زمستان که از راه می‌رسد، خیابان‌های شیراز سرشار از شمیم خوش نرگس زار‌های استان می‌شود.
سر هر کوی و برزن، کودکی با یک بغل گل نرگس ایستاده و عطر بهشت تعارف می‌کند: خانم گُل...   آقا گل...    گل بدم،  گـُـل...  
                                                                                            

نام نرگس با نام شیراز گره خورده
بوی خوش نرگس در دستان گلفروشان دوره گرد شیراز، مشام هر رهگذری را می‌نوازد. گلی  که نامش یادآور شیراز است و طرفداران بسیاری در سراسر جهان دارد.

سطح زیر کشت گل نرگس در جهان حدود ده هزار هکتار است و ایران پس از کشور‌های هلند و بریتانیا، سومین تولید کننده این گل خوش عطر و بو است.
در کشورمان نیز فارس، رکورد دار تولید این شاخه گل‌های بهشتی است.

فارس، خاستگاه نرگس

استان فارس با بزرگترین نرگس زار دیم کشور و تولید سالانه ۳۰۰ میلیون شاخه گل، مقام نخست کشور را دارد.
نرگس زار‌های فارس، در جنوب و شرق استان، از روز‌های انتهایی پاییز، به گل می‌نشینند و تا اسفند ماه میزبان این گل‌هایی زیبا، معطر و بازارپسند هستند.
                                                                   

کارشناس گلخانه ها، گل و گیاهان زینتی جهاد کشاورزی فارس می‌گوید: ۵۶۷ هکتار نرگس زار در استان فارس وجود دارد که از این میزان ۴۰۰ هکتار دیم و مابقی آبی است.
شهرستان‌های خفر، شیراز، کازرون، ممسنی، رستم، مهر، فراشنبد و جهرم تولید کنندگان عمده این گل در استان فارس هستند.

شهلا، پُر پَر، هزار پَر و شیپوری انواع گل نرگس در استان فارس است .

         
عبدالکریم طاهری مهر می‌افزاید: گل نرگس از جمله محصولات کشاورزی فارس است که سازگاری با شرایط اقلیمی، مقاومت نسبت به کم آبی با توجه به خشکسالی‌های حاکم بر منطقه، زیبایی و عطر و بوی خاص، پرورش در فضای باز و اقتصادی بودن از جمله ویژگی‌های آن است.

گُلی که دشمن افسردگی است

به جز رایحه دل انگیز این گل خوشبو، نرگس خواص درمانی زیاد‌ی هم د ارد که از جمله آن می‌توان به بهبود د رد‌های مفصلی، د رمان انواع عفونت ها، د رمان شب کوری، بهبود مشکلات تنفسی، درمان تشنج‌های عصبی، افزایش رشد مو و د رمان سرگیجه اشاره کرد.

به گفته گیاه شناسان عطر گل نرگس، ضدافسردگی و برای جلوگیری آز آلزایمر مفید است .

 نرگس، از چهار راه‌های شیراز تا فروشگاه های بِرندِ شانزلیزه
کودکی ۱۰ ساله در خیابان ارم شیراز بر روی صندلی پلاستیکی نشسته و گل‌های نرگس را در سطلی جلوی خود گذاشته و در حال فریاد زدن برای فروش بیشتر است.
از او می‌پرسم این نرگس‌های خوشبو چقدر برایت سودآوری دارد؟ سرش را پایین می‌اندازد و می‌گوید که شاگرد مغازه است و برای اینکه کمک خرج خانواده باشد به این کار روی آورده است، او از سود ناچیزی می‌گوید که از این کار به دست می‌آورد.

سردی بازار فروش
مجید پاکاری، مدیر باغبانی جهاد کشاورزی استان فارس قیمت هر کیلوگرم گل نرگس را ۳۰۰ هزار تومان اعلام کرده و می‌گوید: در پیک برداشت این قیمت به ۵۰ هزار تومان هم می‌رسد.
کارشناس گل و گیاهان زینتی و قارچ خوراکی سازمان جهاد کشاورزی فارس د ر خصوص نحوه عرضه گل‌های نرگس فارس نیز می‌گوید: بازار عرضه این گل خوشبو عمد تاً بازار گل تهران، گل فروشی‌های و دستفروش‌های شیراز و شهرستان‌های فارس و استان‌های مجاور است.
به گفته طاهری مهر، اشتغالزایی گل نرگس، فصلی است و د ر زمان کاشت پیاز و برد اشت به ۱۰۰ نفر در هکتار هم می‌رسد.

نرگس، گلی که زمستان را بهار و اقتصاد را شکوفا می‌کند

زارع که از پرورش دهندگان گل نرگس در استان فارس است می‌گوید: تولید گل نرگس زحمات بسیاری از ابتدای کشت اول مانند خاک برداری، رسیدگی اول کار تا ضد قارچ و ضد علف هرز دارد.

او با بیان اینکه انتظار می‌رود با وجود این شرایط و زحمات آن مسئولان از تولیدکنندگان گل نرگس حمایت کنند، می‌افزاید: کود‌های گل را آزاد می‌خریم مثلا یک گونی ۲۵ کیلویی به قیمت ۵۰۰ هزار تومان برای زمین ۲۰۰ متری مصرف می‌شود.
به گفته این باغدار جوان، به دلیل شرایط کرونا، بازار گل نرگس آشفته شده و قیمتی که از ما می‌خرند با بازار گل خیلی متفاوت است.
او می گوید : تمام دغدغه تولیدکنندگان حمایت از آنها و دادن تسهیلاتی است تا با ایجاد چنین شرایطی دلگرمی داشته باشند.

وي مي افزايد: فروش گل نرگس به صورت سنتي صرفه اقتصادي ندارد، واسطه ها گل را به قيمت اندك خريداري کرده و سپس به دو برابر قيمت به مصرف كننده مي فروشند.

نرگس، زیبای سودآور

کارشناس گل و گیاهان زینتی و قارچ خوراکی سازمان جهاد کشاورزی فارس با یاد آوری آن که از سال سوم، برداشت اقتصاد‌ی گل نرگس شروع شده و از سال هفتم پیاز نرگس نیز قابل برد اشت و فروش است می‌گوید: نرگس زار‌های فارس، مزارعی با درآمد زایی بالا هستند.
برداشت گل نرگس از نیم تا یک کیلو در هر متر مربع انجام می‌شود یعنی تا ۱۰ تن در هر هکتار که با توجه به سطح زیرکشت آن، درآمد قابل توجهی برای استان ایجاد می‌شود و میزان درآمد کسب شد ه از هر هکتار به ۱ و نیم میلیارد تومان د ر هر هکتار نیز می‌رسد.

خام‌فروشی مانع ارزآوری

خام فروشی، ایران را از درآمد‌های سرشار این گل پر خاصیت بی نصیب گذاشته است . 

به عقیده طاهری مهر،کارشناس گل و گیاهان زینتی و قارچ خوراکی سازمان جهاد کشاورزی فارس با وجود د رآمد زایی بالای نرگس زار‌های فارس، اما متأسفانه به دلیل نبود صنایع فرآوری گل نرگس در کشورمان، از درآمد‌های سرشار فرآوری آن بی بهره هستیم.
به عنوان مثال اسانس موجود د ر گلبرگ‌های این گل د ر صنایع عطر سازی استفاده زیاد‌ی د اشته و از ارزش ماد‌ی بسیار بالایی نیز برخورد ار است به گونه‌ای که عطر «نارسیسوس» فرانسه که شهرت جهانی د ارد از اسانس این گل استخراج می‌شود و پس از اسانس گیری د ر کشور‌های پیشرفته با قیمت‌های بسیار بالا و میلیارد‌ی وارد ایران می‌شود.

از نرگسزارهای شیراز تا عطر گران «نارسیسوس» فرانسه

مقادیر عمده گل و عصاره‌ی نرگس توسط کشور‌های هلند و فرانسه تولید و عرضه می‌شود.
به گفته حمیدی کارشناس عطر و ادکلن هر ۵۰۰ کیلوگرم گل نرگس برای تولید ۳۰۰ کیلوگرم عصاره‌ی نرگس استفاده می‌شود همین امر باعث شده تا قیمت عطر‌هایی که از ترکیبات نرگس استفاده می‌کنند قیمت بالایی داشته باشند و در ویترین فروشگاه‌های عطر و ادکلن در خیابان شانزلیزه خودنمایی کنند.
کارشناس گل و گیاهان زینتی و قارچ خوراکی سازمان جهاد کشاورزی فارس اد امه می‌دهد: الکالویید‌های موجود د ر پیاز گل نرگس همچنین مصارف پزشکی د ر د رمان سرطان‌ها و د یابت د ارد که تکنولوژی آن هم اکنون د ر کشورمان وجود ندارد.
طاهری مهر، البته به این نکته نیز اشاره می‌کند که با تشکیل انجمن ملی گل نرگس کشور علاوه بر برگزاری جشنواره سالیانه د ر کازرون و خفر، بحث فرآوری و استخراج اسانس در د ستور کار این انجمن با حمایت سازمان جهاد کشاورزی قرار گرفته است

چشمانِ نگرانِ نرگس

خام‌فروشی گل نرگس و نبود واحد فرآوری از جمله مشکلات عرصه تولید گل نرگس است که اسماعیل حسینی، تولیدکننده گل نرگس در استان فارس و رئیس نخستین انجمن گل نرگس ایران ضمن تشریح برخی از مشکلات تولیدکنندگان گل نرگس در ایران و به نبود هیچ واحد فرآوری در این زمینه اشاره می‌کند.

به گفته او گل نرگس مانند دیگر گل‌ها نیست و نهایت عمرش یک هفته است به همین دلیل برای فروش یا صادرات آن باید اقدامات ویژه حمایتی صورت بگیرد.

 نرگس، نیازمند حمایت 

حسینی معتقد است یکی از اقداماتی که می‌توان این مشکلات را کمتر کرد، تشکیل تعاونی برای فروش گل است که سبب می‌شود، ساماندهی بهتری برای فروش صورت بگیرد.

فراگیر شدن کاشت گل نرگس از دیگر مشکلاتی است که رئیس انجمن گل نرگس ایران مطرح می‌کند که سبب اشباع بازار شده و با توجه به اینکه در ایران جز بهبهان واحد فرآوری وجود ندارد، بازاریابی را مشکل کرده است.

وی معتقد است برای صادرات گل نیز معطلی‌های گمرک سبب می‌شود که عمر گل تمام شود و تولیدکننده بیشتر متحمل ضرر شود این است که ساماندهی، افزایش واحد‌های فرآوری و حمایت جهاد کشاورزی می‌تواند مشکلات تولیدکنندگان گل نرگس را کمتر کند.

فروش گل نرگس آن هم به صورت تازه‌فروشی یکی از اقداماتی است که در راستای بهره بردن اقتصادی می‌توان به کار برد در کنار آن نیاز است اقدامات خلاقانه‌تری را پیش گرفت.

یکی از این اقدامات برگزاری رویداد‌های گردشگری از جمله جشن گل نرگس در شهرستان کازرون و خفر است که این امر علاوه بر بعد گردشگری به اقتصاد تولیدکنندگان گل نرگس نیز کمک می‌کند.

قیمت ناچیز گلُی که عطرش تا فرانسه رسیده است
پژوهشگر گیاهان دارویی فارس معتقد است: برای رسیدن به سودآوری جهانی از این گل راه بسیار در پیش است.
نبود صنایع فرآوری از مشکلاتی است که سال‌ها بر دوش نرگس شیراز سنگینی می‌کند
این پژوهشگر گیاهان دارویی با بیان اینکه متأسفانه به علت نبود برنامه‌ریزی دقیق نتوانسته‌ایم به خوبی از ظرفیت گل نرگس استفاده کنیم، می‌گوید: ساخت کارخانه عطرسازی نیاز به سرمایه‌های کلان دارد، اما از طرفی می‌توانیم ماده اولیه برای تولید عطر و ادکلن (روغن گل نرگس) را تأمین کنیم و در اختیار کارخانه‌های عطرسازی قرار دهیم.

پویان ادامه می‌دهد: بسیاری از کارخانه‌های کشور‌های اروپایی، چون فرانسه که در زمینه عطرسازی نام آشنا است، خواهان ماده اولیه ساخت عطر از گل نرگس یا همان روغن گل نرگس هستند و ما این ظرفیت را نادیده گرفته‌ایم.

به گفته او اگر از نرگس کاران فارس حمایت شود و مانند بقیه محصولات کشاورزی درخواست وجود داشته باشد،  فرآوری آن در استان توجیه اقتصادی پیدا کرده و حوزه صنایع تبدیلی تکمیلی و بسته‌بندی نیز حمایت می‌کنند.
*  مریم شمس
خبرگزاری صداوسیما شیراز