انفجار گاز از جمله حوادثی است که به کرات در اهواز و استان خوزستان رخ می‌دهند، اما علت اصلی وقوع این حوادث تلخ چیست؟
به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز خوزستان، در سکوت شب که همه در خواب هستند و صدایی جز بوق خودرو‌ها و شب پره‌ها شنیده نمی‌شود یا وقتی خورشید طلوع می‌کند و مردم در تکاپو برای آغاز یک روز از روز‌های زیبای خدا هستند، صدایی مهیب مردم یک محله و شهر آشفته می‌کند و لرزه بر تن اهالی یک منطقه می‌اندازد، اما کاش این صدا فقط آزاردهنده بود.
شنیدن صدا همانا و ویران شدن خانه‌ای در شهر همانا، این صدا همان صدای انفجار گاز و ویران شدن خانه‌ای است که آجر به آجرش با امید بالا رفته و شاید روی هر آجر آرزویی نوشته شده باشد، اما حالا با نشت گاز، همان قاتل خاموش که رنگ دارد و نه بو، همه بر زمین ریخته اند و ساکنان خانه زیر آن‌ها مدفون شده اند.
نیرو‌های امدادی یکی پس از دیگری به سوی محل حادثه گسیل می‌شوند، مردمی که همیشه و در همه حال در صحنه هستند، تا رسیدن امدادگران سنگ‌ها و آجر‌ها را کنار می‌زنند تا تن مصدوم و بی جان اهالی خانه را بیرون بکشند تا شاید نفسی برای آن‌ها بعد از بیرون آمدن از زیر آوار‌ها باقی بماند.
حالا دل یک شهر عزادار است، دلشوره‌ای و اضطرابی عجیب آشنا‌ها و وابسته‌های مصدومان و قربانیان را آزار می‌دهد، گاهی در یک مجتمع مسکونی انفجار رخ می‌دهد و گاهی در یک خانه ویلایی، اما کاش کسی در خانه نباشد تا هیچکس رخت سیاه عزیزش را بر تن نکند.
هرازگاهی در نقاط مختلف اهواز، فارغ از بالای شهر و پایین شهر، شاهد وقوع انفجار گاز هستیم، اتفاقی ناخوشایند که شاید در یک هفته چندین بار با تعداد مصدومان و قربانیان مختلف اتفاق بیفتد. اما علت تعدد این قبیل حوادث چیست؟
اجرای دقیق مقررات ملی ساختمان توسط شرکت گاز
مدیر عامل شرکت گاز خوزستان گفت: شرکت گاز ابتدای گازرسانی به منازل مسکونی تهمیداتی را پیش بینی کرده که عمده آن در خصوص مبحث مقررات ملی ساختمان خلاصه می‌شود.
نادرقلی زری میدانی مقررات ملی ساختمان را شامل؛ نحوه لوله کشی، استاندارد‌های لوله کشی، مجری‌های مجاز لوله کشی و تاییدکننده‌های مجاز این عملیات که متولیان امر در سازمان نظام مهندسی هستند، عنوان کرد و افزود: بنابراین زمانیکه مشترک و متقاضی گاز که نیاز به انشعاب را اعلام می‌کند و نصب علمک انجام می‌شود، بررسی‌های همه موارد مذکور در ابتدای کار صورت می‌گیرد.
وی با اشاره به انجام دقیق‌ترین نظارت‌ها در مبحث مقررات ملی ساختمان توسط شرکت گاز خوزستان بیان کرد: بر اساس تفاهم نامه‌ای که با سازمان نظام مهندسی استان منعقد شده این سازمان و صنف لوله کشی ساختمان موظف هستند با همکاری یکدیگر بر تهیه مواد اولیه، لوله، اتصالات، نحوه لوله کشی، نقشه‌های استاندارد، جانمایی وسایل گازسوز شامل؛ بخاری، اجاق گاز، آبگرمکن و... نظارت داشته باشند.
گاز دومین صنعت خطرپذیر دنیا
زری میدانی گاز را دومین صنعت خطرپذیر پس از صنعت اتمی عنوان کرد و اظهار داشت: گاز ماده‌ای قابل اشتعال و انفجار است که در اختیار مردم برای مصارف مختلف قرار می‌گیرد.
این مقام مسئول تصریح کرد: بطور طبیعی وقتی خطر استفاده از یک ماده یا وسیله بالا می‌رود، باید قوانین و مقرراتی که در این خصوص تدوین شده است، رعایت شوند.
مدیر عامل شرکت گاز خوزستان برای آموزش شهروندان و فرهنگ استفاده ایمن از گاز تاکید کرد و ادامه داد: با گسترش شهر‌ها و روستاها، فرهنگسازی و اطلاع رسانی به بهره برداران پیش بینی شد که از آن جمله می‌توان به قراردادی در این زمینه با صدا و سیما اشاره کرد.
سهل انگاری در استفاده از وسایل گازسوز علت عمده حوادث
زری میدانی توزیع تراکتها، دفترچه‌ها و بروشور‌های حاوی نکات عمده ایمنی در استفاده از گاز بین شهروندان و مشترکان گاز را از جمله اقدامات آموزشی عنوان کرد و گفت: سهل انگاری در استفاده از وسایل گازسوز علت عمده حوادث گاز محسوب می‌شود.
وی اضافه کرد: علاوه بر اجرای نظارت‌ها و استانداردها، استفاده صحیح و استاندارد از وسایل گازسوز که عضوی جدایی ناپذیر از زندگی امروزی هستند، باید رعایت شود.
روند کاهشی انفجار گاز نسبت به تعداد مشترکان گاز طبیعی
نادرقلی زری میدانی درخصوص آمار حوادث گاز و مصدومان و قربانیان این قبیل وقایع بیان کرد: از سال ۱۳۹۰ تاکنون به نسبت تعداد مشترکان گاز در سطح استان، شاهد روند کاهشی حوادث هستیم، بطوریکه در سال ۹۰، ۶۲۱ هزار مشترک داشتیم که در این سال ۵۹ حادثه رخ داد، که در این رابطه اگر بخواهیم سرانه حوادث را به ازای هر مشترک در نظر بگیریم، عدد ۹۵ به دست می‌آید.
وی با بیان اینکه از ابتدای سال ۱۴۰۰ تا نیمه دوم آذرماه ۳۷ حادثه با وجود یک میلیون و ۱۱۴ مشترک رخ داد، افزود: در در مدت مذکور شاهد مصدوم شدن ۳۱ نفر و ۲۲ نفر از هم استانی‌ها بودیم، اگرچه این آمار خوشایند نیست و باید مردم و دستگاه‌های اجرایی در قالب مسئولیت‌های اجتماعی دست به دست هم دهیم تا اطلاع رسانی موثر در زمینه خطر‌های استفاده غیراستاندارد از گاز صورت گیرد.
مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان چشم انتظار ابلاغ شیوه نامه‌های اجرایی
زری میدانی به برگزاری جلسه‌ای در سال ۱۳۹۹ با دفتر شورای فنی استان به عنوان استان پیشرو در بحث اجرای نگهداری از تاسیسات و تعمیرات گاز اشاره کرد و اظهار داشت: با گفتگو‌هایی که با صدیقی، مدیر کل مدیریت بحران استانداری خوزستان انجام و از وی درخواستی به منظور به سرانجام رساندن مقررات ملی ساختمان شد.
این مقام مسئول با بیان اینکه راهکار‌های مبحث ۲۲ مشخص است و شیوه نامه‌های اجرایی آن باید ابلاغ شوند، گفت: در بند ۸ این شیوه نامه متولیان و وظایف آن‌ها مشخص می‌شوند و مبالغی با تعرفه مشخص توسط سازمان نظام مهندسی اعلام خواهد شد.
مدیرعامل شرکت گاز خوزستان بازرسی‌ها و نظارت‌ها از امان عمومی که تجمع در آن‌ها صورت می‌گیرد را وظیف سازمان آش نشانی دانست و تصریح کرد: شرکت گاز نیز در این زمینه همکاری لازم را خواهد داشت.
تداوم آموزش ایمنی در اماکن مختلف
زری میدانی با اشاره به آموزش افراد ذیصلاح برای اطلاع رسانی و آموزش در مدارس، مساجد، هیات‌ها و... اشاره کرد و ادامه داد: هم اکنون نیز این آموزش‌ها فعال هستند و مستندات و آمار‌ها در این زمینه موجود است، البته همچنان از تقاضا‌ها برای آموزش عمومی مردم حتی در خطبه‌های پیش از نماز جمعه نیز استقبال خواهیم می‌کنیم.
وی بر پیش بینی راهکار‌های کوتاه مدت و بلندمدت تاکید کرد و گفت: استفاده از آشکارساز‌های ایمنی در کاهش حوادث محسوب می‌شوند، اما باید به این نکته توجه داشت که قاطعانه جلوی وقوع حوادث را نمی‌گیرند، به این معنا که داشتن این تجهیز نباید باعث سهل انگاری شوند، زیرا لایه اضافی امنیتی محسوب می‌شوند.
بیشتر بخوانید: بررسی علل حوادث انفجار گاز در خوزستان
نادرقلی زری میدانی بر تست‌های ساده برای پیشگیری از حوادث گاز تاکید کرد و بیان داشت: تست چشمی راهکاری مفید است و اعضای خانواده می‌توانند با چک کردن سروصل‌ها و شیلنگ‌های گاز جلوی حادثه را بگیرند، ضمن اینکه استفاده از وسایل گازسوز ترموکوبل دار و خودداری از قرار دادن بخاری و اجاق کنار پرده موثر است.
بررسی سیستم لوله کشی داخل ساختمان توسط ۶۰۰ بازرس
سازمان نظام مهندسی ساختمان خوزستان گفت: از سال ۸۳ طی انعقاد یک تفاهم نامه با شرکت گاز استان، بازرسی سیستم لوله کشی داخلی ساختمان‌ها و مجتمع‌های تجاری، مسکونی و عمومی را بر عهده دارد.
کوروش خواجوی افزود: این بازرسی‌ها توسط ۶۰۰ بازرس متخصص و از بهترین نیرو‌ها و مهندس‌های مکانیک دارای پروانه بازرسی از وزارت راه و شهرسازی و پس از سپری کردن دوره‌های سطح بالا انجام می‌شود.
وی بیان داشت: در بخش اجرای لوله کشی گاز نیز، افراد پس از معرفی از صنف مربوطه، تشکیل پرونده، سپری کردن دوره‌های آموزشی زیر نظر سازمان نظام مهندسی موفق به دریافت کد برای فعالیت در زمینه زیربط می‌شوند.
خواجوی با بیان اینکه صحت کار بازرسان و مجری‌های لوله کشی بر ۲ مبنا اثبات می‌شود، تصریح کرد: طی سالیان شاهد وقوع انفجار گاز در ساختمان‌هایی هستیم که قدیمی هستند یا بهره برداران تغییراتی در نقشه پروژه‌های لوله کشی ایجاد کرده اند.
اجرایی نشدن مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان در کشور
این مقام مسئول ادامه داد: با سختگیری متولیان امر در اجرای رعایت مبحث ۱۷ مقررات ملی ساختمان، باید انتظار داشته باشیم که حادثه‌ای رخ ندهد یا تعداد آن‌ها بسیار محدود باشد، اما مهم‌ترین دلایل وقوع حوادث انفجار گاز، گذشت زمان و تغییراتی که در تجهیزات و نحوه لوله کشی ایجاد می‌شود، هستند.
رئیس سازمان نظام مهندسی خوزستان اظهار داشت: به ندرت شاهد این موضوع هستیم که ساختمانی ۵ سال از بازرسی آن گذشته باشد و انفجار گاز در آن رخ دهد.
خواجوی با تاکید بر تکرار بازرسی‌ها از ساختمان‌های عمومی و مسکونی بیان کرد: در مبحث ۲۲ مقررات ملی ساختمان که ۵ سال پیش در کشور تدوین شده است و تدبیری اندیشیده شده که هر ۲ سال یکبار، نظارت‌ها بر ساختمان‌ها و لوله کشی‌ها انجام شود، اما تاکنون در سطح کشور فرایندها، شیوه نامه‌ها و بخشنامه‌های آن نه تنها در استان خوزستان، بلکه در کشور اجرایی نشده است.
وی خوزستان را جزو استان‌های پیشرو در آغاز بازرسی مجدد از ساختمان‌ها در آینده‌ای نزدیک عنوان کرد و گفت: باید به این موضوع توجه داشته باشیم که معمولا اتفافات در بافت فرسوده رخ می‌دهد، هر چند که فوت یک انسان هم اتفاقی خوشایند نیست.
سازمان نظام مهندسی آماده اجرای مبحث ۲۲
کوروش خواجوی به وجود ۳ راه حل مهم برای کاهش و حتی به صفر رساندن انفجار‌های گاز در استان اشاره کرد و افزود: یکی از این راهکار‌ها افزایش آگاهی و اطلاعات مردم برای استفاده صحیح و خودداری کردن از ایجاد انشعاب‌های جدید در ساختمان‌ها است که البته این مبحث در اولویت قرار دارد، زیرا اگر بازرسی‌ها حتی بصورت ماهیانه یا دوسالانه انجام شود، ولی اطلاع رسانی و ایجاد حساسیت در جامعه صورت نگیرد، بازرسی‌ها تاثیر چندانی نخواهد داشت.
وی با بیان اینکه مقدمات اجرای مبحث ۲۲ انجام شده و سازمان نظام مهندسی آمادگی کامل در این زمینه دارد، اظهار داشت: باید برنامه ریزی‌ها برای اجرا و تامین هزینه‌ها توسط شرکت گاز انجام دهد.
لزوم بازدید دوره‌ای از ساختمان هر ۵ سال یکبار
خواجوی به فعالیت ۲۱ عضو در سازمان نظام مهندسی و استفاده از ظرفیت آن‌ها در ارائه آموزش‌ها اشاره کرد و گفت: متاسفانه بیمارستان‌های دولتی دارای سازه‌های بسیار قدیمی و فرسوده هستند، این در حالی است که بیمارستان‌های خصوصی با تغییر کاربری‌های انجام شده به مرکز درمانی تبدیل شده اند که استاندار‌های روز دنیا را ندارند و بیمارستان‌های دولتی قطعا نیاز به بازدید‌های دوره‌ای دارند.
وی افزود: ساختمان‌هایی که از سال ۸۳ تاکنون بازرسی شده اند، کیفیت بهتری دارند، ولی به هر حال هر ساختمان و با هر کیفیت و استانداردی که احداث شود، حداکثر پس از ۵ سال باید مورد بازرسی دوره‌ای قرار گیرد.
کوروش خواجوی استفاده از تجهیزات گاز را ضرورتی امکان ناپذیر دانست و اظهار کرد: بر اساس ابلاغیه شورای فنی استان خوزستان، استفاده از ۳ تجهیز مهم و فنی شامل؛ آشکارساز‌های هوشمند و اتوماتیک جریان یا نشت گاز، فیوز قطع جریان گاز اضافی و شیر حساس به زلزله از ۱۵ بهمن ماه سال جاری الزامی است.
رئیس سازمان نظام مهندسی خوزستان ابراز امیدواری کرد با بکارگیری تجهیزات مذکور شاهد کاهش چشمگیر حوادث گاز باشیم.
بازرسی از بالغ بر ۵ هزار واحد تجاری، مسکونی و عمومی
مدیر عامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی اهواز گفت: با توجه به حوادثی که طی ۲ سال اخیر رخ داده، می‌طلبد که متولیان در حوزه شرکت گاز و نظام مهندسی همانند کارکنان در آتش نشانی، نسبت به بازدید ادواری از اماکن مسکونی، تجاری و عمومی و نقاط پرخطر داشته باشند.
ابراهیم قنبری به بازرسی از ۵ هزار ۵۷۰ مورد از اماکن مذکور طی یکسال اخیر اشاره کرد و افزود: یک هزار و ۵۶۰ مورد از این تعداد متاسفانه ناایمن بودند.
وی راهکار موثر کاهش و به صفر رساندن حوادث گاز را فعال کردن همکاری بی بخشی دانست و اظهار کرد: منکر کمبود نیرو در شرکت گاز و سازمان نظام مهندسی نیستیم، زیرا آتش نشانی هم با چنین مشکلی دست به گریبان است، اما آمادگی خود را برای تشکیل کارگروه، انجام بازدید از اماکن اعلام می‌کنم.
قنبری بیان داشت: اگر بتوانیم جلوی وقوع یک حادثه در یک سال را بگیریم، در واقع توانسته ایم از مرگ یک یا چند شهروند و مصدوم شدن افراد جلوگیری کنیم و باعث آرامش خانواده‌ها و شهروندان باشیم.
نبود ایمنی گاز در بیمارستان‌های اهواز بیداد می‌کند
این مقام مسئول به نبود ایمنی در همه بیمارستان‌های اهواز اشاره و تصریح کرد: شرکت گاز و سازمان نظام مهندسی باید راه‌های خروج، نقشه‌ها و لوله کشی گاز در پاساژها، بیمارستانها، هتل‌ها و... را ابتدا طراحی کنند تا بتوانیم حوادث را کاهش دهیم.
آموزش دانش آموزان در مقاطع مختلف تحصیلی
مدیر عامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اهواز اظهار داشت: پیشگیری از حوادث اصلی مهم است که باید فعال شود که در این زمینه تفاهم نامه‌ای طی سال گذشته با اداره کل آموزش و پرورش خوزستان برای آموزش ۴۰ هزار دانش آموز در مقاطع مختلف تحصیلی منعقد شد.
وی به انعقاد و اجرای تفاهم نامه آموزش به ۱۰۰ هزار دانش آموز اشاره کرد و ادامه داد: علاوه بر دانش آموزان، موفق شدیم ۴ هزار و ۵۰۰ نفر را در پادگان‌های ارتش و علوم پزشکی آموزش دهیم.
سرشیلنگ‌های سوپاپ دار را به شهروندان هدیه دهیم
قنبری بیان داشت: از شرکت گاز خواهشمندیم همچون سایر استانها از جمله تهران، سرشیلنگ‌های سوپاپ دار را که در قالب مسئولیت‌های اجتماعی هستند، با انعقاد تفاهم نامه‌ای با گروه ملی، شرکت فولاد، نورد و شرکت‌هایی که می‌توانند از سرانه مسئولیت‌های اجتماعی کمک کنند، در اختیار مشترکان بگذارند.
کاهش ۵۱ درصدی حوادث انفجار گاز
وی با بیان اینکه طی یکسال گذشته در مقایسه با سال قبل از آن شاهد کاهش ۵۱ درصدی حوادث گاز هستیم، گفت: ناآشنایی مشترکین و شهروندان با نکات ایمنی گاز علت عمده این حوادث است و در این زمینه از مردم خواهشمندیم از استفاده تجهیزات غیراستاندارد و شیلنگ‌های بلند و با متراژ بیش از یک متر و ۲۰ سانتیمتر خودداری کنند.
قنبری سرویس نشدن وسایل گازسوز را از دیگر عوامل موثر در وقوع حوادث گاز عنوان و تصریح کرد: مردم باید هنگام خرید به استاندار‌های لازم روی وسایل گرمایشی توجه کنند و از خرید وسایلی که استاندارد‌های لازم را ندارند خودداری کرده و در کاهش حوادث سهیم باشند.