فدراسیون روسیه کشوری وسیع با بنا‌های فرهنگی، تاریخی و مذهبی برجسته است؛ مساجد نیز نقش مهمی در شکل‌گیری فرهنگ این کشور دارند.
به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما؛ فدراسیون روسیه کشوری وسیع با بنا‌های فرهنگی، تاریخی و مذهبی برجسته است؛ مساجد نیز نقش مهمی در شکل‌گیری فرهنگ این کشور دارند. مساجد در روسیه، جزو با شکوه‌ترین و زیباترین مساجد اروپا به شمار می‌روند که چشم هر بیننده‌ای را به خود خیره می‌کند. در این کشور بیش از هفت هزار مسجد وجود دارد و حدود ۲۰ درصد مردم این کشور را مسلمانان تشکیل می‌دهند. برخی از این مساجد بسیار قدیمی و زیبا هستند و علاوه بر جنبه مذهبی، از نظر سبک معماری و تاریخی هم بسیار با ارزش هستند.
به عنوان مثال مسجد " قل شریف" قازان که بزرگترین مسجد روسیه به شمار میرود، در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز ثبت شده است. امروزه مسجد " قل شریف" یکی از جاذبه‌های گردشگری و نمادین شهرقازان به شمار میرود. این مسجد زیبا و باشکوه ظرفیت پذیرش ۶۰۰۰ نمازگزار را دارد و بیش از هر مسجد دیگری در روسیه مناره دارد که همین موضوع باعث شهرت بیش از پیشش شده است.
هم چنین می‌توان به مسجد جامع دربند که قدیمی‌ترین مسجد روسیه می‌باشد اشاره کرد. این مسجد درشهر دربند، دومین شهر جمهوری داغستان واقع شده است. این مسجد قدیمی و تاریخی در سال ۷۳۴ بعد از میلاد ساخته شده است و امروزه به همانند مسجد "قل شریف" قازان در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
در روسیه نزدیک به ۴۰ قوم مسلمان وجود دارد که پرجمعیت‌ترین آن‌ها تاتار‌ها هستند که پس از روس‌ها دومین قوم بزرگ روسیه هستند. تنوع اقلیمی و فرهنگی روسیه بخشی از دارایی‌های معنوی روسیه است که می‌تواند تبدیل به مولفه‌ای ارزشمند برای همراهی و همدلی و جلب توجه باشد.
همچنین چندین انستیتو اسلامی و مدرسه دینی در مناطق مسلمان‌نشین روسیه از جمله تاتارستان، داغستان و باشقیرستان فعالیت می‌کنند. روابط مسلمانان روسیه با دولت در سال‌های اخیر رو به توسعه گذاشته و حضور روسیه در سازمان کنفرانس اسلامی به عنوان عضو ناظر به تحکیم پیوند‌های مسلمانان ساکن روسیه با مسلمانان دیگر کشور‌های جهان کمک کرده است. مسلمانان روسیه در حل مسائل مهم خود از جمله حج از کمک و همراهی دولت روسیه بهره می‌برند.
عید قربان و عید فطر که بزرگترین اعیاد اسلامی به شمار می‌روند، در روسیه با شکوه تمام برگزار می‌شوند و رئیس جمهوری این کشور، هر سال در بیانیه‌های رسمی این اعیاد را به مسلمانان روسیه تبریک می‌گوید.
در ادامه می‌خواهیم قدیمی‌ترین مسجد مسکو را به شما معرفی کنیم تا اگر در سفر به روسیه فرصتش را داشتید، بازدید از زیبایی‌های معماری این بنای باشکوه را در برنامه سفرتان قرار دهید.
یکی از باشکوه‌ترین و معروف‌ترین مساجد روسیه "مسجد تاریخی مسکو" است که قدیمی‌ترین مسجد این شهر هم به شمار میرود. این مسجد در خیابان بالشایا تاتارسکایا و در مرکز شهر مسکو واقع شده است. ساختمان اولیه مسجد تقریبا دو قرن پیش در سال ۱۸۲۳ ساخته شده که در سال ۱۸۸۱ تکمیل گردیده است، با این حال از آن زمان بار‌ها مورد تعمیر و بازسازی قرارگرفته است.
در سال ۱۸۸۱، در زمان سلطنت اسکندر دوم، اجازه داده شد تا به مسجد ظاهری متعارف و مرسوم داده و مناره و گنبد آن را تکمیل کنند. پروژه بازسازی این مسجد توسط معمار معروف روسی دیمیتری پیونیتسکی انجام شد. در نتیجه مسجد توسعه یافت و ظرفیت آن به ۱۵۰۰ نفر افزایش یافت. تا سال ۱۹۰۴، این مسجد یک مسجد جامع نامیده می‌شد، زمانی که "مسجد جامع کنونی مسکو" در نزدیکی خیابان المپیک و در اطراف ورزشگاه سرپوشیده المپیک در مرکز شهر ساخته شد، به "مسجد تاریخی مسکو" تغییر نام داد.
در سال ۱۹۳۹، با تصمیم مقامات شوروی، مسجد تعطیل شد. در ژانویه ۱۹۹۱ با تصمیم شورای شهر مسکو اداره ساختمان مسجد به جامعه مسلمانان واگذار گردید.
فضای مسجد تاریخی مسکو بسیار آرامش بخش است و دیوار‌های این مسجد با نقوش سنتی تزیین شده است. پس از فروپاشی شوروی افرادی، چون محمود ویلیتوف، حسن فخرالدینوف، رامیل حضرت صادق اف، روفت آخمتژانوف و صالح صیف الدینوف به صورت متمادی امامان و خطیبین این مسجد بوده اند.
این مکان نه تنها فقط یک مسجد، بلکه یک مرکز فرهنگی و آموزشی نیز به شمار میرود. کلاس‌های آموزشی از جمله کلاس تدریس زبان عربی، آموزش قرآن کریم و اصول اسلام برگزار می‌شود. هم چنین مراسم ثبت ازدواج و جلسات مشاوره و پاسخ به سوالات شرعی نیز در مسجد تاریخی مسکو برگزار می‌شود. اقامه نماز جمعه نیز یکی از مهم‌ترین و بزرگترین رویداد‌های دینی و مذهبی این مسجد محسوب می‌شود.
از سال ۲۰۱۴ کانال رسمی یوتیوب مسجد فعالیت خود را آغاز کرد. همزمان با آن پروژه مدرسه الکترونیک نیز شروع به فعالیت کرد که بیشتر برای افرادی که امکان حضور فیزیکی در کلاس‌های آموزش قرآن و زبان عربی را ندارند در نظر گرفته شده است.
می‌توان از تمامی برنامه های“manar.ru”با مراجعه به سایت رسمی مسجد تاریخی مسکو به آدرس آن مطلع شد. دراین سایت دو زبانه روسی – انگلیسی مسجد، برنامه‌های ضبط شده در رابطه با اصول اسلام، اوقات شرعی، اعیاد اسلامی به اشتراک گذاشته می‌شود. هم چنین در این سایت اخبار بنیاد خیریه "مسجد تاریخی" و مغازه "برکت" که در محوطه این مسجد قرار دارد منتشر گردیده است.
بنیاد خیریه "مسجد تاریخی" که هم نام این مسجد نیز می‌باشد از سال ۲۰۰۱ شروع بکار کرده است. کمک مالی به مستمندان و کودکان بی سرپرست، تقسیم فطریه بین فقرإ و هم چنین توزیع گوشت قربانی در ایام عید قربان از جمله فعالیت‌های این بنیاد خیریه می‌باشد.
مغاز "برکت" در محوطه مسجد تاریخی مسکو واقع شده است.
۲۰ ژانویه ۲۰۱۷ با حضور امام و خطیب این مسجد رامیل حضرت صادق اف مراسم افتتاحییه این مغازه برگزار گردید. در این مغاره بیشتر محصولات فرهنگی مذهبی عرضه می‌شود که از آن جمله می‌توان انواع سجاده، جانماز، تسبیح، لباس احرام حج و ... اشاره کرد.
مغازه "برکت" در همه روز‌های هفته حتی روز‌های تعطیل از ساعت ۱۰ صبح تا ۹ شب مشغول به فعالیت می‌باشد. با توجه به اینکه مسجد تاریخی مسکو در مرکز شهر واقع شده است، از خروجی ایستگاه‌های مترو ناواکوزنتسکایا و یا تریتیکفسکایا می‌توان بصورت پیاده به سمت مسجد حرکت کرده و از آن بازدید کرد. مسجد تاریخی مسکو در سال‌های اخیر به دلیل معماری بی نظیر و در دسترس بودن آن در مرکز شهر به یک جاذبه گردشگری نیز تبدیل شده است.
جبرئیل نجفی، پژوهشگر و کارشناس مسائل روسیه