استان همدان دارای ۴۳ برند فرش دستبافت است که برخی از آنها مانند فرش "مهربان" شهرت جهانی دارد، اما این روزها حال خوبی ندارد.
استان همدان دارای ۵۰ هزار نفر بافنده فرش است که از این تعداد ۲۰ هزار نفر دارای کارت قالیبافی هستند و از این افراد ۱۳ هزار نفر شان بیمه تأمین اجتماعی شدهاند، این افراد سالیانه ۲۰ هزار مترمربع فرش دستبافت تولید میکنند که به سبب
کار همین بافندهها همدان یکی از ۷ استان برتر در تولید فرش و فعالیتهای مرتبط با آن است.
بافنده های فرش میگویند: "بافت یک فرش دستباف دست کم ۶ ماه زمان میبرد، اما هنگام فروش حاصل دسترنج مان تنها ۸ یا ۹ میلیون تومان خریداری میشود که از این مقدار هم حدود ۵ میلیون تومان هزینه مواد اولیه مانند نخ است پس در واقع بافت فرش چندان سودی برای بافنده ندارد".
آنچه پیداست این است که مشکلات فرش تنها به همدان مربوط نمیشود بلکه شهرهای دیگر هم مانند تبریز، قم، کاشان و سنندج با مشکلاتی هم، چون کمبود و گرانی مواد اولیه و نبود بازار روبرو هستند.
این روزها کالایی مانند فرش دستباف به یک کالای لوکس تبدیل شده است و قیمت یک قالی بسته به اندازه، طرح و کیفیتش کمتر از ۱۵ یا ۲۰ میلیون تومان نیست که خرید آن از عهده هرکسی بر نمیآید.
اما یکی دیگر از چالشهای بزرگ فرش دستبافت استان همدان فروش فرش است، اگر بازار رونق بگیرد هر مقدار فرش دستبافت که بازار نیاز داشته باشد نه در همدان بلکه در سراسر کشور تولید میشود درواقع بیشتر از هر چیزی این صنعت نیاز به بازرگان و بازاریاب دارد.
وضعیت تحریم به حدی ما را محدود کرده که بازارهای جهانی فرش مان را به سختی میخرند و بهناچار مجبوریم فرش ایران را به نام کشورهایی مانند افغانستان و پاکستان صادر کنیم که این امر موجب گمنام ماندن فرش کشورمان میشود.
مرثیه صنعت فرش، اما آنجا سوزناک میشود که همزمان با دوری ریزی پشم که مواد اولیه بافتن فرش است، پشم مورد نیاز اندک قالی بافان ایران، از دیگر کشورها وارد میشود.
این واردات پشم به ایران در حالی است که کشور دارای ۶۴ میلیون راس دام سبک و از این تعداد سهم استان همدان یک میلیون و ۴۰۰ هزار راس است، اما تنها در نیمه اول امسال حدود هزار و ۳۱ تن پشم از کشورهایی مانند چین، فرانسه، امارات، استرالیا، نیوزیلند، آلمان و ترکمنستان وارد ایران شده که ارزش آنها حدود ۵ میلیون و ۷۰۳ هزار دلار بوده است.
پشم را میتوان یک کالای استراتژیک به شمار آورد، زیرا از یک سو رونق و احیای هنر صنعت فرش به آن بستگی دارد و از سوی دیگر از بین بردن این محصول و یا ریختن آن در طبیعت به معنی نابودی سرمایه ملی است مسئلهای که میشود با کمی مدیریت مانند ساخت و توجه به کارخانههای ریسندگی و یا حمایت از دامداران از آن جلوگیری کرد.
براساس آمارها هم اکنون ۲ میلیون ایرانی در عرصه هنر صنعت فرش دستبافت فعالیت میکنند و کارشناسان معتقدند با توجه به اینکه شغلهای مختلفی، چون دامداری، رنگرزی و بافندگی به صنعت فرش وابسته اند، با یک نگاه جامع اقتصادی میتوان سهم این صنعت در ایجاد اشتغال و درآمد را بسیار پررنگتر کرد.
همچنین جذب سرمایه گذار، آموزش صادرکنندگان و به روز کردن آنان، آموزش جوانان جویای اشتغال، ایجاد کارخانههای نخ ریسی و همچنین خرید پشمهای چیده شده از دامداران اقدامات دیگری است که میتواند به رونق فرش دستبافت کمک کرد.