آشوراده، تنها جزیره دریای خزر با ظرفیت‌های طبیعی و گردشگری فراوان، اما بدون اجرای طرحی برای توسعه سال هاست که متروکه باقی مانده است.
به گزارش خبرگزاری صداوسیمای مرکز گلستان؛ یکه و تنها، فرو رفته در سکوتی بی انتها در پهنه آب‌های خزر روزگار می‌گذراند، گرچه با عنوان تنها جزیره دریای خزر شناخته می‌شود، اما ظاهرش با جزیره‌هایی که در ذهن داریم فرسنگ‌ها فاصله دارد.
نام جزیره آشوراده برای بسیاری از افرادی که در گذشته به این جزیره سفر کرده اند یادآور شیهه اسب‌های ترکمن و اسکان پرندگان مهاجر است.
اما این جزیره برای افرادی که به تازگی سری به آن زده اند جز ساختمان‌های مخروبه، بنا‌های نیمه تمام، قایق‌های شکسته و به گل نشسته، علف‌هایی که بر اثر گذر زمان به درختچه‌هایی تبدیل شده اند چیز دیگری برای عرضه ندارد.
این جزیره در قسمت شمالی خلیج گرگان در شهرستان بندرترکمن به وسعت ۶۸۰ کیلومتر واقع شده است و از نظر زیست محیطی تحت تاثیر دریای خزر و شبه جزیره میانکاله قرار دارد، وجود این جزیره در رشد و تکثیر آبزیان، ماهیان غضروفی و جذب پرندگان مهاجر زمستان گذران نقش مهمی ایفا می‌کند.
آشوراده حالا سال‌هاست که خالی از سکنه است. از همان زمانی که ساکنانش بر اثر سیلاب ناشی از بالا آمدن آب رودخانه ولگادر سال ۱۳۷۲ و به زیر آب رفتن اراضی شان مجبور به ترک دیار شدند.
دو دهه از زمانی که بحث گردشگری آشوراده در استان مطرح شده است می‌گذرد، طرحی که بسیاری از ساحل نشینان گلستانی معتقدند می‌تواند وضعیت اشتغال آنان را بهبود بخشد.
آشوراده؛ جزیره‌ای با نمای بیابانی
عبدالکریم از ساکنان قدیمی آشوراده است، می‌گوید: از زمانی که آشوراده تبدیل به جزیره‌ای متروکه شده هر سال چند فقره آتش سوزی در آن رخ می‌دهد و، چون سکنه‌ای ندارد تا به داد آتش برسد بخش زیادی از این جزیره طعمه حریق می‌شود.
او گفت: آشوراده تنها نام جزیره را یدک می‌کشد، اما وقتی واردش می‌شوی جز بیابان چیزی نمی‌بینید.
عبدالکریم گفت: چندین سال است که مسئولان می‌آیند و می‌روند و وعده اجرای طرح گردشگری را می‌دهند، اما در عمل اقدامی نمی‌شود.
به سراغ چند تن از مسئولان گلستانی رفتیم تا ببینیم طی این سال‌ها چه بر سر طرح گردشگری آمده است.
عفت همدم معاون عمرانی استانداری گلستان در توضیح آنچه در این سال‌ها برجزیره آشوراده گذشته است می‌گوید: در سفری که هیئت دولت در سال ۹۳ به استان داشت طرح گردشگری آشوراده به عنوان خواسته استان مطرح شد، در آن زمان با دستور معاون اول ریاست جمهور قرار شد تواق نامه‌ای بین سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی گردشگری و صنایع دستی در خصوص اجرای طرح گردشگری در این جزیره تنظیم شود.
همدم گفت: مقرر شد بر اساس این تفاهم نامه مطالعات طرح گردشگری با اولویت حفظ محیط زیست انجام شود.
او گفت: فاز صفر طرح مطالعاتی در سال ۹۵ تهیه شد و با طرح در کمیته محیط زیست استانی در نهایت بر روی اجرای طرح گردشگری در ۳۸۰ هکتار از این جزیره تفاهم شد، اما دغدغه‌های محیط زیستی سبب شد تا در نهایت به کمتر از ۱۰ درصد یعنی ۲۲ هکتار برسد.
همدم گفت: این طرح در سال ۹۶ با ذکر الزامات در کمیته ملی محیط زیست به تصویب رسید و در سال ۹۷ کمیته طبیعت‌گردی سازمان میراث فرهنگی و در سال ۹۹ شورای عالی معماری و شهرسازی با ذکر جزییات و الزاماتی مجوز اولیه این طرح را تصویب کرد.
او گفت: به جز ۲۲ هکتار، ۱۳۸ هکتار در ساحل به عنوان اراضی پشتیبان در نظر گرفته شده و به شورای عالی ارسال شد و این موضوع در بهمن ۹۹ مطرح شد.
به گفته همدم در این فاصله بر اساس تفویض اختیاری که داده شده بود کلنگ زنی اجرای طرح در آشوراده انجام شد، اما با شکایت‌های که از سوی محیط زیست مازندران شد علی رغم اینکه محیط زیست اجازه داده بود ۸۰ نفر اجازه اقامت شبانه در این جزیره را داشته باشند، شورای عالی معماری و شهرسازی با هر گونه بارگزاری اقامتی و پذیرایی تجاری در این جزیره مخالفت کرد.
همدم گفت: بر اساس مجوز محیط زیست مقرر شد برق مورد نیاز برای طرح طبیعت گردی آشوراده از محل پنل‌ها و نیروگاه خورشیدی تامین شود، همچنین آب مصرفی با جمع آوری آب باران تامین شود.
بیشتر بخوانید: طرح گردشگری آشوراده بعد از ۳سال به کجا رسید؟
او درباره سایت پشتیبان ۱۳۸ هکتاری در ساحل گفت: برای این سایت مطالعاتی انجام نشده بود چرا که خیال استان از بابت اجرای طرح در ۲۲ هکتار راحت بود و برای این محدوده طرح‌هایی نظیر بومگردی، مراکز ورزشی و محل اقامت در نظر گرفته شده بود که همان‌ها برای توسعه گردشگری کفایت می‌کرد تا اینکه در اسفند ۹۹ شورای عالی معماری شهرسازی اعلام کرد ساخت فضای اقامتی در این جزیره ممنوع شده است و همان جا مقرر شد استان یک طرح کامل و یکپارچه برای گردشگری جزیره تهیه کند.
همدم گفت: از اسفند پارسال مطالعات در حال انجام است تا دراین ۱۳۸ هکتار کاربری‌هایی مثل هتل و فضای فرهنگی ورزشی دیده شود، در نهایت باید گفت اجرای طرح گردشگری در این منطقه با اعتبار دولتی و یا دستگاه اجرایی امکان پذیر نیست و باید به سمت جذب سرمایه گذار برویم.
کم کاری میراث فرهنگی برای تحقق گردشگری در آشوراده
ایری نماینده مردم غرب گلستان در مجلس شورای اسلامی با گلایه مندی از فعالیت‌های اداره کل میراث فرهنگی نسبت به جزیره آشوراده گفت: متاسفانه خلاء فعالیت‌های اداره کل میراث فرهنگی در بحث طرح گردشگری آشوراده احساس می‌شود و فعالیت‌های استانداری در زمینه‌های اخذ مجوز بیشتر از این دستگاه بوده است.
او گفت: در جزیره آشوراده روستایی به همین نام وجود داشت که خارج از محدوده ۲۲ هکتاری طرح گردشگری آشوراده قرار دارد، در حال حاضر بنیاد مسکن به این روستا ورود کرده است تا طرح هادی در این روستا اجرا شود و به عنوان روستای هدف گردشگری معرفی شود.
ایری گفت: آتش سوزی‌هایی که در منطقه رخ می‌دهد به دلیل عدم حضور مردم است، سال‌های گذشته ارتباط مردم با این جزیره خوب بود، اما حالا محیط جزیره تبدیل به باتلاق متروکه شده و نه برای گردشگر مناسب است و نه مردم.
به گفته نماینده مردم غرب گلستان در مجلس شورای اسلامی فرایند اجرای طرح گردشگری در این جزیره خیلی طولانی شده و سرمایه گذاران را فراری داده است.
ایری گفت: مردم از نماینده‌های خود در مجلس گلایه‌مند هستند در صورتی که ما اجراکننده مصوبات نیستیم و تنها می‌توانیم پیگیر مصوبات برای اجرا باشیم.
او با بیان اینکه انتظار داریم محیط زیست در چهارچوب مصوبات شورای عالی شهرسازی عمل کند، گفت: سال گذشته محیط زیست استان مازندران نسبت به اجرای طرح گردشگری در این جزیره شکایت می‌کند، در صورتی که ما اجازه نخواهیم داد به محیط زیستِ این جزیره آسیبی برسد.
ایری گفت: محدوده ۱۳۸ هکتاری پشتیبان در ساحل هیچ مشکلی برای اجرا ندارد و ما یک سال است که مجوز داریم، چرا دستگاه‌های اجرایی به این جزیره ورود نمی‌کند؟ اصل طرح گردشگری در این ۱۳۸هکتار است نه آن ۲۲هکتار و نباید اجازه دهیم زمان از دست برود.
ماجرای شکایت محیط زیست مازندران چه بود؟
محمدرضا کنعانی مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان در این باره گفت:طرح شکایت محیط زیست مازندران مربوط به مجوز اسکله پشتیبان است، این طرح در سازمان محیط زیست امضا و ابلاغ شده و از طریق ما هم به مرجع قضایی ارسال شده است تا پرونده به نتیجه برسد.
کنعانی گفت: محیط زیست مازندران درباره طرح طبیعت گردی آشوراده ناظر نیست و ناظر این طرح محیط زیست گلستان است، هیچ منعی برای اجرای طرح ۲۲ هکتاری وجود ندارد و مصوبه و مجوز سازمان حفاظت محیط زیست برای طرح طبیعت گردی در این ۲۲ هکتار به قوت خودش باقی است.
او می‌گوید: اینکه چه تعداد گردشگر می‌توانند در جزیره حضور و اقامت داشته باشند تنها در ۷هکتار از سطح ۲۲ هکتاری تعریف شده است آن هم در سازه‌های بومی سازگار با محیط.
او گفت: تمام ملاحظات در این طرح گردشگری دیده شده و ما هم ناظر هستیم که این ملاحظات به نتیجه برسد و هر اقدامی خارج از این ملاحظات باشد برخورد می‌کنیم.
آشوراده می‌تواند پیشران توسعه گردشگری در گلستان باشد
رحمان فرمانی سرپرست میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گلستان گفت: ما در میراث فرهنگی معتقدیم جزیره آشوراده می‌تواند به عنوان پیشران توسعه گردشگری استان نقش مهمی ایفا کند، اما موضوعات این جزیره فرای دستگاه میراث فرهنگی بود و تصمیم بر این شد که معاونت عمرانی استانداری در زمینه مجوز‌های لازم برای اجرای طرح گردشگری آشوراده را تولی گری کند و ما هم در اداره کل میراث فرهنگی به بحث گردشگری این جزیره بپردازیم.
فرمانی گفت: حالا که مشکلات در مسیر اجرای این طرح برطرف شده است ما به عنوان دستگاه تخصصی با قوت کار را دنبال می‌کنیم.
او می‌گوید: بر اساس آخرین جلسه‌ای که برگزار شده بود قرار بود در فضای ۲۲ هکتاری تعدادی غرفه صنایع دستی، پارکینگ خودرو‌های برقی، آتش نشانی، اورژانس، رستوران، اقامتگاه سنتی، زون شنا و ماهیگیری، سایت دوچرخه سواری و سوارکاری، عرصه ورزشی و محوطه بازی برای کودکان اجرایی شود، اما آخرین مصوبه شورای عالی معماری و شهرسازی عملا محدودیت ایجاد کرده است و سرمایه گذار نمی‌تواند این اماکن را در جزیره تاسیس کند.
فرمانی گفت: معتقدیم برای رسیدن به جایگاه واقعی گردشگری باید فعالیت‌های پایداری انجام شود.
او می‌گوید: اجرای طرح‌های گردشگری بر عهده دستگاه اجرایی نیست و باید سرمایه گذار ورود پیدا کند.
شیرنگی فرماندار قبلی شهرستان ترکمن هم درباره اجرای طرح گردشگری در این جزیره گفت: طرح ۲۲ هکتاری از مصوبات سفر رئیس جمهور در سال ۹۳ بود و این طرح مصوبات لازم و ضروری کمیته ملی محیط زیست و مصوبه کمیته ملی طبیعت گردی و ستاد تالاب‌های کشور را برای اجرا اخذ کرده بود.
او گفت: این طرح بر اساس مطالعات اولیه قرار بود با احداث سازه‌های سبک اجرایی شود، اما شورای عالی معماری و شهرسازی با اجرای سازه‌های سبک مخالفت کرده است.
شیرنگی می‌گوید: جلساتی با قرارگاه خاتم برگزار شده است و با توجه به اعتباراتی که برای مرحله دوم مطالعات این طرح گذاشته شده است هر چه زودتر باید این کار عملی و اجرایی شود شود تا این طرح را پیاده سازی کنیم.
اجرای طرح گردشگری در آشوراده، این رویای ۲۰ ساله که نوید توسعه و پیشرفت را برای استان کمتر توسعه یافته همچون گلستان می‌داد، تنها طرحی نیست که با هدف توسعه در استان وعده اجرای آن به مردم داده شد، پتروشیمی گلستان هم که ۱۵ سال پیش با هدف توسعه و اشتغالزایی کلنگ زنی شد در کنار طرح‌های نیمه تمام عمرانی بسیاری همچنان بر روی زمین مانده تا گلستان را به سرزمین رویا‌های تحقق نیافته برای ساکنانش تبدیل کند.
کارشناسان معتقدند در سفر ریاست جمهوری به استان گلستان بهتر است فرصت غنیمت شمرده شود و مسئولان با پیگیری مطالبات بر زمین مانده به طرح‌ها و برنامه‌هایی که چرخ خسته اقتصاد استان را به حرکت در می‌آورد، جامه عمل بپوشانند.
گزارش از مونا محمدقاسمی