بنای کارخانه پنبه جاجرم به‌عنوان میراث صنعتی به شماره ۳۲۸۳۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیما؛ خراسان شمالی؛ کارخانه پنبه جاجرم سال ۱۳۰۷ توسط فردی اهل سبزوار ساخته شده است که دارای
شهرستان جاجرم به مرکزیت شهر جاجرم یکی از شهرستان‌های تابع خراسان شمالی است که در جنوب غربی استان قرار گرفته است.
با توجه‌به تعاریف به‌دست‌آمده در خصوص میراث صنعتی، نمونه‌های فراوانی در این زمینه در کشور قابل بازشناسی بوده و رویدادها، حوادث و شخصیت‌هایی که از دوره قاجار در این زمینه ایجاد صنایع در کشور نقش‌آفرینی نموده‌اند، هر یک فصلی از تاریخ صنعت ایران را می‌توانند بیان نمایند. از جمله صنایعی که در بسیاری از مناطق به‌عنوان میراث صنعتی و جهانی شناخته شده، تجهیزات و تأسیسات کارخانه‌های پنبه هستند که در گوشه‌وکنار کشور با رونق کشت پنبه ساخته شده‌اند.
کارخانه پنبه جاجرم یکی از اولین نمونه‌های کارخانه پنبه در کشور است که تاکنون ساخته شده است که حجم بسیار بالای پنبه تولید در منطقه را فرآوری و به بخش‌های دیگر کشور صادر می‌کرد.
بخش ورودی اصلی کارخانه در ضلع جنوبی خیابان شهید رجایی واقع شده که تخریب و دوباره ساخته شده و از نظر مصالح و طرح با بخش‌های دیگر ساختمان متفاوت است. بخش اعظم کارخانه را فضا‌های انباری تشکیل داده است که بعد از ورودی این فضا‌ها شروع شده که در دو ضلع شرقی و غربی ورودی فضا‌های انباری قرار دارد که سه فضا در هر ضلع را تشکیل داده‌اند که بخش شرقی دارای سقف گنبدی به طرح چهارطاقی بوده و بخش غربی دارای یک بخش پیش ورودی و سقف طاق آهنگ هستند. فضا زندگی سرایداری وجود دارد و سپس فضا‌ها انباری آغاز می‌شوند بر اساس عکس‌های موجود این بخش انبارها در ضلع شرقی بعد از هسته اولیه بنا ساخته شده‌اند این هفت انباری تمامادارای سقف شیب‌دار با ابعاد تقریباً ۱۵ در ۵٫۵ متر هستند.
قلب اصلی کارخانه که بخش موتورخانه است در بخش جنوبی کارخانه است دارای دو سالن که یکی در بخش ورودی و محل قرارگیری دستگاه است و سالن بعدی که داری وسعت بیشتر است و در سه سقف طراحی که فرآوری اصلی پنبه در این بخش قرار داشته و دارای سقف شیروانی است. موتور‌های کارخانه با سوخت گازوئیل و با پمپ باد کار می‌گردند. در بخش شمالی حوض آب قرار دارد آب
در بخش جنوب شرقی کارخانه نیز بخش‌های مسکونی برای زندگی کارکنان وجود دارد که شامل چند اتاق و یک حیاط است.
با توجه به گذشت تقریباً یک سده از ساخت اثر، بنا هنوز استوار و پابرجا است که نمادی از دوران آغار میراث صنعتی در کشور است که به انجام نماسازی داخل و محوطه‌سازی فضای بیرونی می‌تواند دوباره مورداستفاده قرار بگیرد و سبک معماری و سازه‌ای منحصربه‌فرد خود را به نمایش بگذارد لذا ثبت آن در فهرست آثار ملی به‌عنوان اولین قدم در جهت حفظ و نگهداری آن بسیار مهم است.
بنای کارخانه پنبه جاجرم به‌عنوان میراث صنعتی به دلیل شأن ملی و تاریخی به شماره ۳۲۸۳۶ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.