عید نوروز در ایران نقطه اوج ارتباطات خانوادگی و قوم و طایفه‌ای در قالب صله ارحام است.
به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سيما، در عید نوروز و مناسبت‌های مشابه این ایام، شاهد اوج گیری صله رحم میان خانواده‌های ایرانی هستیم. این ایام ظرفیت خوبی در تنظیم مناسبات خانوادگی دارد و می‌تواند افراد را در شبکه‌ای از روابط مبتنی بر محوریت طایفه و فامیل قرار دهد. این امر به نوبه خود جنبه کنترلی و حمایت‌گرانه نسبت به لغزش‌های احتمالی در روابط خانوادگی و زوجیتی دارد.
افزایش ارتباطات خانوادگی و صمیمیت خویشاوندان
در عصر حاضر با گسترش شهرنشینی و دور شدن فاصله‌ها، روابط خویشاوندی تحت تأثیر این شرایط نسبت به گذشته کمرنگ شده است. در گذشته، شکل خانواده گسترده بود و اعضای آن به راحتی از آثار مثبت روابط خویشاوندی بهره‌مند بودند، اما خانواده‌های جدید به دلیل بهره‌مند نبودن از ظرفیت‌های مادی و معنوی طایفه و بستگان بیش از پیش در معرض تهدیدات مختلف قرار می‌گیرند.
در جامعه ایرانی نیز اگر چه سیر تحولات خانواده در فرم و محتوا تحت تأثیر روند‌های جهانی بوده و امروزه دیگر خبری از خانواده‌های گسترده به سبک سنتی نیست، اما شرایط فرهنگی و اجتماعی جامعه ایرانی به منظور تقویت ارکان این نهاد، ظرفیت‌های مناسبی را در اختیار خانواده قرار می‌دهد. یکی از این ظرفیت‌های مهم و حمایت کننده نهاد خانواده در ایران، عید نوروز و رسم و رسومات مربوط به آن است.
عید نوروز در ایران نقطه اوج ارتباطات خانوادگی و قوم و طایفه‌ای در قالب صله ارحام است. در اندیشه دینی ما، حفظ، توسعه و تعمیق روابط فامیلی و ارتباط صمیمانه و حمایتی خویشاوندان از اهمیت بالایی برخوردار است.
انسان موجودی ذاتاً اجتماعی است و از بدو تولد هم در یک اجتماع کوچک به نام خانواده متولد می‌شود. دید و بازدید‌ها و تعاملات اجتماعی، می‌تواند از بروز برخی مشکلات و اختلالات روانشناختی مانند افسردگی، استرس و اضطراب که متأسفانه امروزه حتی در میان کودکان بسیار شایع شده است، جلوگیری کند. روانشناسان تاکید دارند که این تعاملات باعث می‌شود افراد از اینکه در جمع هستند احساس امنیت کنند. این حمایت‌ها شامل حمایت عاطفی و ارزشی است.
همین احساس تعلق و کسب احترام، بسیار برای افراد مهم است که در همین دید و بازدیدی که صورت می‌گیرد، می‌تواند از سوی فرد دریافت شود. از سوی دیگر، بسیاری از کینه‌توزی‌ها و هیجانات منفی که به‌دنبال سوء تفاهم‌ها و دوری‌ها ایجاد شده با این دید و بازدید‌ها حل و فصل می‌شود و با رفع کدورت‌ها، گلایه‌ها به دست فراموشی سپرده می‌شود.
تحقیقات نشان داده با رفع گلایه‌ها، کدورت‌ها فراموش شده و حال خوب جایگزین حال بد می‌شود این سبب می‌شود که فرد هیجان مثبتی را تجربه کند که همین به ارتقای سلامت روان فرد کمک می‌کند. بسیاری مواقع هم مشکلات افراد با حضور در میان جمع خانواده، هم‌فکری، چاره‌اندیشی و برطرف شود. این‌ها از جمله تأثیرات مثبتی است که یکسری از فشار‌های روانی را از روی خانواده برمی‌دارد.
انجام صله رحم و افزایش رشد اجتماعی کودکان
متأسفانه هم اکنون در جامعه با معضل تک فرزندی مواجه هستیم و این امر موجب شده کودکان بیشتر اوقات را در تنهایی سپری کنند. از طرفی در حال حاضر در بیشتر خانواده‌ها پدر و مادر هر دو شاغل هستند و این امر بر ساعات تنهایی کودکان افزوده است و موجب شده در بیشتر ایام سال در تنهایی بازی و فعالیت کنند.
همان طور که در دین اسلام بار‌ها بر مسئله صله رحم به عنوان یک امر نیکو تاکید شده، علم روانشناسی نیز معتقد است ارتباط با فامیل و اقوام و دوستان می‌تواند آثار مطلوبی به ویژه در بحث رشد شخصیت اجتماعی کودکان داشته باشد. کارشناسان مسائل اجتماعی تاکید دارند؛ در شرایط کنونی جامعه دید و بازدید‌های نوروزی می‌تواند بهترین فرصت برای رشد اجتماعی کودکان باشد.
در واقع نوروز و دید و بازدید‌های آن بهترین فرصت است که کودکان برای مدتی هم که شده از محیط تنهایی و فضای مجازی دور شده و حضور در جمع را تجربه کنند و حداقل چند روزی بتوانند جدا از آدم‌های مجازی با آدم‌های واقعی هم ارتباط داشته باشند. دید و بازدید‌های فامیلی تنها به نوروز ختم نشده و باید خانواده‌ها در مابقی ایام سال نیز این امر نیکو و پسندیده را به خاطر رهایی کودکان از محدودیت‌های موجود از جمله تنهایی انجام دهند.
روانشناسان می گويند: حضور در دید و بازدید‌های عید می‌تواند فرصتی باشد تا بچه‌ها برای مدتی از این فضا دور شوند و فرصت تعامل با افراد را داشته باشند. می‌توان از همین حضور در میان جمع برای بیان ویژگی‌های مثبت و موفقیت‌های بچه‌ها استفاده کرد و اعتماد به نفس را در آن‌ها تقویت کرد.
فواید دید و بازدید‌های نوروزی
پیشگیری از افسردگی
ایرانیان به مناسبت‌های مختلفی مانند شب‌چله و نوروز گرد هم جمع می‌شوند و الفت بین خودشان را افزایش می‌دهند که البته ضمن حضور رسم و رسومات قدیمی اعتقادات مذهبی نیز به افزایش ارتباطات آن‌ها کمک می‌کند.
یکی از مهم‌ترین عوامل پیشگیری از افسردگی در جمع اطرافیان بودن و احساس آرامش و امنیت حاصل از آن است و دید و بازدید نوروزی و صله‌رحم می‌تواند این بیماری مزمن را به حداقل برساند، معمولاً افراد با وجود نقاط مشترک، از بودن کنار هم بیشتر لذت می‌برند.
رحمت و برکت
در حدیث قدسی آمده است که خداوند فرمود: «من رحمان هستم و نام رحم را از اسم خود مشتق نموده‌ام، پس هر کس صله رحم کند و با بستگان خود پیوند نماید من او را با رحمت صله خواهم کرد.» بازدید‌هایی که از سر محبت و بخشش انجام می‌شوند، با خود محبت به همراه می‌آورند و این محبت و بخشش در زندگی انسان جاری می‌شود.
سلامت جسم
تحقیقات زیادی نشان داده است که کسانی که هوش عاطفی بیشتری دارند و روابط اجتماعی بیشتری دارند از سلامت جسمی بیشتری برخوردارند و کمتر مریض می‌شوند. هر چقدر رابطه صمیمانه بیشتری با آدم‌ها داشته باشیم حالمان بهتر خواهد بود و در نتیجه سلامت جسمانی‌مان هم بهتر خواهد بود.
حمایت از سالمندان
در واقع دید و بازدید‌های نوروزی فضای مناسبی برای مطلع شدن از احوال بزرگان خانواده و ابراز محبت و حمایت از افراد مسن‌تر است.
لزوم رعایت نکات مهم در دید و بازدید‌های نوروزی
ازآنجاکه هر کار آداب‌و رسوم مخصوص به خود را دارد، دید و بازدید نیز از این امر مستثنی نبوده و برای ساختن لحظاتی خوب و به یادماندنی لازم است که برخی اصول را رعایت کنید.