مدیرکل دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت محور سازمان غذا و دارو از راه‌اندازی پویش ملی «دارو زباله نیست» برای اطلاع‌رسانی درباره نحوه امحای صحیح داروها خبر داد.
وی افزود: در این پویش تلاشمان بر این خواهد بود که ضمن آگاهی رسانی درباره نحوه امحای صحیح داروها و تلاش در جمع آوری آنچه که امکان امحای آن در منازل وجود ندارد، از ورود این داروها به چرخه طبیعت جلوگیری کنیم.
مدیرکل دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت محور سازمان غذا و دارو ادامه داد: در سال‌های گذشته سازمان غذا و دارو با پویش‌های مختلفی که برگزار کرده، سعی در اطلاع رسانی مناسب در این زمینه داشته است و درخصوص پسماند‌های دارویی صنایع و داروخانه‌ها با توجه به حضور مسئولان فنی داروساز، تقریبا خیالمان راحت است که پسماند‌های دارویی خطرناک از این دو طریق وارد سیستم طبیعت نمی‌شوند.
محمد حسینی گفت: داروخانه‌ها و همچنین پخش‌ها و صنایع دارویی، دارو‌هایی را که به هر شکلی غیرقابل استفاده شده یا تاریخ مصرفشان گذشته است یا می‌شکنند یا تغییر فرم می‌دهند، شرکت‌های امحاگر بزرگ این داروها را جمع آوری و بی خطر می‌کنند تا کمترین آسیب را برای سلامت مردم در پی داشته باشند.
وی افزود: با توجه به اینکه تقریبا ۲۵ میلیون خانواده ایرانی داریم، تصور کنید اگر هر خانواده فقط ۱۰۰ گرم دارو را که برای طبیعت ممکن است مضر باشد، وارد طبیعت کند، چه عدد عظیمی خواهد شد؛ باید توجه کرد که نحوه برخورد با داروها بسیار بسیار مهم است و امیدواریم در طول این پویش بتوانیم این موارد را به مردم آموزش دهیم و پیش ببریم.
احتمال ایجاد مقاومت میکروبی با دفع ناصحیح آنتی بیوتیک
مدیرکل دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت محور سازمان غذا و دارو ادامه داد: ما در پویش‌های قبلی نیز سعی کردیم که آموزش‌های کامل را به مردم ارائه کنیم تا بدانند کدام یک از داروها را می‌توانند در منزل بی‌خطر کنند و کدام یک از داروها خطرناک هستند.
محمد حسینی گفت: از دارو‌هایی که می‌تواند برای سلامت همه ما بسیار خطرناک باشد، آنتی بیوتیک‌ها هستند، اگر آنتی بیوتیک به صورت منطقی تجویز و مصرف شود، عملا نباید دور ریز آنتی بیوتیک داشته باشیم، زیرا در این صورت آنتی بیوتیک تجویزی به اندازه نیاز بیمار است و اگر بیمار دوره درمانش را کامل کند، نباید آنتی بیوتیک اضافه در منزل داشته باشیم.
وی افزود: گاهی پیش می‌آید که آنتی بیوتیک‌ها به علت‌های مختلف مانند حساسیت دارویی و ناقص گذاشتن درمان در خانه اضافه می‌مانند؛ باید توجه کرد که اگر آنتی بیوتیک‌ها نادرست دفع و در زباله معمولی ریخته شوند، می‌توانند از طریق آب‌های زیر زمینی دوباره به چرخه زندگی ما برگردند و مقاومت میکروبی در بدن ایجاد کنند.
دارو‌های شیمی به هیچ عنوان نباید با زباله‌های معمولی دفع شوند
مدیرکل دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت محور سازمان غذا و دارو ادامه داد: مقاومت میکروبی به این معناست که دوران درمان بیماری‌های عفونی و همینطور دوره بستری در بیمارستان بیشتر و امکان موفقیت در درمان‌هایی مانند پیوند و شیمی درمانی نیز کمتر میشود که هر یک از این موارد به تنهایی یک خطر بزرگ است.
محمد حسینی گفت: در زمینه دارو‌هایی که برای شیمی درمانی استفاده میشود نیز همین امر صادق است و اگر در این موارد نیز دارویی باقی بماند، این داروها به هیچ عنوان نباید در زباله‌های معمولی دفع شوند، این داروها سرطانزا هستند و معمولا از طبیعت حذف نمی‌شوند و اگر دقت کافی در امحای آن‌ها صورت نگیرد، می‌توانند به شدت برای سلامت جامعه پرخطر باشند.
وی افزود: هورمون‌ها نیز از دارو‌هایی هستند که نباید به صورت بی رویه مصرف شده یا دور ریخته شوند، هورمون‌ها نیز می‌توانند از طریق طبیعت به ما برگشته و مشکلات جدی ایجاد کنند.
تحویل دارو‌های غیرقابل استفاده به داروخانه‌ها
مدیرکل دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت محور سازمان غذا و دارو درخصوص نحوه امحای دارو‌های تاریخ مصرف گذشته ادامه داد: ما معمولا هر سال این پویش را در اسفند برگزار می‌کنیم، تا پارسال از مردم می‌خواستیم که این داروها را در بسته بندی جداگانه‌ای از زباله‌های معمولی جمع کنند و روی آن‌ها بنویسند که این زباله‌ها دارو‌های تاریخ مصرف گذشته هستند تا جداگانه جمع آوری شوند.
محمد حسینی گفت: امسال، امیدواریم بتوانیم با کمک همکارانمان در قسمت‌های مختلف وزارت بهداشت و دوستداران سلامت مردم، جعبه‌هایی را تهیه کنند و در داروخانه‌ها قرار دهیم تا این داروها و مواد جانبی داروها که قابل مصرف نیستند، در آن‌ها ریخته شوند، زیرا بهترین روش آن است که این داروها به داروخانه‌ها تحویل شود و ما این داروها را از داروخانه‌ها جمع آوری کنیم.
وی افزود: باتوجه به اینکه در داروخانه‌ها همکاران داروساز ما حضور دارند و آن‌ها خطرات زباله دارویی را به خوبی درک می‌کنند، می‌توانند تا زمانیکه جمع آوری شوند از آن‌ها نگهداری کنند، در نهایت این جعبه‌ها از داروخانه‌ها جمع آوری میشود و شرکت‌های امحاء کننده دارو، آن‌ها را بی خطر و به صورت علمی دفع کنند.
مدیرکل دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت محور سازمان غذا و دارو درخصوص تجویز بیش از حد آزیترومایسین برغم تاثیر نداشتن آن در بیماری کووید ۱۹، ادامه داد: نظارت بر تجویز پزشکان و رعایت شیوه‌نامه‌های تجویز، برعهده معاونت درمان وزارت بهداشت است، با این حال باید توجه کرد که پزشک معالج همواره بهترین چیز را برای بیمار می‌خواهد.
محمد حسینی گفت: پزشک زمانی مجبور میشود آنتی بیوتیک را برای بیماری ویروسی تجویز کند که علاوه بر بیماری ویروسی به علت ضعف بدن یک بیماری باکتریایی نیز اضافه شده است، اگر پزشکی این موضوع را تشخیص دهد، می‌تواند برای بیمار تجویز کند؛ بنابراین مردم به پزشک شان اعتماد کنند و اگر دارویی برایشان تجویز میشود، دوره درمان را تکمیل کنند و اگر دارویی را پزشک تجویز نکرده است، نه خودشان آن را مصرف کنند و نه اصرار کنند که پزشک آن را تجویز کند.
وی درخصوص سامانه ثبت عوارض ناخواسته دارویی افزود: آمار عوارض دارویی به این صورت قابل ارائه نیست، زیرا به چند عامل بستگی دارد؛ یکی اینکه آیا اساسا اندیکاسیون تجویز درست انتخاب شده است؟ بدن فرد مصرف کننده تا چه حد زمینه ایجاد عارضه دارویی داشته است و همکار داروساز و پزشک ما چقدر در مدیریت عارضه دارویی نقش داشتند؟ و... زیرا وقتی عارضه‌ای را بررسی می‌کنیم، متوجه می‌شویم که بسیاری مواقع عارضه دارو به علت ناآشنایی بیمار با نحوه مصرف و نگهداری دارو بوده است.
مدیرکل دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت محور سازمان غذا و دارو ادامه داد: بر این اساس، ارائه آمار عوارض دارویی باعث میشود که مصرف کنندگان این داروها به علت این اعلام آمار بدون توجه به عوامل مختلف عوارض دارویی، آن دارو را مصرف نکنند؛ به طور کلی، در هیچ کجای دنیا گزارش عوارض ناخواسته دارویی به این صورت بیان نمی‌شود و گزارش‌ها محرمانه است، کاری که ما انجام می‌دهیم این است که اگر ثابت شود عارضه ایجاد شده مربوط به دارو است، پیگیری و عوامل آن رفع میشود.
محمد حسینی همچنین درباره جمع آوری اضافه برخی دارو‌های گران قیمت مانند دارو‌های درمان سرطان و سایر داروها از مردم و از خیریه‌ها و برخی مراکز گفت: متاسفانه یکی از علت‌هایی که امسال روی این پویش پافشاری می‌کنیم، این است که دیدیم این حرکت که برخی خیریه‌ها، مساجد و... به جمع آوری دارو‌هایی می‌پردازند که در منازل استفاده نشده‌اند، در حال افزایش است، این کار بسیار خطرناک است.
وی افزود: در درجه اول یادمان باشد که دارویی که از داروخانه و نظارت داروساز خارج میشود، دیگر قابل مصرف نیست، مگر فقط برای کسی که دارو برای آن تجویز شده و آموزش کافی را برای مصرف دارو دریافت کرده است؛ در غیر این صورت، دارویی که تحت نظارت داروساز نبوده است، به آن علت که از سلامت آن مطمئن نیستیم، به هیچ عنوان قابل مصرف نیست؛ بنابراین هیچ داروی خریداری شده‌ای، مگر برای امحای آن قابل برگشت به داروخانه یا هیچ مرکز دیگری نیست.
مدیرکل دفتر نظارت و پایش مصرف فرآورده‌های سلامت محور سازمان غذا و دارو ادامه داد: اگر بین آمار فروش دارو و تجویز دارو، مقایسه‌ای داشته باشیم، اختلاف بزرگی که می‌بینیم نشان دهنده دارو‌هایی است که به صورت خودسرانه خریداری شده است، البته چند عامل جدی نیز مؤثر است؛ یکی از علت‌های آن این است که دارو در کشور به شدت ارزان است و بر این اساس قاچاق معکوس دارو وجود دارد.
محمد حسینی گفت: خواهشم از مردم این است که از امروز تلاش کنیم که دارو را فقط به میزانی که نیاز داریم و برای مشکلی که واقعا وجود دارد، مصرف کنیم، البته وجود برخی دارو‌های ضروری در منزل خوب است، اما همین داروها را نیز با کمک داروساز برای منزل فراهم کنید و از نگهداری انواع مسکن‌ها و آنتی بیوتک‌ها در منزل به شدت خودداری کنید.