امام سجاد(ع) از فقیه‌ترین مردم مدینه

مدت امامت ایشان ۳۵ سال بود و در جریان کربلا نیز حضور داشت، اما بر اساس برنامه‌ای الهی ایشان زنده ماند تا مأموریت خود را سرانجام برساند.

از جمله ماجرا‌هایی که در تاریخ اسلام امامت اهل‌بیت (ع) را تحت‌الشعاع قرار داده، نسبت دادن «بیمار مصلحتی کربلا» به امام سجاد (ع) است. یعنی هرگاه صحبت از معارف عاشورایی و معرفی برترین اصحاب امام حسین (ع) می‌شود، نخستین چیزی که درباره امام سجاد (ع) گفته می‌شود، موضوع «بیمار مصلحتی کربلا» ست؛ در حالی که خداوند متعال در قرآن اهل‌بیت (ع) را «اولی‌الامر» یعنی کسانی که «صاحبان امرِ الهی» هستند و تمام مقدرات و امورات عالم و آدم را به اذن‌الله رقم می‌زنند، معرفی می‌کند.

امام چهارم بر اساس آیه قرآن، خدا محوری را سر لوحه و فصل الخطاب زندگی خود قرار می‌دهد و در حقیقت زندگی را عین بندگی تفسیر می‌کند.

این بزرگوار، در انجام عبادت، کوشش فراوان داشت، به گونه‌ای که فاطمه دختر علی علیه السّلام نزد جابر انصاری آمد و گفت: ما بر گردن شما حقوقی داریم، یکی از حقوق ما این است که هرگاه دیدید یکی از ما به خاطر عبادت بسیار، در معرض خطر است، به او یادآوری کنید و او را به حفظ جان، سفارش نمائید، و این علی بن الحسین علیه السّلام یادگار پدرش است که بر اثر کوشش فراوان در عبادت، خود را در پرتگاه خطر شدید قرار داده است، و از بسیاری سجده، پیشانی و کف دست‌ها و روی زانوهایش پینه بسته، و جانش را در رنج شدید انداخته است!

روایت شده: هرگاه امام سجّاد علیه السّلام مشغول نماز می‌شد، آنچنان از خود بی خود می‌گشت که صدای اطراف خود را نمی‌شنید. از آن جا که حضرت سجاد علیه السلام به اوصاف و فضایل بسیار شایسته‌ای آراسته بودند که او را از هرجهت از دیگر مردم ممتاز می‌ساخت، به آن حضرت لقب‌های بسیاری که هریک به بُعدی از کمالات او دلالت داشت، نسبت داده شده است.

از جمله آنهاست:
زین العابدین، زین الصالحین، وصیّ الوصیین، امام الاُمّة، مُتهجِّد، سیّدالعابدین، الزّکی، الامین، البکّاء، سیّدالساجدین، منار القانتین، ذوالثّفنات و نوح آل محمّد صلی الله علیه و آله وسلم.

امام علی بن الحسین علیه السلام را به سبب سجده‌های طولانی او ـ که نظیر آن‌ها فقط در علی بن ابی طالب علیه السلام دیده شده بود ـ سیدالساجدین و نیز سیّدالعابدین لقب داده بودند. امام سجاد علیه السلام را، چون کوچک‌تر از حضرت علی اکبر و بزرگ‌تر از علی اصغر علیه السلام بودند، علی اوسط خوانده اند و از آن جهت که پس از ماجرای جانسوز عاشورا همواره به یاد پدر می‌گریستند. نوح آل محمّد لقب داده اند.

سخنان بزرگان اهل سنت درباره وی
علمای اهل سنت امام سجاد (ع) را دارای علم و جایگاه والا دانسته و او را ستوده‌اند. از جمله: محمد بن مسلم زهری، از تابعین و فقیه و محدث اهل سنت قرن اول و دوم هجری درباره او می‌گوید: «نه هاشمی‌ای را برتر از او و نه کسی را فقیه‌تر از او دیدم». از أبو حاتم الأعرج نیز نقل شده که هاشمی‌ای برتر از علی بن حسین (ع) ندیدم.

شافعی، پایه‌گذار مذهب شافعی، او را فقیه‌ترین مردم مدینه دانسته است. جاحظ، متکلم و ادیب معتزلی در قرن دوم و سوم قمری، نیز درباره امام گفته است: «کسی را ندیدم که در فضیلت او شک داشته باشد و یا در مقدم بودن او سخنی گوید». سعید بن مسیب، از تابعین و از فق‌های هفتگانه مدینه، درباره او گفته است: «باورع‌تر از او کسی ندیدم».

گزارش از زینب نجاتی