مواد افزودنی پاک‌کننده و معلق‌کننده در بسیاری‌از روغن‌های روان‌ساز از خواص پاک کنندگی روغن به حساب می‌آید و موجب از بین بردن رسوبات افزوده در موتور می‌شود.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری صدا و سیما؛ روغن‌های بنزینی و دیزلی از دو بخش روغن‌پایه و مواد افزودنی تشکیل می‌شوند.
خواص مکانیکی، فیزیکی و تریبولوژیک روغن‌های دیزلی و موتوری عمدتا ناشی‌از مواد افزودنی است که به‌منظور بهبود یا ایجاد ویژگی‌های مورد نیاز به روغن پایه اضافه می‌شوند.
این دو دسته مواد با وجود تفاوت در مفهوم و سازکار (مکانیسم) ,، اما در موتور نتایج یکسانی از خود نشان می‌دهند و آن تمیزی و پاکیزگی سطوح داخلی موتور است.
نکته جالب دیگر اینکه نانوافزودنی‌های تولیدشده بر پایه نانوتکنولوژی نیز عملکرد قابل‌قبولی در زمینه اصلاح‌کنندگی گرانروی، بهبود هدایت حرارتی، بهبود نقطه ریزش، نقطه اشتعال و کاهش اصطکاک در ترکیبات انواع روغن موتور و روانکار‌ها داشته‌اند.
پاک‌کننده‌ها و معلق‌ها در عملکرد تفاوت‌هایی باهم دارند. پاک‌کننده‌ها وظیفه زدودن صمغ‌ها و لعاب‌ها را از سیستم برعهده دارند و به دلیل آنکه این ترکیبات در دمای پایین به‌وجود می‌آیند، در دمای پایین موثرند. وظیفه معلق‌کننده‌ها، بلندکردن ذرات آلاینده حاصل در دمای بالا در موتور است.
در خودرو‌های دیزلی به‌دلیل شرایط ویژه سوخت دیزل و موتور دیزلی، آلودگی‌ها بیشتر به صورت ذرات کربن و دوده هستند بنابراین برای تمیز کردن آن‌ها از داخل موتور به مواد معلق‌کننده نیاز است. این مواد با در برگرفتن ذرات جامد آلاینده، آن‌ها را به صورت ذرات معلق در روغن در می‌آورند و به پاکسازی سطوح داخلی موتور کمک می‌کنند.
به عبارت ساده‌تر، می‌توان گفت پاک‌کننده‌ها بیشتر وظیفه جداکنندگی مواد از سطوح را دارند و معلق‌کننده‌ها نقش تعلیق و عدم رسوب‌گذاری مجدد را بازی می‌کنند. به‌همین دلیل استفاده از روغن‌های بنزینی در موتور‌های دیزلی و برعکس نباید انجام شود، زیرا در روغن‌های بنزینی مواد پاک‌کننده بیشتر از مواد معلق‌کننده بوده، اما در روغن‌های دیزلی برعکس است.
ساختار پاک‌کننده‌ها و معلق‌ها شبیه هم است. این مواد معمولا از یک دم غیرقطبی و یک سر قطبی تشکیل شده‌اند که بسته به تعادل ایجادشده بین قدرت سر قطبی و طول رشته آلی غیرقطبی، خاصیت ترکیب (پاک‌کنندگی یا معلق‌کنندگی) و شدت آن تعین می‌شود. جرم مولکولی که نشانگر قدرت قسمت غیرقطبی این ترکیبات هستند نیز مبنای دیگری برای تقسیم‌بندی این مواد به‌شمار می‌رود.
عموما ترکیبات با وزن مولکولی کم، پاک‌کنندگی بیشتر و معلق‌کنندگی کمتری دارند و ترکیبات با وزن مولکولی بیشتر، قدرت معلق‌کنندگی بیشتری به نسبت پاک‌کنندگی از خود نشان می‌دهند.
نکته دیگری که در این زمینه باید به آن اشاره کرد، روند تولید مواد افزودنی است. این روند به این‌گونه است که پاک‌کنندگی معلق‌کننده‌ها و معلق‌کنندگی پاک‌کننده‌ها رو به افزایش و اختلاف آن‌ها در مواد جدید روبه کاهش است.