وقتی صورت مسئله پاک می‌شود!

بانوی جوان بانگرانی پرسید؟ درسته که میگن اعتیاد آوره؟ "
دکتر داروساز که مشغول پیچیدن نسخه بود، در پاسخ گفت: " خانم مگر شما به پزشکت اعتماد نداری؟ حتما لازم بوده که پزشک تجویز کرده. "

بانوی سالمند با نگرانی بیشتر گفت: میگن داروی اعصاب خیلی ضرر داره.
دکتر داروساز سری تکان داد و گفت: برای یقین داشتن می‌توانید با روانپزشک دیگری هم مشورت کنید.

داروی تجویز شده، متیل‌فنیدات: Methylphenidate که بیشتر به نام تجاری آن، ریتالین Ritalin شناخته می‌شود بود. این دارواز جمله دارو‌هایی است که برای برخی از مبتلایان اختلال کم‌توجهی - بیش‌فعالی تجویز می‌شود.

پاک کردن صورت مساله به جای حل آن

این مادر و دختر عمه و مادربزرگ آرش پسر بچه‌ای ۸ ساله بودند. آرش بعد از جدایی پدر و مادرش با عمه و مادربزرگ زندگی می‌کرد و یکی از دلایل جدایی پدر و مادرش بود.
بی قراری و شیطنت‌های بی اندازه آرش، عدم تمرکز حواس عاملی شد
که یکسال از تحصیل جا بماند، چون پدر و مادر نمی‌دانستند چگونه باید آرش را توجیه کنند که به مدرسه برود. زندگیشان به سمتی رفته بود که برای حل مشکل فرزندشان صورت مساله را پاک کردندو درحالی که هریک دیگری را مقصر می‌دانست از هم جدا شدند و آرش را به دست مادربزرگ و عمه سپردند.
عمه و مادربزرگ مصمم بودند تا آرش مسیردرمان را طی کند.

عمه آرش می‌گوید: برادر زاده اش بنا به تجویز روان پزشک دارو‌های محرک اعصاب برای تمرکز حواس مصرف می‌کند، البته برخی از روان پزشکان بیماری آرش را اتیسم و برخی بیش فعالی تشخیص داده اند.
عمه معتقداست جنگ و جدل‌های پدر و مادر و بی توجهی به آموزش فرزندشان باعث شده آرش آنچه باید آموخته باشد تاکنون نیاموخته است و او حتی بی توجهی و کم حوصلگی پدر و مادر برای تربیت این کودک را نوعی خودخواهی میداند و می‌گوید: ما آرش را در مدرسه ثبت نام کرده ایم و او حالا کلاس اول است و مصرف دارو به تمرکزش کمک می‌کند و روند بهبود را در رفتار آرش حس می‌کنیم و همه سعی ما براین است که او هرروز نکته‌ای تازه بیاموزد.

با این حال آن‌ها مدتی بنا به توصیه‌های دیگران که برخی تحصیل کرده هم هستند مبنی بر این که این قرص‌ها مقدمه‌ای برای اعتیاد در آینده اش می‌شود دارو را قطع کرده بودند اما! معلم آرش نیاز به مصرف دارو برای تمرکز حواس و زیر نظر پزشک بودن را ضروری دانسته است و توصیه‌های او عمه و مادربزرگ آرش را برای ادامه درمان ترغیب کرده بود.

عمه عنوان می‌کند: معلم آرش از دانش آموزانی برایش گفته که حتی تا کلاس دهم برای تمرکز حواس زیر نظر پزشک دارو مصرف می‌کردند و بعد به راحتی دارو را کنار گذاشته اند.
ولی سایه نگرانی برای مصرف دارو همچنان در چهره عمه و مادربزرگ موج می‌زند.
او براین باور است که با وقت گذاشتن برای آموزش آرش او هم می‌تواند مانند دیگر کودکان مراحل تحصیل را با موفقیت طی کند و مصمم است از هیچ کوششی برای آموزش برادر زاده اش دریغ نکند و آنچه پدر و مادر برای آموزش فرزندشان نکرده اند انجام دهد.
البته این عمه و مادربزرگ همراهی معلم را در مسیر درمان بسیار موثر و ارزشمند می‌دانستند.
برایم این سوال پیش آمد چند کودک مانند آرش در یادگیری دچار اختلال هستند و پدرو مادر به جای پیداکردن راهکار، فرزند را از زندگیشان حذف می‌کنند و چند کودک مانند آرش تا این حد خوش شانس هستند که کسانی مانند عمه و مادربزرگ داشته باشند که برای بهبود اختلال دریادگیری ازهیچ کوششی دریغ نکنند

مصرف فقط درصورت تجویز پزشک

فریبا رضایی مدیر سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی شیراز شرح می‌دهد: اوتیسم یک اختلال عصبی- رشدی است.
این اختلال باعث مشکلاتی، چون رفتار‌های تکراری وکلیشه ای، نقص در مهارت‌های ارتباطی کلامی و غیر کلامی و رفتار‌های اجتماعی می‌گردد. افراد مبتلا به اوتیسم ممکن است در یادگیری مشکل داشته باشند؛ و بخش‌های مختلف مغز در افراد دارای اتیسم در همکاری با یکدیگر دچار مشکل می‌شوند.
اتیسم بر روی درک افراد از دنیا و تعاملاتشان با افراد اثر می‌گذارد.
اودرباره ضرورت مصرف دارو برای کودکانی به هردلیل دچار عدم تمرکز حواس هستند و احتمال اعتیاد به این دارو‌ها می‌گوید: هر دارویی بنا به تشخیص پزشک اگر ضروری باشد مطمینا می تواند مفید باشد.
به گفته مدیر سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی شیراز متیل فنیدات برای درمان بهبود و درمان افسردگی، اختلالات کم توجهی و بیش فعالی تجویز می‌شود. اما متاسفانه به دلیل تبلیغات گسترده و وجود باور‌های اشتباه برخی از محصلین اقدام به مصرف ریتالین و از آن به عنوان قرص شب امتحان یادمیکنند غافل از اینکه مصرف خارج از دستور پزشک آن عوارض مخربی بر روی سلامت فرد دارد و باعث وابستگی مصرف کننده به این محرک می‌شود
اغلب جمعیت فارس تحت پوشش یکی از تیم‌های سلامت جامعه  هستند 

رضایی عنوان می‌کند: شرح وظایف دانشگاه علوم پزشکی در نظام تحول سلامت ارائه، خدمات سلامت به مردم بصورت تیمی است که این تیم شامل پزشک خانواده، روان شناس، کارشناس تغذیه و مراقب سلامت می‌باشد؛ که در حال حاضر اغلب جمعیت استان فارس تحت پوشش یکی از تیم‌های سلامت جامعه (پزشک خانواده) می‌باشند. در این تیم در کنار سایر خدمات درمانی و تغذیه ای، خدمات مشاوره، آموزش و درمان روانشناختی به رایگان توسط کارشناسان ارشد روانشناسی بالینی ارائه می‌شود.
مدیر سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی شیرازبا بیان که اختلال در یادگیری می‌تواند عوامل متعددی داشته باشد می‌گوید در شیراز انجمن اتیسم شیراز، مدرسه اوتیسم اکسیر شیراز، مرکز اوتیسم مهراندیش شیرازو درمانگاه امام رضا واقع در فلکه نمازی از مراکزی هستند که در زمینه اتیسم و دیگر بیماری‌های که باعث اختلال دریادگیری می‌شود فغالیت دارند.
از هر ۱۰۰۰ کودک ۳ تا ۶ مبتلا و اهمیت تشخیص زود هنگام

مریم مجد کارشناس سلامت روان معاونت بهاشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز شرح می‌دهد: اتیسم را میتوان یک بیماری با طیف گسترده از خفیف تا خیلی شدید معرفی کرد. متخصصین تخمین می زنند که از هر ۱۰۰۰ کودک، ۳ تا ۶ نفر آن‌ها اتیسم متولد می‌شوند. علائم این اختلال تا قبل از سه سالگی بروز می‌کند و علّت اصلی آن ناشناخته است.
به گفته این کارشناس این اختلال در پسران شایع‌تر از دختران است. کودکان و بزرگسالان مبتلا به اوتیسم، در ارتباطات کلامی و غیر کلامی، تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های مربوط به بازی، مشکل دارند.
مجد عنوان می‌کند مطالعات پیگیری موجود حاکی ازان است که تنها در صد بسیار اندکی از افرادی که اختلال اتیستیک دارند در بزرگسالی قادر به زندگی و کار مستقل هستند. درحدود یک سوم موارد به درجه‌ای از استقلال نسبی میرسند. بزرگسالان دچار به اختلال اتیستیک که کارکرد سطح بالایی دارند به ویژه در تعامل و روابط اجتماعی با مشکلاتی روبرو هستند و علائق و فعالیت‌های انان بسیار محدود است.
کارشناس سلامت روان معاونت بهاشت دانشگاه علوم پزشکی شیرازشرح می‌دهد: تحقیقات نشان داده است که تشخیص زودهنگام و درمان و بهبود وضعیت کودکان مبتلا بسیار موثر است. هرچقدر زودتر بتوان اتیسم را تشخیص داد، زودتر هم می‌توان از برنامه‌های درمانی برای کمک به این کودکان بهره برد.
مریم مجد می‌افزاید: کارشناسان معتقدند روند درمانی برای کودکانی که اتیسم در آن‌ها تشخیص داده می‌شود، باید سریعاً آغاز شود. هیچ درمان اختصاصی برای اتیسم وجود ندارد، اما مداخله به هنگام و استفاده از آموزش مهارت‌ها و تکنیک‌های اصلاح رفتار می‌تواند نتایج خوبی داشته باشد. این نوع درمان‌های آموزشی و رفتاری، علائم اتیسم مانند اختلال در تعامل اجتماعی، مشکلات ارتباطی و رفتار‌های تکراری را بهبود بخشیده و می‌تواند شانس یک کودک مبتلا به اتیسم را که قادر به رفتن به مدرسه و شرکت در فعالیت‌های عادی نیست، افزایش دهد.
کارشناس سلامت روان معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز تاکید می‌کند:تمامی متخصصین در امر اُتیسم معتقدند که تشخیص زودهنگام و شروع درمان در سنین کم بهترین نتایج را دربر خواهد داشت. اگر کودک هر چه زودتر در برنامه درمانی قرار گیرد، زودتر هم به سطح رفتار‌های عادی خواهد رسید. همچنین افراد متخصصی که بر روی کودکان درخودمانده یا همان مبتلایان اتیسم سال‌ها کار کردهاند معتقدند هر چه برنامه درمانی منظم‌تر و دارای ساختار دقیق تری باشد میتوان نتایج بهتری را بدست آورد.
نقاشی درمانی

در حالیکه برخی از پدر و مادر‌هایی که فرزندشان به دلایلی از جمله اتیسم در یادیگیری دچار اختلال هستند، خودشان هم منزوی می‌شوند برخی همچون سحر کشاورزی سعی می‌کنند پنجره‌های امیدرا به روی این کودکان درخودمانده بگشایند.
سحر کشاورزی دانش آموخته نقاشی است و تحصیلات آکادمیک دارد، او در زمینه تصویرگری کتاب کودک هم فعالیت دارد و چند سالی که بخشی از وقت خود را با آموزش نقاشی به کودکانی که درامریادگیری دچار اختلال هستند سپری می‌کند.
او دراین امر درکنار کسب تجربه، آموزش‌های لازم را دیده است و سعی بر افزون شدن دامنه اطلاعاتش هم دارد.
این بانوی هنرمنداز علت فعالیت در این عرصه می‌گوید: بچه‌های سالم مسیر خودشان را می‌روند اما! من امیدوارم بتوانم برای کودکانی که در انزوا هستند قدمی برادارم و مطینم این کار می‌تواند فرصتی برای دیده شدن آن‌ها باشد.
به باور سحر کشاورزی بچه‌های اتیسمی را می‌توان متمرکز کرد و نقاشی می‌تواند تاثیر زیاد درکنترل و تمرکز ذهن دست آن‌ها داشته باشد.
او از تجربه کار با کودکانی می‌گویدکه در ابتدا حاضر نبودند به ابزار نقاشی حتی نگاه کنند، ولی به مرور زمان نقاشی برایشان ابزاری برای کنترل خشم و بیان احساسات شده است.
علت ورودش به این عرصه را تاثیر استاد نقاشی اش در دانشگاه می‌داند که خود مبتلا به اتیسم بوده و حالا هنرمندی است که باتمام وجود سعی می‌کند قدمی برای مبتلایان بردارد.
وقتی خواستم با این استاد نقاشی صحبت کنم او گفت: تمایلی برای گفتگو ندارد، چون فرزندش بزرگ شده و به دانشگاه میرود و او نمی‌خواهد با صحبت در این باره آرامش فرزندش را به هم بریزد. چون هنوز هم از نگاه‌های پر سوال مردم می‌ترسد.
آمار دقیقی از تعداد مبتلایان به اتیسم یا دیگر بیماری‌هایی که باعث اختلال دریاددیگری می‌شود موجود نیست. شاید، چون بسیاری هنوز با این اختلال‌ها آشنا نیستند و برخی عدم تمرکز حواس را به پای شیطنت کودکانه می‌گذارند.
آنچه واضح است تشخیص به موقع این بیماری‌ها می‌تواند علاوه بر این که تاثیر مثبتی بر سرنوشت کودک مبتلا داشته باشد میتواند باعث آرامش اطرافیان هم شود.

* راضیه جوینده