آزاد سازی سواحل خزر

به گزارش خبر گزاری صدا وسیما مرکز گلستان ،حس قدم زدن  روی شن های نرم ساحل و جمع کردن صدفهای رنگی و سفید و شنیدن صدای موج دریا حس زیبایی است که این تصور مردم و مسافران از دریا و ساحل زیبای خزر است.

استان گلستان افزون بر یكصد كیلومتر ساحل دارد و بندرگز، بندرتركمن و گمیشان از مناطق ساحلی این استان محسوب می شوند.

نوسانات سطح آب، فرسایش و رسوب گذاری سواحل، تجاوز به حریم دریا با احداث سازه‌های ساحلی، دریایی، فقدان دسترسی همگانی به دریا، آلودگی آب‌ها (آلاینده‌های خانگی، صنعتی وکشاورزی)، تهدید زیستگاه‌های گونه‌های کمیاب ونادر، نابسامانی‌های ناشی از تداخل وظایف و ماموریت دستگاه‌های مرتبط و نبود رژیم حقوقی مشخص را از جمله چالش‌های سواحل دریای خزر دانست.

البته دست یابی مردم به ساحل این روز‌ها دغدغه‌ای است که در سفر رئیس جمهور به استان گیلان مورد توجه قرار گرفته و به دنبال اجرای قانونی است که دستگاه‌های دولتی دارای امکانات رفاهی و ابنیه در ساحل را به رعایت حریم ۶۰ متری از دریا ملزم می‌کند.

با اجرای این قانون و تخریب سازه‌ها و بنا‌های دولتی امکان دسترسی مردم به ساحل فراهم می‌شود.

البته اجرای این قانون در سواحل استان‌های گیلان و مازندران که همه نقاط ساحل در تصرف اشخاص حقیقی یا دستگاه‌های دولتی قرار گرفته و در برخی نقاط حتی حفره‌ای کوچک هم برای مردم نگذاشته اند کاملا عادلانه و ضروریست.

اما در ۱۲۰ کیلومتر از ۶۵۰ تا ۷۰۰ کیلومتر سواحل استان‌های شمالی که در استان گلستان وجود دارد مسئله جور دیگری است.

سهم ۲۰ درصدی استان گلستان از سواحل دریای خزر که در شهرستان‌های بندرگز، بندر ترکمن و گمیشان قرار دارد به علت نبودن زیر ساخت‌های لازم و راه‌های دسترسی از یک سو و از سوی دیگر عقب نشینی آب دریا و ورود فاضلاب‌های شهری و صنعتی به دریا وضع دیگری دارد.

از حدود ۱۲۰ کیلومتر سواحل استان گلستان حدود ۶۰ کیلومتر آن در حوزه خلیج گرگان است که از چند سال پیش زنگ خطر خشک شدن آن به صدا در آمده است و هنوز هیچ طرحی برای لایروبی کانال‌های ارتباطی آن با دریای خزر لایروبی نشده.

مسئولان شرکت آب منطقه ای گلستان می گویند: لایروبی کانال های خلیج گرگان چون در استان  گلستان دستگاه متولی  ندارد مسئولان هم نمی توانند اقدامی انجام دهند.

گردشگرانی که برای دیدن دریا به استان های شمالی سفر می کنند به علت دور بودن مسافت از تهران به استان گلستان نمی رسند و شمار اندک مسافران  مشهد مقدس در استان گلستان توقف می کنند و اقامت کوتاهی دارند و یا اگر به سواحل گلستان می روند با  صحنه ای متفاوت از تصوراتشان مواجه  می شوند طوری که دیگر به بازگشت به این مکان رقبتی ندارند.

برای مشاهده سواحل به بندر ترکمن رفتیم ،کریمی یکی از مسافران تهرانی است که به گلستان سفر کرده  و برای  همراهی با خانواده  به  بندر ترکمن  آمده است اما از امکانات رفاهی ناراضی است و می گوید: توی ذوقمان خورد وقتی دریا و عقب نشینی آب را دیدم  از طرفی  اسکله هم بجز بازار چه امکانات خاصی برای اقامت ندارد.

شهردار بندر ترکمن می‌گوید: بازارچه ساحلی بندر ترکمن و ۱۵ هکتار اراضی ساحلی در قرار دادی ۴۵ ساله به سازمان مناطق گردشگری واگذار شده و بازاریان آن به مستاجران اسن سازمان تبدیل شده اند و مشکلاتی را به وجود آورده است.

آقای قاضی لر می افزاید : برای رفع این مشکلات با مصوبه شهرداری قرار است این بازاریان  به مستاجران شهرداری تبدیل شوند و فعلا تنها همان بازارچه برای  جذب گردشگران وجود دارد.

قاضی لر می گوید : برای عرصه محل شنا که در مالکیت راه و شهرسازی است مصوبه ای  داریم تا مالکیت آن به شهرداری واگذار شود تا بتوانیم  آن را برای جذب گردشگر آماده کنیم .

وی با اشاره به اینکه مدیریت سواحل گلستان زیر نظراداره محیط زیست بهشهر مازندران قرار دارد می گوید : به محض اقدام ما برای  توسعه اسکله ،ماموران محیط زیست بهشهر به  علت قرار گرفتن سواحل بندر ترکمن و آشوراده در حوزه مدیریت مازندران از آن جلوگیری می کنند و حتی در جزیره آشوراده هم امکان اجرای طرح های گردشگری و اطفاءحریق  وجود ندارد.

جزیره آشوراده (تنها جزیره ایرانی خزر) از جمله قطب های مهم گردشگری استان است و رسیدگی و توجه به رفع مشكلات مربوط به این جزیره از جمله مصوبات سفر ریاست جمهوری دوره یازدهم به استان است.

البته  علی محمد زنگانه استاندار گلستان هم با اطلاع از این موضوع در جلسه شورای اداری استان اوائل بهمن  از طرح های توسعه ای  گردشگری استان حمایت کرده و خواستار همکاری مسئولان محیط زیست بهشهر با استان گلستان شده و گفته است: در صورت همکاری نکردن  مازندران و ممانعت از توسعه سواحل گلستان ما اقدامات توسعه ای را انجام خواهیم داد.

در ادامه به ساحل بندر گز سر زدیم، حدود ۲۰ کیلومتر از ۱۲۰ کیلومتر سواحل استان گلستان در شهرستان بندر گز قرار دارد.

ستونهای  بیرون مانده اسکله بندر گزنشان می دهد که گرشگری دریایی نخستین قربانی  پس روی آب دریای خزر است.

 احمدی مسافری از یزد به گلستان آمده  با اصرار دوست بندر گزی اش به ساحل آمده  ،می گوید :  ما به ساحل دریا دسترسی  داریم و با  رویای شنا در آب دریای خزر به ساحل آمدیم ولی گویا منطقه شنا در اینجا  تعیین نشده و از طرفی به علت بوی نا مطبوع  جلبک های ساحل در تابستان نمی توان اینجا زیاد وقت گذراند .

شهردار بندر گز می گوید : خوشبختانه موردی از تصرف سواحل به وسیله بخش خصوصی نداریم  و دربخش دولتی  تنها بخشی از ساحل در تصرف نیرو های مرزبانی قرار دارد که بر اساس تفاهم نامه ای قرار است  آزادسازی شود.

وی درباره امکانات ساحلی اسکله بندر گز می گوید :ما در این اسکله  پارک گردشگری داریم که امکانات رفاهی  لازم را دارد و برای توسعه امکانات گردشگری طبق تفاهنامه ای با  راه و شهرسازی مصوب شده  که  سه  هکتار از زمین های آن اداره  برای  ایجاد فضای سبز و  سه هکتار دیگر برای اجرای طرح های گردشگری به شهرداری بندر گز  واگذار شود.

او با اشاره به  عقب نشینی  ساحل دریا و کم شدن عمق آب می گوید : متاسفانه  خلیج گرگان  در حال خشک شدن و پس روی است و برای تامین آب خلیج به لایروبی کانال ها نیاز دارد که آن هم  نیازمند  تصمیمات  و اقدام در سطح ملی است که تا کنون اقدامی نشده است.

طرح گردشگری ساحل بندر گز موسوم به عمانی ها

یكی از طرح های بزرگی كه می توانست نتایج امید بخش در آینده بندرگز داشته باشد، تكمیل طرح احداث مجموعه گردشگری در ساحل توسط سرمایه گذار خارجی از كشور عمان است.
سرپرست فرماندار بندرگز می گوید: سرمایه گذار خارجی چند سال قبل فعالیت خود برای ساختن مجموعه كامل به منظور اسكان و اقامت مسافران و گردشگران را در زمین ساحلی به مساحت ۳۸ هكتار آغاز كرد اما منصرف شد و به دنبال سرمایه گذار هستیم.

صابر حسن پور می گوید:عمليات اجرايي تكميل  مرحله دوم ايجاد ظرفيت هاي گردشگري ساحلي در شهرستان بندرگز با اعتبار 18 ميليارد ريالي از محل اعتبارات تملك دارايي سرمايه هاي استاني و ملي  اجرا شد که این عملیات  شامل موزاييك فرش مقابل آرامگاه شهداي گمنام و همچنين اجراي سيستم دفع فاضلاب سرويس بهداشتي كمپينگ طرح شنا است.

وی می‌افزاید: آسفالت مسیر دسترسی، احداث ۲۰ چشمه سرویس بهداشتی، ساماندهی محل شنای بانوان و احداث ساختمان پلیس گردشگری انجام شده است.

بخش دیگری از ساحل دریای خزر در استان حدود ۶۰ کیلومتر از سواحل شهرستان گمیشان است، اما تا کنون هیچ برنامه‌ای برای جذب گردشگر در این سواحل بکر اجرا نشده است.

آقای ساتلخی  شهردار گمیشان با اشاره به  نبود طرح گردشگری در سواحل  گمیشان می گوید : ما به دنبال  طرحی هستیم که رودخانه  ملت را که از شاخه های فرعی گرگانرود است و به دریای خزر  می ریخته و از وسط گمیشان عبور می کند لایروبی کرده و به دریا وصل کنیم و با تامین حق آبه آن از گرگانرود  بستر طرح گرشگری را در آن ایجاد کنیم.

وی می افزاید : تا کنون بخش زیادی از این رودخانه را که به کانال ملت مشهور شده  لایروبی کردیم و تنها ۲۰۰متر تا دریا باقی مانده که نیازمند هماهنگی و مجوز های ملی  است تا به راحتی با بیل مکانیکی  آن را به دریا متصل کنیم.

ساتلخی می گوید : با توجه به اینکه  در بیشتر سیل های گرگانرود به علت بسته بودن  مسیر رود خانه ملت، شهر گمیشان آسیب می بیند ، اجرای این طرح برای  نجات شهر گمیشان  هم ضروریست و نیز باعث جذب گردشگر به این منطقه خواهد شد.

معاون حفاظت و امور اراضی اداره کل  منابع طبیعی و آبخیز داری گلستان می گوید : با اجرای  طرح کاداستر  این طرح  تقریبا  کامل شده  و خوشبختانه در استان گلستان تصرف حریم  دریا در حوزه تحت مدیریت منابع طبیعی نداریم .

حمید مصطفی لو می افزاید : این حریم به طول ۷۰ کیلومتر و مساحت ۵۷۰  هکتار به عرض ۶۰ متر آزاد است . 

مصطفی لو با اشاره به پایان اجرای طرح کاداستر یا تعیین حریم اراضی می گوید : اجرای این طرح هم در حریم جنگل وهم سواحل استان به پایان رسیده و امکان تصرف غیر قانونی این اراضی وجود ندارد.

وی می افزاید :در گلستان تنها بخشی از ساحل بندر ترکمن به اداره کل راه و شهر سازی و از آنجا به سازمان مناطق گردشگری واگذار شده و بخش دولتی تصرف دیگری در ساحل ندارد.

۵۸۰۰ کیلومتر طول سواحل ایران

مدیر کل سواحل و بنادر کشور در ادامه به ارایه نتایج مطالعات ICZM در استان گلستان پرداخت و گفت: ICZM به معنای طرح جامع مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی کشور بوده که با مشارکت ۱۷ ارگان از حدود ۸ سال قبل و در سه مرحله کار مطالعاتی بر روی آن انجام شده است.

اللهیار می افزاید: مدیریت یكپارچه مناطق ساحلی یك فرآیند مستمر و پویا بوده كه براساس آن تصمیمات لازم  برای بهره‌برداری صحیح، توسعه متوازن و حفاظت از نواحی ساحلی و دریایی و منابع آن اتخاذ می‌شود.

وی همچنین می گوید: خزر از نظر ژئوپلتیك و ژئواستراتژیك جزو كرانه های حساس سواحل كشور محسوب می شود و خوشبختانه در گلستان در مقایسه با دیگر استان های ساحلی مشكلات كمتری را تاكنون داشته ایم.

وی در بخش دیگری ازسخنان خود گفت: به دلیل مسایل زیست محیطی و تبادل آب خلیج گرگان و دریای خزر امكان فعالیت های تجاری در داخل خلیج گرگان میسر نیست.

مدیركل سواحل و بنادر كشور همچنین دریاخواری و ساخت و سازغیرمجاز را یكی از معضلات و دغدغه خاطرها دانست و گفت: در مقایسه با دیگر استان های ساحلی ،گلستان كمتر با این معضل مواجه است.

معاون اسبق هماهنگی امورعمرانی استاندار گلستان نیز با بیان اینكه در حوزه سواحل دغدغه های زیادی وجود دارد می گوید: محدوده مرز رسمی سواحل استان گلستان با در نظر گرفتن جزیره آشوراده بسیار بیشتر از آمار رسمی موجود است.

رضا مروتی با اشاره به اینكه ماهیت ایجاد دو شهربندرگز و بندرتركمن فعالیت های بندری و تجاری ساحلی بوده است، می افزاید: هم اكنون این شهرها این كاربری ها را ندارند ،اگرچه شاید طول نوار ساحلی ما چندان گسترده نباشد اما انتظارات فراوانی  برای حداكثر استفاده و كارایی از همین مقدار اندك وجود دارد.

وی با  اشاره به برخورد با هرگونه دریاخواری و ساخت و سازغیرمجاز می گوید: مشخص نبودن دقیق حریم و سواحل و عقب نشینی آب دریا باعث می شود كه برخی به فكر سودجویی و استحصال زمین از دریا باشند.

 آمادگی کامل سازمان بنادر برای اجرای دستور رئیس جمهور ، بهره گیری از ظرفیت کمیته‌های ساماندهی و مدیریت سواحل برای آزادسازی در کوتاه‌ترین زمان

محمدرضا اله یار، معاون مهندسی و توسعه امور زیربنایی، سازمان بنادر و دریانوردی از اعلام آمادگی این سازمان در اجرای دستور رئیس جمهور برای آزادسازی حریم سواحل کشور خبر داد و گفت: با فعالیت اثرگذار و منظم کمیته‌های ساماندهی و مدیریت سواحل و هماهنگی نهادهای ذی‌ربط، شاهد آزادسازی حریم سواحل کشور در کوتاه‌ترین زمان ممکن خواهیم بود.

محمدرضا اله یار در رابطه با تاکید و دستور رییس جمهور مبنی بر ضرورت آزادسازی سواحل و توجه به حریم سواحل کشور بر اساس قانون، می افزاید: با توجه به دستور رییس جمهور و با بهره گیری از ظرفیت و فعالیت منظم و اثرگذار کمیته های ساماندهی و مدیریت سواحل استان های ساحلی و ایجاد هماهنگی بین نهادهای ذی ربط، می توانیم در کوتاهترین زمان ممکن شاهد آزادسازی حریم سواحل کشور باشیم.

وی می افزاید: بر اساس مطالعات انجام شده در حوزه مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی کشور توسط سازمان بنادر و دریانوردی با همکاری و مشارکت ۱۸ ارگان مرتبط دریایی و مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری مقرر شد در راستای استقرار و اجرای مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی کشور، کمیته های ساماندهی و مدیریت سواحل استان های ساحلی به ریاست استانداران و دبیری مدیران کل بنادر و دریانوردی و نیز عضویت مدیران ذی ربط استانی به منظور ساماندهی و مدیریت سواحل استان ها، تشکیل شود.

معاون مهندسی و توسعه امور زیربنایی سازمان بنادر و دریانوردی با اشاره به اینکه کمیته های مربوطه طی چند سال گذشته متناسب با اراده استانداران استان های ساحلی تشکیل شده است، می گوید: برخی از استان ها به خوبی کار را پیش بردند و از ساخت و سازهای غیرمجاز و غیرقانونی جلوگیری کردند و مدیریت مناطق ساحلی به خوبی انجام شد، در عین برخی استان ها نیز کمتر به این مساله توجه داشتند.

اله یار با بیان اینکه طرح ملی مدیریت یکپارچه مناطق ساحلی برای ۵۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی کشور برای توسعه پایدار و متوازن مناطق ساحلی و توسعه دریامحور تدوین شده می گوید: این طرح جنبه های مختلف فنی، سیاسی، امنیتی، پدافند غیرعامل، زیست محیطی، کاربری مطلوب اراضی، پدیده های دریایی، موضوعات اجتماعی و مشارکت مردمی را در بر می گیرد.

وی می افزاید: بر اساس مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری از جمله وظایف سازمان بنادر و دریانوردی، ریزمقیاس کردن و تدقیق مطالعات در مقیاس های استانی است و در مورد استان هایی که این امر مدنظر قرار گرفته در مقیاس شهرستان نیز برنامه عمل در راستای توسعه دریامحور صورت پذیرفته است.

معاون مهندسی و توسعه امور زیربنایی سازمان بنادر و دریانوردی افزود: تدقیق این طرح در استان های هرمزگان و بوشهر به اتمام رسیده و در حال حاضر نیز مراحل نهایی تدوین تدقیق مطالعات در استان های شمالی کشور طی و به زودی به شورای برنامه ریزی استان ها برای تصویب ارائه می شود.

نتیجه: آزاد سازی  سواحل دریای خزر در گلستان نه از تصرف ظاهری اشخاص و دستگاه های دولتی بلکه باید آزاد سازی از تخریب  و آلودگی محیط زیست باشد تا اجرای طرح های  گردشگری برای  سرمایه گذاران  و گردشگران جذابیت پیدا کند.

در حقیقت اجرای  طرح های گردشگری در بستر ساحل آلوده یا خشک شده نمی تواند امیدی برای آینده گردشگری استان باشد.

همچنین اجرای مدیریتی یکپارچه با برنامه ریزی جامع می توانند بخش های مختلف  جامعه و دستگاه های مربوطه را از آلودگی و تخریب  محیط زیست باز دارد و با فرهنگ سازی  مردم به این نقطه برسند که استان ما خانه ما زیرا بدون  محیط زیست پاک و سالم  درآمد گردشگری نخواهیم داشت.

استان گلستان واقع در شمال ایران با كشور تركمنستان، دریای خزر و استان های مازندران ، سمنان و خراسان شمالی همسایه است.