آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی یکی از مکان‌های تاریخی و باستانی شهر اردبیل و از آثار ثبت شده ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو است.
این مجموعه مذهبی در سال ۱۳۱۰ با شماره ۶۴ در فهرست آثار ملی کشور و در مردادماه سال ۱۳۸۹ در فهرست آثار جهانی یونسکو قرار گرفت.
آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی معروف به گنبد الله الله
در این مکان علاوه بر آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی، مقبره‌های شاه اسماعیل اول (نخستین پادشاه صفویه) و مادر شاه اسماعیل (دختر اوزون حسن آق قویونلو) و نیز برخی از مشایخ و صاحب‌منصبان دوران صفوی و نیز شهیدان ایرانی جنگ چالدران، قرار دارد. از دیگر بخش‌های این مجموعه چینی‌خانه، مسجد، جنت سرا، خانقاه، چله خانه، شهیدگاه و چراغ‌خانه است.
بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی
یکی از موارد منحصربه‌فرد این مجموعه این است که این بقعه حاوی ده‌ها اثر بدیع در مضامین مختلف رشته‌های هنری است که از آن جمله می‌توان به عالی‌ترین نوع کاشی کاری معرق و مقرنس و گچ‌بری کتیبه‌های زیبا و نفیس و خط خطاطان بزرگ دوره صفوی (میر عماد، میر قوام الدین، محمد اسماعیل و…) منبت‌های ارزنده، نقره کاری، تذهیب و طلاکاری، نقاشی و تنگ بری و ... اشاره کرد. این اثر از ساختار معماری فخیمی برخوردار است که گرد هم آمدن فضایل هنری نامبرده، آن را در مجموعه‌های تاریخی ایران شاخص و متمایز نموده است.
در جریان جنگ‌های ایران و روسیه در دوره قاجار و سقوط اردبیل، نسخ خطی کتابخانه شیخ صفی‌الدین اردبیلی توسط روس‌ها به غارت رفت. هم‌اکنون آن نسخ در موزه سن پترزبورگ در روسیه نگهداری می‌شوند. این بنای تاریخی در محله عالی قاپو است.
وضعیت کنونی بقعه
صحن اصلی حیاطی است مستطیل شکل به ابعاد ۴۰/۳۰*۱۰/۱۶ متر مفروش با تخته سنگ‌های صاف که حوضی در وسط آن قرار دارد. درگذشته در وسط این حوض چاه آبی بوده است که با استفاده از سطل و طناب برای وضو گرفتن از آن استفاده می‌شده است. این چاه در حال حاضر مسدود شده است.از جمله اشیای نفیس بقعهٔ شیخ صفی، «فرش» مشهور اردبیل است که در حال حاضر در موزهٔ ویکتوریا و آلبرت لندن نگهداری می‌شود.
مسجد جنت سرا
قندیل خانه
این قسمت که نمازخانه نیز نامیده می‌شود، محل قرائت و تفسیر قرآن بوده است. اطلاق نام قندیل خانه نیز به دلیل قندیل‌های نورانی آنجا بوده که روشنایی آستانه را تأمین می‌کرده است. قندیل خانه تالاری است مستطیل شکل و دو فضای پیوسته در شمال و جنوب آن که طاقی نیم گنبدی هر کدام را پوشش داده است.
این فرش که کی. ابوت انگلیسی در دوره قاجار آن را از اردبیل خارج کرده، هم اکنون در موزه ویکتوریا و آلبرت هال لندن به عنوان نفیس‌ترین قالی دوره صفوی با نام «فرش اردبیل» نگهداری می‌شود.
سقفی نیز که نقشه این فرش در آن تصویر شده بود، در زلزله سال ۱۲۶۴ فروریخت.
چینی خانه
ساختمان چینی خانه دارای چهار شاه نشین و دارای تاقنما‌های فوق‌العاده زیبا و نفیس از نوع مقرنس گچی است که روی آن نقاشی و طلاکاری شده‌است.
هماهنگی و توازن رنگ‌ها با سطوح مقرنس از اسلیم‌ها و گل‌های مختلف منظره‌ای شگفت‌انگیز را ایجاد کرده‌است.
این مکان در دوره صفویه محل نگهداری ظروف زرینه، سیمینه و ظروف سفارشی شاه عباس اول از کشور چین بوده‌است.
پناهگاه
کسانی که در آنجا متحصن می‌شدند حتی اگر از جانب شاه محکوم به اعدام بودند، جانشان در امان بود. مثلاً سلطان حسین‌خان شاملو برای حفظ جانش از دست اسماعیل قلی‌بیگ شاملو به این آرامگاه پناه برد.
قبرستان شهیدگاه
روایت است شاه اسماعیل اول در سال ۹۱۵ هجری پس از جنگ با فرخ یسار و فتح شروان جنازه پدر و جدش را همراه بزرگان و سرکردگان صفوی به اردبیل انتقال و در کنار مزار جدش دفن کرد و از آن زمان این قبرستان به شهیدگاه معروف شد. البته پس از وقوع جنگ چالدران تعدادی از قهرمانان شهید این نبرد نابرابر به این قبرستان منتقل و در آنجا به خاک سپرده شدند.
چله خانه
در مجموعه خانقاهی و آرامگاهی شیخ صفی الدین اردبیلی دو چله خانه جهت خلوت نشینی وجود داشته است که چله قدیم برای شیخ صفی الدین و چله جدید برای خلوت صدرالدین موسی فرزند شیخ صفی الدین اردبیلی ساخته شده بود. آثار این چله خانه‌ها در سمت غربی و شرقی حیاط میانی روبروی هم قرار دارد.
کتابخانه
درپی عهدنامه ترکمانچای در سال ۱۲۰۶ (خورشیدی)، ایران پذیرفت تا تمامی نسخ خطی کتابخانه شیخ صفی‌الدین اردبیلی که در آرامگاه قرار داشتند، به عنوان بخشی از غرامت‌های روسیه، ضبط و به آن کشور منتقل شوند.