ها به اجرا درآمده است.
زیست‌بوم فناوری و نوآوری صنعت حملونقل
بر اساس آخرین آمار‌های موجود در حال حاضر بیش از ۱ هزار و ۱۰۰ شرکت خلاق در این حوزه فعالیت دارند.
این زنجیره با حضور و فعالیت ۳۵۶ شرکت در حوزه هوایی، ۲۱۰ مجموعه در زمینه هوشمندسازی و ۱۰۹ شرکت در عرصه خودرو تکمیل‌تر شد. این زیست بوم در حال حاضر میزبان ۷۴۶ شرکت دانش‌بنیان و ۱ هزار و ۱۱۶ شرکت غیر دانش‌بنیان است.
در کنار این مجموعه‌ها ۸ مرکز شتاب‌دهی و ۱۸ مرکز نوآوری نیز در حوزه حملونقل پیشرفته شکل‌گرفته است.
هوشمندسازی
یکی از عرصه‌های نوآورانه در صنعت حملونقل، بحث هوشمندسازی این صنعت و کاربردی‌تر کردن خدمات ارائه شده در این حوزه است. اقداماتی که کمک می‌کند تا مسافران، مدیران و ارائه‌دهندگان خدمات در این حوزه با استفاده از آن‌ها به خدماتی بهتر و کارآمدتر دسترسی داشته باشند. بر همین اساس پروژه‌های مختلفی در این زمینه اجرایی شده است.
از جمله این طرح‌ها می‌توان به «سامانه رگولاتوری مدیریت درخواست‌های حمل کالا در سطح کشور برای یکپارچه‌سازی و مدیریت درخواست‌های حمل بار»، «هوشمندسازی خودرو‌های پلیس جزیره کیش برای ثبت تخلفات ثابت و متحرک با استفاده از ترکیب تصاویر دوربین‌های خودروی پلیس و تصاویر پهپادی»، «ایجاد سامانه جامع پایش و نظارت ناوگان‌های حمل نقل عمومی (مینی‌بوس، تاکسی) حملونقل بار»، «ون‌های گردشگری و خودرو‌های اجاره‌ای» و «تدوین نقشه راه هوشمندسازی حملونقل شهری» اشاره کرد.
فضا
یکی دیگر از حوزه‌های فناورانه راهبردی در این صنعت، عرصه فضایی است. فناوری کاربردی و استراتژیکی که توسعه آن ارتباط مستقیمی باقدرت نمایی کشور در عرصه جهانی و اثبات توانمندی‌های تخصصی جوانانمان به جهان دارد. این حوزه نیز طی یک سال اخیر با اجرای برنامه‌های ملی توسعه‌یافته است.
پروژه‌هایی که با کمک شرکت‌های دانش‌بنیان به مرحله اجرا رسیده است. طرح‌هایی، چون «طراحی و توسعه پایلوت منظومه سه نما باهدف ارائه خدمات مخابراتی و سنجش‌ازدور»، «طراحی و توسعه پلتفرم ماهواره‌های منظومه شاهد برای دستیابی به فناوری منظومه‌سازی و هوشمندسازی»، «ایجاد سامانه دریافت و پردازش داده‌های ماهواره‌های سنجش‌ازدور»، «امکان‌سنجی و طراحی مفهومی مأموریت ارسال ماه گرد اکتشافی»، «توسعه الزامات تضمین مأموریت‌های فضایی»، «طراحی و توسعه موتور سرمازای سبک» و ... از جمله این فعالیت‌ها است.
هوایی
صنعت حملونقل هوایی جزء پیچیده‌ترین عرصه‌های حملونقل به‌حساب می‌آید و توسعه فناوری‌های این حوزه یکی از الزامات ملی در هر کشوری است. به این معنا که همه دولت‌ها به دنبال توسعه فناورانه این حوزه و خوداتکایی در آن هستند.
در ایران نیز چند سالی است که با مشارکت شرکت‌های دانش‌بنیان این حوزه، صنعت هوایی کشورمان توسعه‌یافته و تجهیزات و قطعات موردنیاز کشور، در داخل تولید می‌شود. یکی از حوزه‌هایی که با کمک توان این شرکت‌ها به نیاز‌های خود به شکل بومی پاسخ داده، صنعت هواشناسی است که با اجرای پروژه‌هایی، چون «طراحی و پیاده‌سازی سامانه یکپارچه اطلاعات مکانی - زمانی تحت وب برای پیش‌بینی و پایش برخط هواشناسی»، «تجهیز و ساخت ایستگاه خودکار هواشناسی»، «تجهیز و ساخت سنجنده اندازه‌گیری ذرات و گازها»، «تجهیز و ساخت دیدسنج روی باند»، نیازهایش را پاسخ داده است.
«بومی‌سازی قطعات پرمصرف موردنیاز در هواپیما‌های مسافربری» «طراحی و ساخت هواپیمای دونفره خورشیدی آفتاب امید»، «طراحی و ساخت بالگرد متوسط صبا ۲۴۸»، «طراحی و ساخت هواپیمای ۷۲ نفره جت»، «طراحی و توسعه شبه ماهواره با استفاده از کاربری پهپاد در مدیریت بحران»، «ایجاد زیرساخت و سازوکار عملیاتی کردن فعالیت هواپیما‌های زیر ۱۹ صندلی»، «ایجاد سازوکار برای مشارکت بخش خصوصی و دانش‌بنیان در راستای نیاز‌های شرکت فرودگاه‌ها»، «بومی‌سازی تجهیزات فرودگاهی»، «بومی‌سازی قطعات هوایی»، «توسعه پهپاد‌ها و افزایش بهره‌وری ایرلاین‌ها با حمایت از توسعه تعمیر و نگهداری» نیز دیگر پروژه‌های مصوب سال ۱۴۰۰ است.
ریلی
اما یکی دیگر از حوزه‌های فعالیت این ستاد مربوط به صنعت حملونقل ریلی است. یکی از ایمن‌ترین و پرکاربردترین شیوه‌های جابه‌جایی در کشور که متقاضیان زیادی نیز دارد. بر همین اساس هم اقدامات ستاد در این حوزه نمود بیشتری در کشور داشت و نتایج آن در زندگی روزمره مردم نمایان‌تر بود. صنعتی که شکوفایی خود را مدیون توان متخصصانی است که با تلاش خود، زمینه بلوغ و توسعه این حوزه فناورانه را فراهم کردند.
این حوزه نیز در سال ۱۴۰۰ با اجرای برنامه‌هایی، چون «تعمیر و نگهداری هوشمند»، «درخت محصول (BOM) قطار مترو سری ۳۰۰»، «سامانه مکانمند پایش و مدیریت مخاطرات طبیعی مؤثر بر شبکه ریلی»، «طراحی و ساخت واگن نسل چهارم»، «دسترسی به فناوری نمونه ساخت آزمایشگاهی هایپرلوپ»، «بومی‌سازی قطعات اولویت‌دار مترویی»، «بروز رسانی سیستم رانش قطار‌های DC با بهره‌گیری از سرریز دانشی ایجاد شده در پروژه قطار ملی»، «تولید قطار‌های پرسرعت برقی از طریق بازطراحی قطار ملی مترویی»، «طراحی و ساخت یک رام واگن قطار مترو» و «هوشمندسازی لوکوموتیو GM» در مسیر توسعه‌یافتگی قرار گرفت.
خودرو
از دیگر حوزه‌های فناورانه‌ای که ستاد در آن اقدامات مؤثری داشته، توسعه فناوری‌های پیشرفته صنعت خودرو است که این حوزه نیز با بهره‌مندی از توان شرکت‌های دانش‌بنیان خدمات مناسب‌تری را به مخاطبان ارائه کرده است.
«طرح‌های اتوبوس برقی»، «توسعه فناوری پلتفرم و خانواده محصول و خودروی مدرن اقتصادی»، «خودروی برقی»، «بومی‌سازی موتور الکتریکی اتوبوس برقی»، «پروژه تهیه و تدوین اسناد استاندارد خودرو‌های برقی و موتورسیکلت برقی»، «تدوین نقشه راه توسعه فناوری‌های خودرو‌های متصل در کشور»، «تدوین آیین‌نامه تبدیل کارگاهی خودرو‌های بنزینی به هیبریدی»، «بومی‌سازی و نصب موتور‌های برون نصب ۲۰۰ اسب بخار»، «تدوین دانش فنی تولید ماده کاتدی LiFePO۴ مورداستفاده در باتری‌های لیتیوم» و ... نیز از طرح‌های این حوزه است.
مکان محور
فناوری‌های ژئوماتیک در دنیا جایگاه خود را پیدا کرده است و صنعتگران زیادی در این عرصه فعالیت می‌کنند؛ اما این حوزه فناورانه که به‌تازگی بیشتر با نام آن آشنا شده‌ایم و کاربرد‌های آن را بهتر درک کرده‌ایم، در ایران مسیری نوآورانه را طی کرده و اخبار امیدوارکننده‌ای از تولید محصولات کاربردی در این زمینه به گوشمان می‌خورد.
توسعه فناوری‌های مکان محور یا ژئوماتیک در دنیا به یک اصل بدل شده است و کاربرد‌های آن روزبه‌روز بیشتر می‌شود. از جمله دستاورد‌های این حوزه در سالی که گذشت می‌توان به «طراحی سامانه مدیریت بحران مبتنی بر فناوری‌های GIS و سنجش‌ازدور»، «آنالیز هوشمند و رصد جاده‌ای بر اساس تصاویر هوایی دوربین رقومی زنیت و تهیه مدل سه‌بعدی محدوده نقاط حادثه‌خیز»، «طراحی و ساخت آنتن گیرنده GNSS»، «تدوین نقشه راه به‌منظور شکل‌گیری زنجیره ارزش ژئوماتیک در کشور»، «سامانه پایش کشت مواد مخدر مبتنی بر فناوری‌های ژئوماتیک»، «سامانه همراه برداشت خودکار اطلاعات مکانی پایگاه‌داده امداد و نجات»، «توسعه سامانه کشاورزی هوشمند و دقیق» و ... اشاره کرد.
دریایی
باتوجه‌به اینکه ایران کشوری با دسترسی مناسب به دریا‌ها است صنعت دریایی یکی از راهبردی‌ترین و مهمترین صنایعی است که توسعه‌یافتگی آن، نقشی مهم در رونق اقتصادی کشور دارد. صنعتی که می‌تواند برای ساحل‌نشینان و مردم بومی مناطق دریایی کشور درآمدزایی کند. همچنین این شیوه حملونقل مسیری مطمئن برای صادرات محصولات نیز به شمار می‌رود. به همین دلیل ستاد توسعه فناوری‌های فضایی و حملونقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری با استفاده از توان دانشی و تخصصی موجود در بخش دولتی و خصوصی در تلاش است تا پل ارتباطی باشد میان این دو بخش و مسیر را برای به‌روز شدن فناوری‌های کاربردی در این صنعت باز کند.
این حوزه نیز دستاوردهایی، چون «محصول نجات‌دهنده کارکنان روی سکو‌ها و اسکله‌ها و شناورها»، «سیاستگذاری و تدوین اولویت‌ها و اعمال سیاست‌های شفاف حمایتی از صنایع»، «هوشمندسازی بندرها» و ... را به ثبت رسانده است.