نان، جایگاه محکمی در سبد غذایی خانوار‌های ایرانی دارد و هرگونه تغییر در قیمت آن، آسیب‌های بسیاری به خانواده‌ها وارد می‌کند.
تغذیه صحیح در حقیقت رعایت تعادل و تنوع در برنامه غذایی است. تعادل به معنی مصرف مقادیر کافی از مواد غذایی مورد نیاز برای حفظ سلامت بدن و تنوع به معنی مصرف انواع مختلف مواد غذایی است. سنین ۷ تا ۱۵ سالگی سال‌هایی هستند که باید مواد غذایی کافی برای رشد سریع در اختیار فرد قرار گیرد که اهمیت توجه به تغذیه در این دوران را دو چندان می‌کند. الگو‌های تغذیه‌ای سالم در این دوران باعث افزایش سطح تندرستی، رشد و نمو و توان بیشتر فعالیت‌های ذهنی شده و از عوارض و مشکلاتی مانند آنمی فقر آهن، چاقی، اختلالات گوارشی و پوسیدگی دندانی در کوتاه‌مدت و بیماری‌های مزمن و خطرناک در درازمدت پیشگیری می‌کند.
به گفته متخصصان، براساس نقشه جهانی امنیت غذایی، کشور‌ها در طیف بسیار پرخطر، پرخطر، با خطر متوسط و کم خطر قرار می‌گیرند. برمبنای این تقسیم‌بندی ایران در وضعیت چندان مناسبی قرار ندارد. بدین معنی که اگرچه عرضه غذا در کشور ازنظر کمی جوابگوی نیاز‌های مصرف است، ولی ترکیب سفره مصرف‌کنندگان، تناسبی با نیاز‌های سلولی ندارد. افزایش سطح عمومی قیمت‌ها نیز با تأثیر متفاوت بر مصرف گروه‌های مختلف درآمدی، سبب کاهش توانایی خرید و درنتیجه کوچک شدن سفره خانوارها می‌شود. تغییر عادات مصرفی غذایی خانوارها که درنتیجه فشار هزینه‌ای ناشی از تورم غذا ایجاد می‌شود، ممکن است پیش‌درآمد ناامنی و فقر غذایی باشد.
در این خصوص، محققانی از دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران و دانشگاه الزهرا (س) اقدام به انجام پژوهشی کرده‌اند که در آن تأثیرات ناپایداری قیمت یکی از اولیه‌ترین نیاز‌های غذایی مردم، یعنی نان بر امنیت غذایی و سلامت روان خانوارها مورد بررسی واقع شده است.
در این مطالعه ابتدا به تخمین کشش قیمتی نان با استفاده از سیستم تقاضای ایده آل پرداخته شده و سپس، بر اساس نتایج حاصل از رفتار خانوارها، به شبیه‌سازی تغییر رفتار خانوار در مواجهه با افزایش قیمت نان با رویکردی تحت عنوان شبیه‌سازی مبتنی بر عامل پرداخته شده است.
نتایج این بررسی‌ها نشان می‌دهند که افزایش سهم نان پس از افزایش قیمت این کالا در سبد گروه‌های کم‌درآمد نشان از جایگزینی این کالا با سایر مواد غذایی ضروری دارد. این موضوع علاوه بر آثار سوءتغذیه و مشکلات ناشی از آن، به‌نوعی بیانگر ضرورت پرهیز از دست‌کاری قیمت نان است.
بنا بر توضیحات زینب واعظ مهدوی، پژوهشگر دانشکده مدیریت و اقتصاد واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران و سه همکار دیگرش در این مطالعه، «افزایش قیمت نان سبب افزایش ۳۳ درصدی در هزینه‌های نان بیستک اول درآمدی شده که مؤید آن است که نان به‌عنوان یک کالای اصطلاحاً گیفن برای این گروه مطرح است».
گیفن بودن یعنی نان کالایی است که اگر قیمت آن افزایش یابد، مردم از آن بیشتر مصرف می‌کنند که قانون تقاضا را نقض می‌کند؛ لذا بر اساس این پژوهش، پس از افزایش قیمت نان، بار هزینه تورم نان بر بودجه در بیستک اول بیش از ۵ برابر بیستک پنجم است.
به گفته مجریان این تحقیق، «یکی از ابزار‌های تضمین امنیت غذایی ایجاد یک نظام یکپارچه منسجم حمایتی در کشور است. در این رابطه لازم است اقدامات پراکنده‌ای که توسط نهاد‌های مختلف دولتی، حکومتی و مردمی برای یاری‌رساندن به گروه‌های آسیب‌پذیر وجود دارد، هماهنگ شوند».
آن‌ها معتقدند: «یکپارچه‌سازی نظام حمایت‌های اجتماعی برای حمایت‌های تغذیه‌ای از گروه‌های آسیب‌پذیر و محروم جامعه یک امر ضروری برای استفاده بهینه منابع کمیاب موجود است.
معافیت‌های مالیاتی برای مؤسسات خیریه‌ای که خدماتی از این قبیل دارند، می‌تواند اثرات انگیزشی بالایی داشته باشد. همچنین لازم است ستاد امنیت غذایی که شامل وزارتخانه‌های تولیدی همچون کشاورزی، تجارت به همراه وزارت بهداشت که مسئولیت‌های پایش کیفیت تغذیه جامعه را عهده‌دار است، برای حصول اطمینان از تأمین نیاز‌های تغذیه‌ای آحاد مختلف جامعه تشکیل شود. این ستاد وظیفه دارد تغذیه خانوارها به‌ویژه خانوار‌های دهک‌های پایین درآمدی را برای اطمینان از دسترسی به تغذیه کافی رصد کند».
بر اساس نظر این محققان، «از دیگر اقدامات دولت‌ها در این حوزه می‌توان به سیاست‌هایی اشاره کرد که بتوان به‌وسیله آن‌ها قیمت مواد غذایی بخصوص برای دهک‌های پایین درآمدی را تثبیت کرد، از قبیل پوشش بیمه‌ای، امنیت غذایی، اختصاص بن‌های مختص مواد غذایی که کسری درآمد را جبران کند و گسترش پوشش بیمه‌ای و تأمین اجتماعی برای دهک‌های پایین که افراد بتوانند هزینه‌های درمانی خود را کاهش داده و بخش بیشتری از درآمد خود را صرف تغذیه سالم و پایدار کنند».
این یافته‌های علمی پژوهشی که بار دیگر بر اهمیت تثبیت قیمت نان به‌عنوان یک کالای تغذیه‌ای بسیار مهم در سبد غذایی مردم اشاره کرده‌اند، در «دانشور پزشکی»، نشریه پژوهشی پایه و بالینی متعلق به دانشگاه شاهد منتشر شده‌اند.