با خروج غیر قانونی آمریکا از برجام، تنها محور قابل گفتگو میان ایران و آمریکا به عنوان کشور عضو ۱+۵ موضوعیت خود را از دست داده است.
در یکی از این موارد، رسانههای غربی و برخی فعالان رسانهای در داخل کشور طی روزهای گذشته، فضاسازی گستردهای را مبتنی بر دروغِ «مذاکره نماینده روسیه در وین با آمریکا به جای ایران» در دستور کار خود قرار دادهاند.
این اقدام که با سوء تعبیر از ملاقاتهای دو یا چند جانبه هیئتهای عضو ۱+۴ با نماینده آمریکا پیگیری میشود، دو هدف آشکار و پنهان را در راستای تقویت موضع ایالات متحده آمریکا در مذاکرات دنبال میکند:
هدف آشکار در فضاسازی رسانهای اخیر، القاء این گزاره غیر واقعی است که روسیه وکالت ایران را در مذاکرات وین بر عهده گرفته و هیئت مذاکرهکننده ایران را راهبری میکند.
علاوه بر این، پشت پرده فضاسازیهایی از این دست نیز، ایجاد فشار به جمهوری اسلامی ایران برای گفتگوی مستقیم با آمریکاست که همواره از سوی طرف آمریکایی پیگیری میشود.
این اقدامات از یکسو برای ایجاد انشقاق میان ایران و «روسیه و چین» که مواضع نسبتا هماهنگی در مذاکرات دارند و تضعیف ضلع غربی گفتگوها انجام میشود و از سوی دیگر تلاشی هدفمند برای ایجاد حساسیت در افکار عمومی داخلی نسبت به مسلوبالاختیار بودن ایران در برابر مسکو و پکن است.
عدم اشاره به ملاقاتهایی که میان تروئیکای اروپایی و نماینده اتحادیه اروپا با فرستاده آمریکا به وین انجام میشود و بزرگنمایی ملاقاتهای نماینده روسیه با «رابرت مالی» و مرتبط کردن آن با انتقال پیامهای هیئت ایرانی به نماینده آمریکا از سوی اولیانوف نشان میدهد که این جریان رسانهای به صورت کاملا هدفمند طراحی شده و در حال اجرا است.
نکته آنکه؛ ایران در مذاکراتی که سال ۱۳۹۲ آغاز و منجر به امضاء توافق برجام شد، با گروه ۱+۵ که آمریکا نیز از اعضای آن بود مذاکره میکرد و پس از آن نیز در جلسات کمیسیون مشترک برجام، آمریکا به عنوان عضوی از این توافق در جلسات حاضر بود و موضوعات مورد بحث با حضور همه اعضاء مطرح و پیرامون آن گفتگو میشد.
در ۱۸ اردیبهشتماه سال ۱۳۹۷، اما آمریکا رسما از برجام خارج شد و پس از آن ضمن بازگرداندن تحریمهای تعلیق شده در برجام، تحریمهای جدیدی را نیز علیه ملت ایران وضع کرد.
تنها بستری که طی آن جلسات مشترکی با حضور ایران و آمریکا و سایر طرفهای برجام برگزار میشد و در مورد چگونگی اجرای تعهدات طرفین گفتگو به عمل میآمد، نشستهای کمیسیون مشترک برجام بود که طبیعتا با خروج آمریکا از برجام اساسا دلیلی برای گفتگوی طرفین با یکدیگر وجود ندارد.
پس از روی کار آمدن بایدن و اعلام قصد دولت آمریکا برای بازگشت به برجام، ایران رسما اعلام کرد که حضور یا عدم حضور آمریکا در برجام به خودی خود ارزشی ندارد و آمریکا باید در ابتدا با لغو تحریمها به تعهداتش در برجام عمل کند و پس از آن در مورد بازگشت این کشور به برجام تصمیمگیری شود.
از منظر حفظ حقوق و اعتبار سایر اعضای برجام، رفتار غیر قانونی و توهینآمیز آمریکا در خروج از برجام نباید بدون پاسخ گذاشته شود و از این رو بازگشت آمریکا به تعهدات برجامی حداقل اقدامی است که این کشور باید برای نشان دادن پشیمانیاش نسبت به اقدامات قبلی انجام دهد.
جمهوری اسلامی ایران همواره اعلام کرده که به تعهدات خود ذیل برجام پایبند است و تاکنون نیز هیچ اقدامی خارج از چارچوبهای این توافق انجام نداده است.
ایران از ابتدای ورود به دور جدید مذاکرات در وین اعلام نمود که هدفش در این گفتگوها لغو تحریمها است، اما چون گذشته و در صورت تمکین آمریکا نسبت به شروط لازم الاجرا برای بازگشت به برجام، گفتگوها در قالب جلسات کمیسیون مشترک با همه اعضاء برای اجرای توافقات دنبال خواهد شد.