خشکیدن سرچشمه‌های کارون و زاینده رود ۲۵ درصد از صاحبان مزارع پرورش ماهی چهارمحال وبختیاری را خانه نشین کرده و در یک سال اخیر بیش از ۲۵۰ مزرعه پرورش ماهی را به تعطیلی کشانده است.
به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز چهارمحال و بختیاری، صدای زاغچه‌ها سکوت حاشیه‌ی رودخانه شهرستان اردل را در هم شکسته
تا یک سال پیش این مزرعه پرورش ماهی برای خودش روزگاری داشت، ۱۰ نفر به طور مستقیم و ۳۵ نفر غیرمستقیم روزی شان را از جست و خیز ماهی‌های خوش خط و خال این استخر‌ها کسب می‌کردند.
اما حالا خشکسالی تیغ تیزی بر گردن مزارع پرورش ماهی شده، کم آبی، نبود برنامه ریزی و آینده نگری، شیلات دارانی مثل آقای احمدی را خانه نشین کرد.
او را در کنار دیوار منزلش که آفتاب گرفته بود دیدم؛ آقای احمدی می‌گفت: هنوز، به تدبیری که دولت بیندیشد و حاصل سال‌ها تلاشم را بازگرداند، امیدوارم.
خشکسالی و کاهش ۲۵ درصدی تولید ماهی
مدیر شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی چهارمحال وبختیاری می‌گوید: هم اکنون ۴۴۰ مزرعه با پروانه بهره برداری در استان فعال است.
محمد کریمی می‌افزاید: سالانه از کل مزارع استان ۲۳ هزار و ۵۰۰ تن ماهی برداشت می‌شد، اما امسال ۱۸ هزار تن برداشت خواهیم داشت.
به گفته وی، ۲۴۰ مجوز تأسیس مزرعه پرورش ماهی هم صادر شده است که برخی در حال ساخت و ساز هستند و برخی دیگر با وجود خشکسالی راکد مانده اند.
غرق شدن شیلات داران در دریای مشکلات
آقای ابراهیمی یکی از پرورش دهندگان ماهی است که دل پر دردی دارد، او با بیان اینکه خشکسالی تأثیر منفی بر تولید آبزیان در مزارع گذاشته است، گفت: در سال‌های گذشته بیش از ۷۰۰ هزار بچه ماهی در مزرعه پرورش دادم و به بازار فروش عرضه کردم، اما امسال به‌علت خشکسالی به ۴۰۰ هزار قطعه کاهش یافت.
وی با بیان این که ماهیان تولیدی در مزرعه اش در استان‌های شمالی و تهران به‌فروش می‌رسد، افزود: به رغم مشکلات و کاهش تولید، اجازه ندادیم تعدیل نیرو صورت بگیرد، اما اگر شرایط ادامه پیدا کند، تولید به‌صرفه نخواهد بود.
مدیر شیلات و امور آبزیان جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری هم نبود تشکل‌های صنفی آبزی‌پروری قوی در کشور و استان را از دیگر مشکلات حوزه پرورش ماهی می‌داند و می‌گوید: تشکل‌هایی در کشور وجود دارد، اما این تشکلها تاکنون هیچ نقشی در تصمیمات این حوزه مانند قیمت‌گذاری ماهی و توسعه و تجهیز شیلات نداشته اند.
محمد کریمی افزود: علاوه بر خشکسالی، آلودگی‌های پساب صنایع و آلودگی‌های نفتی به بخش اعظمی از مزارع پرورش ماهی در چهارمحال و بختیاری در سال‌های گذشته خسارت وارده کرده است.
سری به شرکت تعاونی آبزی پروران بخش ناغان زدم، اینطور که مدیرعامل این شرکت می‌گوید: مشکل در این بخش فراتر از این حرف هاست، به طوری که از ۲۰۸ مزرعه پرورش ماهی در بخش ناغان امروز فقط ۵۰ مزرعه فعال است.
وقتی از رستم ابراهیمی پرسیدم چقدر پیگیر مشکلات شیلات داران و همشهریانت شدی، گفت: در آخرین جلسه‌ای که با حضور استاندار و مدیران کل استانی برگزار شد، مقرر شد پنج مزرعه تعطیل شده بعنوان پایلوت (نمونه) دوباره وارد چرخه تولید شود، البته با طرح‌های پیشنهادی جهاد کشاورزی، محیط زیست و اداره شیلات، اما به رغم پیگیری‌های گسترده، پس از شش ماه هنوز برای اجرای این طرح قدمی برداشته نشده است.
جست و خیز ماهی‌ها روی خاک خشک
رفیع‌زاده شیلات دار ناغانی می‌گوید: خشکسالی و کاهش منابع آبی تولید مزارع شیلات ماهی ناغان را کاهش داده است، برای مثال در مواقع ترسالی در هر کارگاه پرورش ماهی حدود ۵۰ تن ماهی تولید می‌شد، اما امسال این عدد به ۱۵ تا ۲۰ تن رسیده است.
وی می‌افزاید: از سویی کاهش بارندگی باعث شده تولیدکنندگان، ماهی‌ها را زودتر روانه بازار کنند، چراکه نمی‌توان ماهی را در بی‌آبی نگه داشت.
از آقای رفیع‌زاده پرسیدم چاره کار چیست؟ این پرورش‌دهنده آبزیان گفت: درصورتی می‌توانیم تولید را دوباره افزایش دهیم که استخر‌های پرورش ماهی به تجهیزات اکسیژن دهی و ضدعفونی مجهز شوند.
این تولید کننده ماهی می‌گوید: برای بحث مکانیزاسیون مزارع پرورش ماهی نیازمند زیرساخت‌هایی مانند برق و جاده دسترسی مناسب هستیم، اما تاکنون اقدامی برای تأمین برق مزارع شیلات و جاده دسترسی آن‌ها صورت نگرفته است.
سرمایه‌های برآب رفته را برگردانیم
رئیس جهادکشاورزی چهارمحال و بختیاری می‌گوید: این استان ظرفیت قابل توجهی در حوزه صنعت آبزی‌پروری در کشور دارد و قطب
به گفته عطاء الله ابراهیمی، رشد و توسعه صنعت آبزی‌پروری در کشور برای تأمین پروتئین، این ماده غذایی ارزشمند نیازمند توجه به زیرساخت‌هاست و در این حوزه نقش مراکز تحقیقاتی علمی و دانشگاهی در کاهش چالش‌ها و تقویت این صنعت نادیده گرفته شده است.
مزارع شیلات در چهارمحال و بختیاری در برهه‌های مختلف تحت ثأثیر حوادثی مانند سیل، آلودگی نفتی، نشت پساب کارخانه‌ها و آلودگی منابع آب، خشکسالی، کم‌آبی و بیماری‌های ویروسی قرار گرفته‌اند و هر یک از این مسائل باعث زیان فراوان به تولیدکنندگان و پرورش‌دهندگان ماهی در استان شده است.
همچنین باتوجه به کاهش بارش‌ها و چالش کم‌آبی در چهارمحال و بختیاری می‌طلبد بحث افزایش بهره‌وری از منابع آبی در صنعت آبزی‌پروری مورد توجه جدی متولیان قرار گیرد تا علاوه بر تأمین امنیت غذایی و رفع نیاز کشور به این ماده غذایی ارزشمند، منابع آبی و حفظ محیط زیست از آسیب حفظ شود.
جلوی ضرر را هرجا بگیریم منفعت است
به همراه مدیر شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی چهارمحال و بختیاری سری به حاشیه رودخانه سبزکوه در شهرستان کیار زدیم که هم اکنون مزارع پرورش ماهی شان رو به ورشکستگی است.
محمد کریمی می‌گوید: مزارع شیلات باید در نزدیکی رودخانه ساخته می‌شد تا به راحتی آب استخر‌ها تامین شود، اما مهمترین مشکل جاده دسترسی و سپس برق رسانی به این مزارع است.
راه حلی که آقای کریمی و مسئولان استان به دنبال حل آن هستند، نور امیدی است برای دیگر شیلات داران تا سرپا بمانند.
او می‌گوید: برای برطرف شدن مشکل اصلی شیلات داران که همان خشکسالی است، باید با همان مقدار آبی که در استخر‌ها وجود دارد پرورش ماهی را ادامه دهیم.
مکانیزاسیون، راه حل تداوم تولید
در گفتگو با کارشناس امور شیلات و آبزیان چهارمحال و بختیاری که برای نظارت بر طرح تجهیز یک مزرعه پرورش ماهی به اردل رفته است، پرسیدم روند مکانیزاسیون هر استخر به چه صورت است؟
رضا احمدی گفت: ماهی‌های پرورشی در مرحله اول به اکسیژن تازه نیاز دارند، پس هر استخر پرورش ماهی باید با استفاده از برق به دستگاه‌های اکسیژن دهی مجهز شود و سپس دستگاه‌های تصفیه کننده آب و ضدعفونی کننده هم مکمل‌های دیگر هستند.
او می‌گوید: هر مزرعه پرورش ماهی که به این دستگاه‌های پیشرفته مجهز می‌شود، علاوه بر اینکه دیگر نیازی به آب تازه ندارد، تولیدش از بیش از ۳۵ درصد افزایش و آمار تلفات ماهی تا ۸۰ درصد کاهش می‌یابد.
جیب خالی شیلات داران وهزینه‌های هنگفت تجهیزات
به گفتگو با سرپرست معاونت هماهنگی امور عمرانی استاندار چهارمحال و بختیاری نشستم، علی حیدری می‌گوید: کارگروه اقتصادی استانداری و زیر مجموعه آن کارگروه توسعه آبزی پروری در استان برای رسیدگی به همین مشکلات برگزار می‌شود.
در آخرین جلسه قرار شد تمامی شیلات دارانی که نیاز به تجهیزات مکانیزاسیون دارند، در سامانه‌ای که جهاد کشاورزی طراحی کرده است، نام نویسی و ثبت درخواست کنند.
به گفته آقای حیدری، پیش فاکتور تجهیزات از متقاضیان دریافت می‌شود و طبق نظر کارشناسان، مبلغ تسهیلات برای هر شیلات دار تصویب می‌شود.
سامانه‌ای که شیلات داران را امیدوار کرد
جزییات بیشتر این تسهیلات را از مدیر شیلات و آبزیان استان جویا شدم.
محمد کریمی گفت: برای تجهیز هر مزرعه پرورش ماهی به طور میانگین از پنج تا ۱۰ میلیارد ریال هزینه نیاز است، اما جیب خالی صاحبان مزارع و تأخیر در تأمین منابع تسهیلات این طرح را به بن بست کشانده است.
مدیر شیلات و امور آبزیان استان به مشکل دیگری هم اشاره کرد که موجب شده است کارد به استخوان شیلات داران برسد.
کریمی می‌گوید: پس از ثبت درخواست شیلات داران و دریافت پیش فاکتور، مراحل اداری دریافت تسهیلات زمان بر است، به طوری که با تغییر قیمت‌ها وقتی متقاضی وام خود را دریافت می‌کند، دیگر نمی‌تواند با تسهیلات دریافتی، تجهیزات مورد نظر را خریداری کند، اما اگر شیلات داران به موقع و دقیق در سامانه مکانیزاسیون شیلات جهاد کشاورزی ثبت درخواست کنند، کار‌ها روی غلتک می‌افتد.
به گفته وی، وزارت جهاد کشاورزی امسال ۴۵۰ میلیارد ریال تسهیلات به شیلات داران اختصاص داده است.
آقای کریمی می‌گوید: با یکی از بانک‌های عامل استان هم رایزنی کرده ایم تا از منابع داخلی تسهیلاتی با سود ۱۵ درصد به صاحبان شیلات وام پرداخت کند.
مدیر شیلات و امور آبزیان چهارمحال و بختیاری می‌گوید: براساس رایزنی‌های استانداری و جهاد کشاورزی استان، وزارت جهاد کشاورزی قول مساعد داده است برای جبران خشکسالی تا پایان امسال یک هزار و ۲۰۰ میلیارد ریال دیگر در قالب تسهیلات به شیلات داران استان اختصاص دهد.
کریمی افزود: با همکاری جهاد کشاورزی استان، استانداری چهارمحال و بختیاری، جهاد دانشگاهی و پارک علم و فناوری، قرار است پایان بهمن نمایشگاهی از فناوی‌های جدید شیلات و آبزیان کشور در شهرکرد دایر شود که در این نمایشگاه تازه‌ترین راهکار‌ها و فناوری‌ها را به شیلات داران معرفی می‌کند تا جلوی ضرر را بگیرند.
در بخش شیلات چهارمحال و بختیاری هم اکنون سه هزار و ۵۰۰ نفر مستقیم و ۱۰ هزار نفر غیرمستقیم مشغول بکارند.