کم خونی، چالش فضانوردان در مریخ

به گزارش سرویس بین الملل خبرگزاری صدا و سیما، به نقل از شبکه تلویزیونی رویترز، گام بلند بعدی که بشر برای رسیدن به آن هدف گذاری کرده است، سفر به مریخ است، اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد برخورداری بدن فضانوردان از گلبول‌های قرمز کافی برای انتقال اکسیژن در بدن ممکن است چالشی برای این گونه سفر‌ها باشد.

محققان معتقدند حتی گردشگرانی که در صف سفر‌های فضایی قرار دارند ممکن است به علت کم خونی یا کمبود گلبول‌های قرمز خون مجبور شوند از سفر چشم پوشی کنند.
تجربه" کم خونی فضایی" امری شناخته شده برای فضانوردان است، اما تا این لحظه تصور می‌شد که این کم خونی موقتی باشد. پزشکان این مشکل را به تخریب سلول‌های قرمز خون نسبت دادند که به علت تغییر در مایعات بدن فضانوردان بر اثر بی وزنی و سپس ورود مجدد به جو زمین و قرار گرفتن در معرض جاذبه زمین، ایجاد می‌شود.
در یکی از تحقیقات ناسا از این پدیده با عنوان " بیماری ۱۵ روزه" نام برده شده است، اما دکتر ترودل از دانشگاه اوتاوا - که ریاست تیم تحقیقاتی درباره وضعیت جسمی ۱۴ فضانورد را برعهده داشت - معتقد است کم خونی در فضانوردان به جای آن که موقتی باشد، اصلی‌ترین تاثیر حضور در فضا است.
دکتر ترودل گفت: فکر می‌کنم بزرگترین پیامی که در اینجا وجود دارد این است که ما تصور می‌کردیم درباره کم خونی فضایی اطلاع داریم، ولی اطلاع نداشتیم! ما فرض را بر این گذاشته بودیم که پدیده‌ای سریع به نام "وفق دادن بدن" مطرح است و مسئله دیگری وجود ندارد، اما اکنون داریم متوجه می‌شویم که این طور نیست. فضا تاثیر مشخص و واضحی بر تنظیم گلبول‌های قرمز خون دارد.
این گزارش می‌افزاید: معمولا بدن انسان در هر ثانیه حدود دو میلیون سلول قرمز خون را از بین می‌برد و سلول قرمز جدید به جای آن‌ها تولید می‌کند! تیم دکتر ترودل در این تحقیق متوجه شد که بدن فضانوردان در طی شش ماه اقامت در ایستگاه فضایی بین المللی هر ثانیه سه میلیون سلول قرمز خون را از بین می‌برد! بدن فضانوردان برای جبران سلول‌های قرمز خون در فضا سلول‌های قرمز بیشتری تولید می‌کند، اما پرسش تیم تحقیقاتی دکتر ترودل این است که بدن انسان تا چه مدت قادر است به میزان ۵۰ درصد بیشتر از حد معمول، سلول‌های قرمز خون تولید کند؟
طبق برآورد ناسا سفر رفت و برگشت به مریخ حدود دو سال طول خواهد کشید. در این مدت اگر فضانوردی زخمی یا دچار خونریزی شود چه اتفاقی خواهد افتاد؟
دکتر ترودل گفت: هم اکنون تعریف کم خونی فضایی واقعا همان تعریفی است که از کم خونی در زمان فرود آمدن فضانوردان روی زمین وجود دارد. زمانی که فضانورد در فضا حضور دارد تعداد سلول‌های قرمز خون کمتری دارد، ولی خود را با آن وفق می‌دهد. فضانوردان قادرند با تعداد کمتری از سلول‌های قرمز خون کارشان را انجام می‌دهند، اما زمانی که آن‌ها روی زمین فرود می‌آیند مشخص می‌شود که بدن آن‌ها به اندازه کافی گلبول قرمز ندارد که این امر به وضعیت ورود مجدد به جو زمین (وزن دار شدن بدن) باز می‌گردد. در اینجا است که لازم می‌شود تعداد گلبول‌های قرمز خون افزایش یابد. این مسئله یک انطباق پذیری جالب در فضا است.
دکتر ترودل: مطمئن هستم که در تصاویر بازگشت فضانوردان به زمین مشاهده کرده اید که فضانوردان قادر نیستند خودشان راه بروند یا روی پای خود بایستند. افراد دیگری آن‌ها را از محل فرود انتقال می‌دهند. معدودی از فضانوردان شاید بتوانند راه بروند. این مسئله آنچنان ارتباطی به کم خونی ندارد بلکه علل دیگری دارد، اما بخشی از این مسئله به کم خونی ربط پیدا می‌کند. ما داده‌های کامل ناسا از دهه ۱۹۶۰ میلادی درباره فضانوردان را بررسی کردیم و در کل این گروه توانستیم چیزی به نام کم خونی را شاهد باشیم. فکر می‌کنم این داده‌ها مربوط به ۷۱۱ ماموریت فضایی بوده باشد.
دکتر ترودل افزود: هم اکنون اقدامات جبرانی در ایستگاه فضایی بین المللی صورت می‌گیرد که شامل ورزش‌های هوازی، ورزش روی تردمیل و تجهیزات ورزشی دیگر می‌شود. همچنین رژیم‌های غذایی خاص برای فضانوردان وجود دارد. برخی از دارو‌ها هم برای فضانوردان تجویز می‌شود. همه این اقدامات جبرانی است، اما با وجود همه این اقدامات، هنوز هم فضانوردان گلبول‌های قرمز زیادی از دست می‌دهند و وقتی به زمین بازمی گردند دچار کم خونی هستند. اقدامات جبرانی که هم اکنون انجام می‌شوند مانع از کم خونی نمی‌شوند. ما نیاز به تحقیقات بیشتری داریم تا بدانیم که ساز و کار کم خونی چیست تا اقدامات خاص جبرانی برای آن در نظر بگیریم.
دکتر ترودل گفت: تحقیق ما محدود به مدت زمان شش ماه است و ما برای دوره‌ای که بیشتر از شش ماه طول بکشد مطلقا هیچ داده‌ای در اختیار نداریم. ماموریت به مریخ بسیار طولانی‌تر خواهد بود. به اعتقاد من پیامی که این تحقیق می‌دهد این است که ما با خلاء دانش روبرو هستیم که باید این خلاء را از جنبه ساز و کارها، اقدامات جبرانی و برنامه ریزی ماموریت‌های فضایی پر کنیم. آیا لازم است که فرآورده‌های خون مصنوعی در سفر فضایی به مریخ، همراه فضانوردان باشد؟ چون روند از بین رفتن گلبول‌های قرمز خود در سفر‌های فضایی وجود دارد. آیا ما به مکمل‌های آهن نیاز داریم؟.
دکتر ترودل در بخش پایانی این گزارش گفت: فکر می‌کنم که گردشگران فضایی حس بی وزنی را دوست دارند. تا آنجا که ما اطلاع داریم وقتی فردی در وضعیت تقریبا بی وزنی قرار می‌گیرد روند تخریب گلبول قرمز شروع می‌شود. گردشگران فضایی این وضعیت را تجربه می‌کنند. ما این آزمایش را روی ۱۴ نفر انجام دادیم. این کل تجربه‌ای است که ما در اختیار داریم. قطعا این فرصت وجود دارد که وضعیت را روی سایر افراد از جمله گردشگران فضایی آزمایش کنیم.