بورس و گردو‌های فضای مجازی

به گزارش خبرنگار گروه اقتصادی خبرگزاری صدا و سیما؛ عملکرد شاخص کل بورس از ابتدای سال ۱۴۰۰ نشان می‌دهد در دو مرحله با ریزش کم عمق و یک صعود خوب همراه بوده است.

 

در ابتدای امسال، شاخص کل با افت ۱۵ درصدی همراه بود که پس از رسیدن به ناحیه یک میلیون و ۱۰۰ هزار واحدی (سوم خرداد ۱۴۰۰) حمایت شد و از این نقطه حمایتی با ۴۰ درصد رشد در تاریخ ششم شهریور شاخص کل در ناحیه یک میلیون و ۵۶۰ هزار واحدی ایستاد.

 

 اما در این ناحیه نتواست سطح مقاومتی خود را بشکند و با عرضه پر فشار سهامداران از این ناحیه برگشت که منجر به ثبت دومین موج ریزشی بورس شد. البته در ادامه با حمایت‌های دولت بخصوص اعلام بسته ۱۰ ماده‌ای حمایت از بازار سرمایه در ماه‌های گذشته شاخص کل چندین بار تلاش کرد تا از سطح مقاومتی قبلی عبور کند، اما از مهرماه تاکنون برتری عرضه کنندگان سهام موجب شده که شاخص کل بطور متوسط از ابتدای امسال روند منفی و خثنی داشته باشد به طوری که میانگین بازدهی شاخص کل بورس در طی ۱۰ ماه گذشته در مقایسه با سایر بازار‌های موازی بدترین عملکرد را داشته و نتوانسته انتظارات سرمایه گذاران را برآورد کند.

 

 البته بازدهی منفی ۲۰ درصدی شاخص کل هم وزن نیز نشان می‌دهد که اگر همه شرکت‌های بورسی به یک اندازه در عدد شاخص تاثیر گذار باشند، خواهیم دید که بازار سرمایه با کلیت منفی در انتهای ۱۰ ماه به کار خود پایان داده است و عملا اگر کسی در این مدت سودی از شرکت‌ها دریافت نکرده باشد در مجموع میانگین بازده دهی سرمایه او منفی و یا در خوش بینانه‌ترین حالت صفر شده است.

 

اما آنچه این روز‌ها بازار بورس ما را تهدید می‌کند هیجان در صف‌های خرید و فروش نماد‌های معروف به برجامی است چرا که این روز‌ها رفتار سرمایه گذاران و فعالان بورسی کاملا تداعی‌کننده فضای معاملات بورس در سال ۱۳۹۴ و ۱۳۹۹ است.

 

در سال ۱۳۹۴ بود که برنامه جامع اقدام مشترک تحت عنوان برجام در اواخر تیرماه ۹۴ امضاء شد. در آن زمان تصور و باور فعالان بازار سرمایه مبنی بر لغو تحریم‌های سیاسی و خوش بینی ناشی از بهبود وضعیت اقتصادی باعث شد تا بورس تهران روز‌های خوبی را برای سهامداران خود رقم بزند و با افزایش قیمت‌ها، اندکی زیان‌های رفته آن‌ها را جبران کند، به طوری که این بازار از دی ماه تا پایان بهمن بازدهی ۲۴ درصدی را نصیب همراهان خود کرد و شاخص کل بیش از ۱۶ هزار واحد افزایش داشت.

 

در این میان مهم‌ترین صنعتی که مورد اقبال سهامداران قرار گرفت و با رشد‌های خیره کننده‌ای مواجه شد، صنعت خودرو بود؛ به طوری که سهامداران در برخی از شرکت‌های این گروه رشد‌های رویایی ۲۰۰ تا ۳۰۰ درصدی را در دو ماه کسب کردند. این صنعت که در دو سال پیش از آن (۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴) وضعیت نامطلوبی در بورس داشت و با افت شدید قیمت مواجه شده بود، به امید لغو تحریم‌ها و انعقاد قرارداد‌های جدید به یکباره مورد هجوم و توجه سهامداران قرار گرفت و رشد‌های خیره کننده‌ای را تجربه کرد. توجه بی سابقه سهامداران به این گروه و تشکیل صف‌های میلیونی برای خرید سهام این شرکت‌ها موجب شد تا این صنعت به لیدر بازار سرمایه تبدیل شده و با کسب ۵۲.۲ درصد بازدهی در یکماه در صدر سایر گروه‌ها قرار گیرد.

 

اما، نکته قابل توجه، صعود دور از انتظار قیمت سهام خودرویی بود که به رشد حدود ۲۰۰ درصدی شاخص این صنعت در بازه زمانی گفته شده، انجامید. همچنین، نماد‌های گروه بانکی نیز رشد ۲۶ درصدی را تجربه کرد. 

 

 سال ۹۴ با اعلام توافق ایران و کشور‌های ۵+۱ در برجام، افزایش خوش‌بینی‌ها به حصول توافق هسته‌ای اثر مثبت خود را بر معاملات بورسی گذاشت به طوری که انتظارات غیر واقعی بهبود بورس به خصوص در نماد‌های گروه‌های بانکی و خودرویی و حتی گروه پالایشی و نفتی و حمل و نقل شکل گرفت و روند معاملات تا پایان سال ۹۴ مثبت شد و ۹۲ درصد از صنایع بورسی در مدار رشد قرار گرفتند.

 

اما در پایان فروردین ۹۵، پس از فروکش کردن هیجانات مثبت شاخص بورس در حالی که تا تاریخ ۳۱ خرداد با افت شدیدی مواجه شده بود، در نهایت سال را ۴.۸ درصد کاهش به پایان رساند تا یکی دیگر از سال‌های منفی بودن رشد شاخص بازار رقم بخورد تا جایی که بورس به رکود عمیق فرو رفت و بسیاری از سرمایه گذاران قادر به خروج از بازار به علت قفل شدن در صف‌های فروش نبودند.

 

در این دوره اغلب صنایع بورسی با ۷۴ درصد کاهش ارزش همراه شدند. صنعت خودرو کاهش ۲۸ درصدی را شاهد بود و بانکی‌ها نیز شاهد کاهش ۱۱ درصدی میانگین ارزش سهام خود بودند در حالیکه سال ۹۵، افراد تازه وارد زیادی با تصور جاماندن از سود‌های کلان این بازار به جمع معامله‌گران سهام پیوستند و در حسرت تکرار سود‌های نجومی در این بازار ماندند.

 

در همین زمان نیز بسیاری از معامله گران بدون اطلاع از وضعیت بنیادی و گزارش‌های مالی صنایع مرتبط با برجام (خودرویی و بانکی، پالایشی و...) صرفا با امید رفع تحریم‌ها و با تقلید از رفتار سایر معامله گران اقدام به خرید نماد‌های بقول معروف «برجامی» کردند و چه بسا هنوز در حسرت و افسوس ورود به این سهم‌ها و ضرر وزیان‌های آن دوره هستند.

 

تجارب سال‌های اخیر نشان داده است که در رخداد اتفاقات سیاسی احتمال تحریک برخی سهامداران بسیار زیاد خواهد بود. مصداق بارز این موضوع؛ استقبال خیره کننده مردم از بازار سرمایه به هردلیل و بهانه‌ای (تشویق دولتمردان، سهام عدالت، سود‌های رویایی نیمه اول سال ۹۹) در نیمه دوم سال ۱۳۹۹ بود که برای بدست آوردن سود مانند، سرمایه گذاران در نیمه نخست سال ۱۳۹۹، وارد بورس شدند.

 

همچنین سهام داران تحت تاثیر شبکه‌های اجتماعی، بدون مطالعه و آموزش کافی و صرفا با توصیه و تشویق سیگنال فروشان و افراد غیرمتخصص در معرفی برخی نماد‌ها که متاثر از تحریم یا رفع تحریم است اقدام به سرمایه گذاری کردند که در خوش بینانه‌ترین حالت می‌توان گفت بازدهی مناسبی نداشته اند و حتی بطور متوسط افرادی که در نیمه دوم سال ۹۹ وارد بازار سرمایه شده اند ارزش دارایی هایشان، بین ۳۰ تا ۸۰ درصد کاهش یافته است.

 

اما از اواخر مرادماه سال ‏۱۳۹۹، با شکل گرفتن انتظارات غیر واقعی و خوش بینانه در خصوص انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و امید به گشایش در شرایط اقتصادی، منجر به بروز رفتار غیرحرفه‌ای و هیجانی مردم در بورس شد. به طوری که با پیروزی جو بایدن فشار فروش در نماد‌های دلار محور در بازار سرمایه به دلیل کاهش نرخ ارز و جو هیجانی شدت گرفت و در مقابل صف‌های خرید پرتقاضایی برای نماد‌های خودرویی و بانکی تشکیل شد، اما در ادامه و پس از فرو کش کردن جو هیجانی، عرضه نماد‌های برجامی افزایش یافت و پس از آنکه مشخص شد اثر گشایش‌های برجامی به سرعت در سود شرکت‌ها نمایان نخواهد شد و موانع حل نشده دیگر همچنان پابرجا است، باعث سرعت بخشیدن به سیر نزولی شاخص کل شد.

 

کلام آخر 

این روز‌ها به دلیل خبر‌های مثبتی که از سمت مذاکرات برجام به بازار منتقل می‌شود و یا اخباری مبنی بر حذف ارز ترجیحی، بحث ورود به نماد‌های برجامی (خودرویی و بانکی) و یا نماد‌های دلار محور پررنگ شده است به طوری که ترس و اشتیاق بازار و سهامداران از، کاهش قیمت دلار یا رفع تحریم در رفتار سرمایه گذاران و به تبع آن تقاضای زیاد در خرید و فروش در برخی نماد‌ها (خودرویی، بانکی، دارویی و غذایی) کاملا مشهود است. 

 

بر همین اساس پیشنهاد می‌شود با عبرت گرفتن از تجربه تلخ سال‌های گذشته، قبل از ورود به نماد‌های برجامی حتما از وضعیت این شرکتها، گزارش‌های مالی، میزان نقد شوندگی، سهام شناور، ریسک‌های موجود و گزارش‌های دوره‌ای شرکت‌ها و اخبار سیاسی و اقتصادی مرتبط با آن صنعت، با دقت بررسی شود و با شناخت، مطالعه و مشورت گرفتن از افراد آگاه، با تجربه و قابل اطمینان اقدام به سرمایه گذاری شود. باید مراقب تبلیغات و هیجانات کاذب شبکه‌های اجتماعی در خصوص معرفی نماد‌های متاثر از توافق یا عدم توافق باشید؛ و نکته مهم؛ سرمایه گذاران بورسی مراقب گردو‌های فضای مجازی باشند که به قول معروف: «هر گردی گردو نیست».