کاشت سبزه عید از سنت های دیرینه ایرانی ها است اما این کار نیاز به اطلاعاتی دارد که در این خبر آمده است.
استفاده از ظروف یک بار مصرف برای کشت سبزه، مصرف آب زیاد به منظور نگهداری سبزه با توجه به اختصاص بخش عمده ای از آن به بذر گندم و هدررفت میزان قابل توجهی محصولات زراعی موجب هشدار فعالان محیط زیست شده درباره نحوه برپایی سنت سبزه آرایی شده است.
افزون بر این موارد تجربه هر ساله شب عید در کهگیلویه و بویراحمد نشان می دهد که شمار قابل توجهی سبزه تولید شده از سوی کاسبان در استان به دلیل نبودن مشتری دور ریخته می شود اینها یعنی اینکه به همراه سنت زیبای سبزه آرایی سرمایه های زیادی هدر رفته که با برنامه ریزی و فرهنگ سازی باید برای آن فکری کرد.
آسان‌ترین دانه‌ها برای جوانه زدن عبارت اند از:
یونجه، ماش، عدس، شنبلیله، تربچه و نخود و پس از آن‌ها تخمه آفتاب گردان، کدو، کنجد، برزک، نعنا و سپس انواع لوبیا‌ها مانند سویا، جو، ذرت و ارزن.
از میان جوانه ها، دانه سویا بسیار مغذی است. توجه کنید که دانه سویا تازه باشد، پوستش شکسته نباشد و دانه نصف نشده باشد.
زمان لازم برای تهیه جوانه ها:
الف- دانه‌های که باید حدود ۶ تا ۸ ساعت خیس کنید:
یونجه (مدت جوانه زدن: ۶-۵ روز)
شنبلیله (مدت جوانه زدن: ۴-۳ روز)
تربچه (مدت جوانه زدن: ۵-۴ روز)
کنجد (مدت جوانه زدن: ۲-۱ روز)
ب- دانه‌هایی که باید حدود ۱۰ تا ۱۸ ساعت خیس کنید:
نخود (مدت جوانه زدن: ۴-۳ روز)
عدس (مدت جوانه زدن: ۵-۳ روز)
ماش (مدت جوانه زدن: ۵-۳ روز)
سویا (مدت جوانه زدن: ۵-۳ روز)
آفتاب گردان (مدت جوانه زدن: ۲-۱ روز)
چاودار (مدت جوانه زدن:۳-۲ روز)
ارزن (مدت جوانه زدن:۴-۳ روز)
مدت زمان مناسب جهت رشد هر یک از گیاهان
زمان مناسب برای کاشت سبزه عید نوروز ماش:
ماش نسبت به گندم کمی طول می‌کشد تا سبز شود شما حداقل برای شبز کردن گیاه ماش به ۱۲ روز وقت نیاز دارید یعنی مناسب‌ترین موقع جهت سبز کردن گیاه ماش روز ۱۸ اسفند خواهد بود.
بهترین زمان برای سبزه عید نوروز عدس:
سبزه عدس بیشترین مدت زمان را برای سبز شدن نیازمند است و برای سبز شدن به ۱۵ روز وقت نیاز دارد از این رو شما بهتر ازست از روز ۱۴ یا ۱۵ اسفند برای سبز کردن دانه عدس اقدام کنید.
زمان گذاشتن سبزه عید نوروز شاهی و خرفه:
گیاهان شاهی و خرفه سریع‌تر از همه سبز می‌شوند از این رو شما فقط ۱۰ روز و نه بیشتر برای سبز کردن شاهیو خرفه وقت نیاز ندارید
زمان مناسب برای کاشت سبزه یونجه:
یونجه نیز یکی از دانه‌های مناسب جهت سبز کردن است مدت زمانی که طول می‌کشد تا دانه یونجه به اندازه‌ی کافی رشد نماید تنها ۱۰ روز است یعنی بهترین زمان جهت سبز کردن یونجه روز ۲۴ اسفند خواهد بود.
زمان مناسب برای کاشت سبزه شنبلیله:
شنبلیه نیز یکی از گیاهانی است که برای جوانه زدن نیاز به زمان زیادی ندارد این گیاه جهت جوانه زدن فقط به ۲ الی ۳ روز فقط زمان نیاز دارد این گیاه جهت رشد مناسب تا روز ۱۳ ام تنها به ۱۴ روز وقت نیاز دارد.
زمان مناسب برای کاشت سبزه ارزن:
ارزن هم یکی از گیاه‌های محبوب برای شبزه انداختن است این گیاه طی ۴ روز جوانه میزند و بهترین زمان برای رشد این سبزه تا روز ۱۳ ام تنها ۱۴ روز قبل از عید می‌باشد.
نکاتی در مورد سبز کردن سبزه‌های عروسکی و کوزه:
اگر می‌خواهید روی سطح شیب دار، کوزه، عروسک وسبزه عید نوروز سبز کنید باید از بذر‌های لعاب دار استفاده کنید. بذر‌های لعاب دار مثل بذر شاهی، خرفه، خاکشیر و …
ویژگی این بذرها این است که بعد از خیس شدن حالت ژله‌ای به خود می‌گیرند و به همین دلیل قابلیت چسبندگی روی سطوح مختلف (حتی سطوح عمودی) را دارا می‌باشند.
این بذرها برای سبز کردن سبزه بر روی ماکت‌های مختلف مناسبند.
برای خیساندن بذرها مقدار مناسب بذر را پس از یکبار شستن به مدت ۴ ساعت با آب لازم بخیسانید. میزان آب لازم برای بذر شاهی ۵ برابر و بذر منداب ۵/۲ برابر مقدار بذر است.
روی سطحی را که می‌خواهید سبزه عید سبز کنید را با آب فشان خیس کنیدبعد یک لایه پنبه با ضخامت ۱ سانتی متر روی ماکت قرار دهیدبه طوری که همه جای ماکت را بپوشاند.
روی پنبه یک لایه پارچه تنظیف بکشید و سطح ماکت را با آب فشان کاملا خیس کنید و بذر‌های خیس خورده را روی ماکت بمالید.
دقت کنید فقط یک لایه بذر روی تنطیف بمالید و پس از اتمام کارسطح ماکت را خیس کنید.
در این مرحله یک نایلون شفاف را که دو نقطه آن را سوراخ‌هایی به اندازه۳*۳ ایجاد کردید روی کار و بافاصله قرار دهید (نایلون به سطح ماکت نچسبد) اضافه‌های نایلون را زیر ماکت جمع نمایید.
روز اول و دوم سبزه شما به روزی ۳ بار آبدهی با آب پاش نیاز دارد.
از روز سوم که بذرها جوانه زد و به رنگ سبز کم رنگ در آمد دیگر احتیاجی به روکش ندارد و در این مرحله باید سبزه‌ها را روزی ۲ بار سیراب کنبد دو سه روزی که سبزه پوشش نایلونی دارد سبزه را در محیط معمولی و به دور از نور آفتاب قرار دهید وقتی نایلون را بر داشتید یک روز دیگر هم در همان محیط قرار دهید، ولی در روز‌های بعد سبزه را روزی چند ساعت در هوای آزاد بگذارید البته در معرض باد نباشد.
در این مرحله سبزه نیاز به روزی یکبار آب دهی دارد بذر شاهی در ۶ روز و بذر منداب در ۴ روز آماده می‌شود سعی کنید سبزه‌ها را در سبد حصیری قرار دهید تا آب از آن کاملا جدا شود.
معایب شیوه سبزه آرایی
معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به اینکه تجزیه ظروف یکبار مصرف سال ها زمان می برد و در این مدت وجود این ظروف باعث آلودگی آب، خاک و محصولات کشاورزی و در نهایت تهدید برای سلامتی انسان ها می شود از هموطنان خواست سبزه های نوروز امسال را در ظروف سفالی یا چوبی کشت کنند.
جمشید عبدی پور گفت: خوردن ظروف یکبار مصرفی که سبزه در آن کشت شده از سوی دام ها یکی دیگر از پیامدهای رهاسازی آن در طبیعت است که امکان به خطر افتادن سلامت انسان ها بر اثر گوشت و شیر آن وجود دارد.
راهکارهای سبزه آرایی با هزینه کمتر
صاحبنظران اعتقاد دارند که گندم یک محصول استراتژیک است و نباید برای سبزه عید نوروز آن را هدر داد. آنان کاشت دانه در باغچه ها، استفاده از دانه های سبز شده به عنوان خوراک پرندگان، کاشت بذرها در خاک، کاشت بذر سبزی، جمع آوری و تبدیل سبزه های عید به کود کمپوست را پیشنهاد می دهند.
استفاده از گیاهان سوزنی برگ‌ها و کاج‌های مختلف اعم از کاج تهران، کاج سیاه، سرو نقره‌ای که شکل و شمایل آن شبیه به خوشه گندم است و روش تولید آن به این ترتیب است که ابتدا مخروط ها را یک شبانه روز در آب گذاشته تا باز شود سپس به مدت ۱۴ روز نگهداری می شود تا سبز شود راهکاری برای حفظ سنت سبزه آرایی بدون اما و اگر است.