از رویا تا واقعیت

درمان های زیبایی در دندانپزشکی هم مانند دیگر درمان های زیبایی تب داغ ، هیجان فراگیر و متقاضیان بسیاری دارد .
سارا ی 15ساله اصرار داشت که دندانهایش باید ارتودنسی شوند چون بسیاری از دوستانش این کار را انجام داده اند . این مهمترین دلیلی بود که این دختر نوجوان برای انجام این کار داشت .
مادرش در جستجوی مناسب ترین قیمت بود . او برای جلب رضایت سارا با یک حساب سرانگشتی ساده می خواست در مرکزی درمانی که به صورت اقساط هزینه ارتدونسی را دریافت می کرد این اقدام را انجام دهند .

با نظر ارتودنتیست مبنی بر اهمیت و اولویت ترمیم دندان های پوسیده سارا که تعداد آنها حدود انگشتان دست است و برخی احتیاج به درمان ریشه هم دارند همه نقشه های مادر برای محقق کردن آرزوی سارا نقش بر آب شد و سارا غصه می خورد که ارتودنسی کردن دندانهایش برایش یک رویا می شود ، بی آنکه بتواند این واقعیت را در نطر بگیرد که چرا سلامت دندانها باید مقدم بر زیبایی آنها باشد .
البته فقط نوجوانان تحت تاثیر هیجانات و محیط اطراف قرار نمی گیرند. بانوی جوانی از اشتباه چندسال پیش و تفکر غلطی می گفت که باعث شد برای داشتن لبخند هالیوودی اقدام کند و فکرمی کرد با اضافه شدن کامپوزیت های سفیدرنگ به دندان های سالمش مشکلی برایش پیش نمی آید .
درحالی که به گفته خودش ،با این کار گرفتارشده و بعداز گذشت چندسال مدام باید برای ترمیم کامپوزیت ها اقدام کند و حالا بعد از چند بار ترمیم ،دندانپزشک به او گفته که چاره ای جز تراش دندان ها یش و روکش کردن آنها ندارد .
حالا او غصه می خورد که چطور تحت تاثیر تبلیغات و به قول خودش جوگیرشدن باعث نابودی دندان هایی شده که هیچ مشکلی نداشتند .
نپرسیدم که این بانوی جوان تحت تاثیرچه تبلیغاتی قرار گرفته است ، اما! هم تبلیغات فضای مجازی فریبنده است و هم متقاضیان درمان های زیبایی روز افزون هستند به گونه ای که دوستی می گفت : برخی مواقع احساس می کنی از قافله جا مانده ای .
این قصه سر دراز دارد

دکتر مریم توانگر عضو هیات علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه شیراز می گوید : دندان پزشکی زیبایی یکی از شاخه های علم دندانپزشکی است ،هرچند اخیرا مورد توجه ویژه قرارگرفته ، اما! سابقه ای نسبتا طولانی دارد .
به گفته این دندانپزشک متخصص ترمیمی ،در دندانپزشکی زیبایی دو دیدگاه مطرح است .

دیدگاه Cosmetic Dentistry ، در این دیدگاه معیارهای زیبایی برای همه افراد مثل هم تعریف می شود و به ویژگی های فردی توجه نمی شود . این دیدگاه تاکیدی براین مطلب ندارد که آیا ایجاد زیبایی آیا باعث حفظ عملکرد مناسب می شود ؟از طرفی طبیعی بودن ظاهر لبخند ، هم در آن درنظر گرفته نمی شود . در این دیدگاه زیبایی به عنوان درمانی موقت درنظر گرفته می شود .
و به محض نقدشدن دیدگاه Cosmetic Dentistry ،مفهوم دیگری با عنوان Esthetic Density مطرح شد که این دیدگاه ،از نظر علم دندانپزشکی دیدگاهی مطلوب تر است .
دکتر مریم توانگر می افزاید :در این دیدگاه باید حداقل تغییرات در ساختار دندان ایجاد شود و برحفظ عملکرد دندان ها تاکید دارد. به عنوان درمان موقت به زیبایی نگاه نمی کند و معیارهای زیبایی در آن برحسب جنسیت ، سن، نژاد و حتی شخصیت فرد تعریف می شود .

زیبایی تعریفی نسبی دارد !
این متخصص ترمیمی عنوان می کند زیبایی تعریفی نسبی دارد و به شدت از نگرش فرد و جامعه تاثیر می پذیرد و در طول تاریخ با تغییر همراه بوده است مثلا زمانی در آسیای جنوب شرقی سیاه کردن دندان ها نمادی از زیبایی بوده است.
به گفته این عضوهیات علمی دانشکده دندانپزشکی شیراز ،در دندانپزشکی ما با سلامت فرد روبه رو هستیم و نباید دست به تغییری بزنیم که علتش تصمیم های هیجانی و تحت تاثیر قرار گرفتن فرد از تبلیغات یا تشویق اطرافیان است چون چنین تصمیم هایی عمدتا با پشیمانی همرا ه است .
دندانپزشکان هم باید توجه داشته باشند که اولویت نخست آنها حفظ سلامت دهان و دندان است .

برخی درمان های زیبایی بزگشت ناپذیر هستند

دکتر توانگر براین مساله تاکید می کند که دندان ها چند وظیفه مهم برعهده دارند که جویدن مهمترین آنها است. ازطرفی به حفظ ارتفاع صورت کمک می کنند و تاثیر مهمی در صحبت کردن دارند و علاوه بر آن با حمایت از ساختار لب و گونه نقش مهمی در زیبایی چهره دارند .
این متخصص می گوید : در درمان های هدفمند و مناسب در دندانپزشکی به عملکرد، زیبایی و جویدن و صحبت کردن توجه می شود

عضو هیات علمی دانشگاه پزشکی شیراز شرح می دهد :ساختار دندان یکی از معجزه های بزرگ خداوند است .در زیر بافت سخت دندان عصب وجود دارد و حفظ این بافت سخت ، برای حفاظت از عصب دندان ضروری است. زمانی که
این بافت تراشیده می شود آسیب غیر قابل جبرانی به دندان وارد می شود ، که تحریک عصب دندان را به همراه دارد .
حتی اگر در یک درمان زیبایی دندانپزشکی ادعا شود که درمان بدون تراش و آسیب به مینا صورت می گیرد در صورتی که بیمار پشیمان شود و بخواهد کامپوزیت اضافه شده را بردارد قطعا هنگام برداشتن این مواد به مینای دندان آسیب وارد می شود . همچنین در بسیاری موارد، درمان های بدون تراش ، در طولانی مدت می تواند به بافت لثه آسیب برساند .
عضوهیات علمی دانشکده دندانپزشکی شیراز می گوید : درمان های زیبایی محافظه کارانه ای هم داریم مثلا فردی که فقط از رنگ دندان ناراضی است می تواند بلیچینگ انجام دهد. در مواردی نیز صرفا با تراش یک بخش محدود به صورت محافظه کارانه و اضافه کردن کامپوزیت همرنگ دندان در قسمت های محدودی از دندان می توان ظاهر لبخند را بهبود بخشید یا فواصل بین دندان ها را بست . اما لمینت های سرامیکی یا ونیرهای کامپوزیتی همه دندان های خط لبخند، درمان محافظه کارانه ای نیستند و در منابع دانشگاهی و تحقیقات علمی این درمان ها برای دندان های کاملا سالم پیشنهاد نمی شود ، بلکه به عنوان یک درمان مناسب برای افرادی در نظر گرفته می شود که دندان هایشان به علت ترمیم های قدیمی، فرسایش یا شکستگی ظاهر نامناسبی دارند و یا تغییر رنگ هایی دارند که به درمان های محافظه کارانه مقاومند.
این دندانپزشک متخصص درباره دیگر آسیب های درمان های زیبایی اضافه می کند برخی موارد برای داشتن لبخندی زیبا نیاز است از بافت لثه بیمار برداشته شود و برخی موارد از بافت استخوان برداشته می شود. در صورتی که این درمان ها به صورت اصولی و محافظه کارانه انجام نشود در دراز مدت این موضوع می تواند برای بیمار مشکل ساز باشد .
اگر ونیر یا لامینیت دندان دارید، باید بیشتر به بهداشت دهان و دندان توجه کنید.

به گفته دکتر توانگر درمان های زیبایی به فردی که در بهداشت و مراقبت از دندان های خود کوتاهی می کند اصلا توصیه نمی شود. در درمان با ونیرهای کامپوزیتی باید در نظر داشته باشید این مواد برخلاف بافت معدنی دندان موادآلی و مستعد به حل شدن در محیط اسید ی هستند . چون فردی که بهداشت دهان و دندان را رعایت نمیکند محیط دهانش اسیدی تر است ، در صورت بی توجهی بیمار به بهداشت دندانها پوسیدگی و حتی از بین رفتن حیات دندان را دنبال دارد.
به گفته این متخصص ترمیمی در شرایط نامنظمی شدید یا فواصل زیاد بین دندان ها ، تراش دندان و یا استفاده از مواد کامپوزیتی راهکاری مناسب نیست و باید متخصص ارتودنسی برای درجای مناسب قرارگرفتن دندان ها اقدام کند یا حتی درشرایطی وجود مشکلات فکی ، مشاوره با جراح فک وصورت قبل از اعمال دندانپزشکی زیبایی ضروری است .

به اعتقاد این متخصص دندانپزشکی زیبایی هم مانند هر اقدام دیگری باید آگاهی کامل باشد و بیمار باید در مورد عوارض برگشت پذیر یا برگشت ناپذیر بودن بداند و از محدودیت ها مطلع شود و به این نکته توجه کند درمان زیبایی نیاز به مراقبت های دوچندان مادام العمر دارند .
ضمن آنکه افراد باید در نظر داشته باشند که قیمت های تعیین شده در درمان های تخصصی مرزی مشخص دارند و با توجه به هزینه های مواد صرف شده نمی توانند از محدوده تعرفه های مصوب وزارت بهداشت پایین تر باشند. بنابراین زمانی که با تبلیغات درمان های زیبایی مواجه می شوند، نباید فقط قیمت پایین یک کلینیک را ملاک تصمیم گیری برای انجام عمل زیبایی قرار دهند.

ارتودونسی دندان ها را درجایگاه صحیح قرار می دهد با شکلشان کاری ندارد

دکتر احمدرضا سرداریان عضوهیات علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه شیراز می گوید : ارتودونسی دندانها در جایگاه صحیح قرار می دهد .
این ارتودنتیست می افزاید : وقتی دندانهادر جایگاه مناسبی قرار دارند ولی ازنظر اندازه و ظاهر و رنگ مشکل دارند ، ارتدونسی نمی تواند راهکاری برای درمان باشد .
دکتر سرداریان عنوان می کند درمان ارتدونسی فقط به قصد زیبایی صورت نمی گیرد این راهکار درمانی کاربردهای دیگری هم دارد که مهمترین آنها بر قراری روابط مناسب دندانی می باشد که برای سلامت دهان و دندان ضروری می باشد. آماده سازی سیستم دندانی جهت انجام جراحی فک از دیگر کاربرد های ارتودنسی می باشد که در بیماران مبتلا به ناهنجاری فکی مورد نیاز است.
این دندانپزشک متخصص عنوان می کند : برخی مواقع هم بیمار مشکل جویدن دارد و جفت نشدن مناسب دندانها باعث می شود که فرد با مشکل جدی روبه روباشد و ارتودونسی برایش ضروری شود .

حفظ سلامت همیشه اولویت است

تاکید این عضوهیات علمی دانشگاه پزشکی شیراز براین مساله است جنبه سلامت حتی در باره بیماری که برای زیبایی مراجعه می کنند هم بایدبه عنوان اولویت در نظر گرفته شود .
به نظر این دندانپزشک متخصص برخی چون با خواسته های نامعقول درمان ارتدونسی را انجام می دهند با وجود درمان ایده آل هم نتیجه مورد انتظار خود را نمی گیرند .
به باور او انگیزه بعضی از افراد جهت انجام درمان های زیبایی، ناکامی هایی (شغلی، اجتماعی، عاطفی) است که در زندگی تجربه می کنند. این افراد ریشه این مشکلات را در ظاهر خود می دانند و به همین علت به دنبال اصلاح آن هستند. وی تاکید کرد که ارتودنسی صرفا مشکلات مربوط به موقعیت دندان ها را بر طرف می کند و اگر فردی از لبخند خود ناراضی است این مساله می تواند به علل دیگر همچون شکل و رنگ دندان ها، مشکلات فکی و یا مشکلات مربوط به بافت نرم لب و صورت باشد که در این صورت ارتودنسی کمک کننده نیست.

به این دلایل درمان ارتدونسی به کسی که نیاز ندارد توصیه نمی شود

این عضوهیات علمی دانشکده دندانپزشکی دانشگاه شیراز می افزاید باید این نکته رابه ویژه برای درمان زیبایی درنظر گرفت حتی اگر درمان ارتودنسی استاندارد انجام شود این درمان افزایش ریسک پوسیدگی را بالا می برد چون وسایلی روی دندانها قرار می گیرد که به علت برجستگی محل تجمع ذرات غذا هستند و فرد باید برای بهداشت دندانها زمان بیشتری بگذارد و بسیاری این کار را نمی کنند.
دکتر سرداریان درباره دیگر عوارض ارتدونسی شرح می دهد: در این درمان جهت حرکت دادن دندان ها به سمت موقعیت مطلوب به آنها نیرو وارد می شود. نیروی وارده را ریشه دندان ها حس می کنند که باعث مشاهده تحلیل ریشه در اقراد تحت درمان ارتودنسی می شود.
به گفته این ارتودنتیست هر چند این تحلیل ریشه در اغلب موارد بسیار نا چیز و زیر یک میلی متر است و مشکلی ایجاد نمی کند، ولی در درصد اندکی از مراجعین می تواند با شدت بیشتری رخ دهد و منجر به کوتاهی جدی دندان و کاهش دوام آن شود.
دکتر سرداریان می افزاید : درمان ارتدونسی زمان بر و هزینه بر است و فرد می بایست با تعهد به درمان، نسبت به انجام آن اقدام کند. نمی توان درمان ارتودنسی را نیمه کاره رها کرد و این امر می تواند آسیب جدی به سلامت دهان و دندان وارد کند. هرچند ارتودنسی در شرایط ایده آل ، عوارض زیادی مانند تراش دندان ندارد ولی بااین حال به هیچ عنوان به کسی که نیاز ندارد توصیه نمی شود.

انتظارها از زیبایی باید در ذهن تصحیح شود

دکتر توانگر عضو هیات علمی دانشکده دندانپزشکی شیراز عنوان می کند: برخی مواقع قبل از انجام کار دندانپزشک به بیمارش می گوید: این درمان برای شما با توجه به شرایطی که دارید توصیه نمی شود اما بیماری با مراجعه به درمانگر های متعدد یا اصرار بیش ازحد می خواهد آنچه فکر می کند باید انجام دهد را برایش انجام دهند و هشدارها را نادیده می گیرد و به هر نحو اقدام می کند .

به باور این متخصص ترمیمی انتظار جامعه باید از زیبایی تصحیح شود چون برخی فقط تحت تاثیر تبلیغات قرار می گیرند و برای مثال قبول نمی کنند در نژاد ما دندان های فوق العاده سفید حالت تصنعی در چهره ایجاد می کند و حتی باعث تیره تر دیده شدن چهره می شود .

مفهوم زیبایی بایدآموزش داده شود

دکتر احمدرضا سرداریان عضوهیات علمی دانشگاه شیراز معتقداست : برای حل بنیادی مشکلاتی که در درمان های زیبایی از سر نا آگاهی پیش می آید نیاز به زیبایی باید به صورت رسمی پذیرفته شود.
به باور او وقتی نیازها به صورت رسمی پذیرفته نشوند زمینه برای درمان های غیر ضروری ناشی از نا آگاهی فراهم است و ازطرفی واضح است که انسان به عنوان موجودی کمال گرا و به دنبال ارتقای خود در همه زمینه ها از جمله زیبایی می باشد و در فقدان آگاهی و آموزش استاندارد از طریق مراجع ذی صلاح، خواسته های افراد توسط آموزش های غیر معتبر و بعضا هیجانی شکل می گیرد.
به باور او وقتی نیاز به زیبایی به رسمیت شناخته شود الفبای آن هم آموخته می شود و برداشت های غلط مشکل ساز از مفهوم زیبایی، جنبه ای منطقی به خود می گیرد و فرد با آموزش قدرت تشخیص را پیدامی کند که با هر جلوه تبلیغاتی و هر هیجانی ،هر درمان زیبایی را مناسب خود نداند ، چون آگاه است.
این عضوهیات علمی دانشگاه پزشکی شیراز عنوان می کند : مطرح شدن ضرورت آموزش مفهوم زیبایی در مدارس نیاز به کارشناسی و نظر صاحب نظران دارد، اما! مطمینا رسانه های معتبر با بکارگیری متخصصین مربوطه می توانند مفهوم زیبایی را بهتر و به صورت علمی آموزش دهند، مفهومی که امروزه با رواج باورهای غلط در جامعه نیاز به آموزشش احساس می شود .

* راضیه جوینده